Voor onze portemonnee en voor de planeet: energie in publieke handen

Hoewel de winters in België de laatste jaren minder streng zijn, hebben steeds meer mensen kopzorgen omtrent hun verwarming. Zelfs vóór de huidige prijsexplosie had niet minder dan 20,8% van de Belgische gezinnen te kampen met energie-armoede! In Wallonië en Brussel lag het cijfer zelfs boven de 25%, waarbij vooral sociale huurders werden getroffen. Bij velen breekt het angstzweet uit als er een factuur in de bus valt of bij het hernieuwen van hun energiecontract. De prijzen gaan maal twee of zelfs maal drie! Voor een gemiddeld gezin komt er al gauw 2000 euro per jaar bij.

Artikel uit de februari-editie van De Linkse Socialist

De vele crises vandaag ondermijnen heel wat neoliberale dogma’s. Dat is ook zo voor de vermeende voordelen van de liberalisering van de energiesector. Wie gelooft daar nog in met de forse stijging van de elektriciteits- en gasprijzen? Er werd ons verzekerd dat het openstellen van de energiemarkt tot meer concurrentie zou leiden, waar de consumenten van profiteren met lagere facturen. Nu is het wel duidelijk dat de liberalisering nooit in ons belang was.

Wie profiteert er wel? De aandeelhouders van Engie-Electrabel, Luminus en co kunnen zich in de handen wrijven. Ze doen dat natuurlijk al langer, maar nu nog meer. De studiedienst van de PVDA berekende dat Engie-Electrabel met de Belgische kernenergie op vier jaar tijd 2,6 miljard euro extra winst zal maken. Terwijl wij steeds meer betalen voor energie, netwerkkosten en belastingen op energie, krijgen de grote bedrijven in de sector fiscale cadeaus en overheidssubsidies.

27 februari: ‘Basta’-mars in Brussel

De vakbonden voeren campagne met een petitie tegen de verstikkende loonwet die ons inkomen in een dwangbuis stopt. De PVDA roept op tot een betoging in Brussel op 27 februari (13u Centraal Station) onder de slogan: “Tijd voor een menselijk beleid” (in het Frans: ‘Het volk beschermen, niet de machtigen’). Het protest is onder meer gericht tegen de torenhoge energieprijzen met de eis van een BTW-verlaging van 21% naar 6%. Die maatregel zou voor veel gezinnen zeker enige verlichting brengen. BTW is in wezen een asociale taks, die geen onderscheid maakt tussen een alleenstaande moeder die voor een minimumloon werkt en een rijke erfgenaam die kan rentenieren. Het is onmogelijk om een asociale belasting socialer te maken: het hele BTW-mechanisme moet op de schop!

Een BTW-verlaging kan de curve van de stijgende energieprijzen afvlakken, maar zal niet volstaan om ze naar beneden te krijgen. De grillen van de markt zijn het echte probleem. Het is nu hét moment om de strijd op te voeren voor de nationalisatie van de volledige energiesector onder democratische controle en beheer van de gemeenschap. We mogen geen tijd verspillen met pogingen om respectabel te blijven voor het establishment en de gevestigde media: we moeten opkomen voor wat nodig is, niet voor wat aanvaardbaar is in een televisiestudio.

De bevolking moet beschermd worden tegen energie-armoede door de garantie van lage tarieven en met publieke investeringen in een isolatieplan voor alle gebouwen die wijk per wijk moeten aangepakt worden. Er is een snelle overschakeling op hernieuwbare energie nodig om de leefbaarheid van onze planeet te verzekeren. Dit alles zal veel middelen vergen en een degelijke planning. Van de private bedrijven kan dit niet verwacht worden, zoveel is nu wel duidelijk. De volledige sector moet in publieke handen komen. Deze eis mag zich niet beperken tot de kleine lettertjes van een congrestekst, het moet een essentieel onderdeel zijn van een offensieve campagne vandaag. Zowel voor betaalbare energiefacturen als voor een leefbare planeet is systeemverandering nodig.

Terwijl de pandemie voor 99% van de bevolking een inkomensdaling betekende, zagen de tien rijkste mannen ter wereld hun vermogen verdubbelen. De cijfers van Oxfam zijn schokkend. De tien rijksten werden 15.000 dollar per seconde rijker, waardoor hun vermogen sinds het begin van de pandemie aangroeide van 700 miljard tot 1,5 biljoen dollar! Als ze 99,999% van hun vermogen zouden verliezen, zijn deze tien mannen nog steeds rijker dan 99% van de hele mensheid. Het begin van 2022 ziet er voor hen veelbelovend uit: IHS Markit verwacht dat er voor 2.000 miljard dollar aan dividenden uitgedeeld worden. “Is een wereldorde waarin de helft van de mensheid minder bezit dan de 0,00005% ultrarijken wel houdbaar?”, vroeg journalist Paul Goossens zich in De Standaard (21/1) af.

Het ontbreekt niet aan middelen. Het kapitalisme is echter een obstakel voor economische productie en organisatie gericht op de sociale en ecologische noden van de meerderheid van de bevolking. Er is een rationele en democratisch geplande benadering nodig. Het kapitalisme moet weg om plaats te maken voor een socialistisch alternatief!