Gratis openbaar vervoer: mobilisatie nodig om het effectief te realiseren

PS-voorzitter Paul Magnette sprak over de noodzaak van ‘elektroshocks’ in de klimaatcrisis. Eind september veroorzaakte hij alvast zo’n schok in de media… In een interview met Le Soir pleitte Magnette opnieuw voor grootschalige investeringen en bovendien voor het volledig gratis maken van het openbaar vervoer. 

door Nicolas Croes

Het moet gezegd dat de PS een elektroshock kon gebruiken. In de peiling van RTL, Le Soir, Het Laatse Nieuws en VTM van 17 september haalde de partij van Magnette en Di Rupo  nog maar 21,4% van de Waalse stemintenties, dat is 4,7% minder dan bij de verkiezingen van 2019. De PS wordt gevolgd door de MR met 20,3% en vooral de PTB met 18,7%. In Brussel liggen de stemintenties voor Ecolo, PS en MR dicht bij elkaar met respectief 19,1%, 18,6% en 18,5%. Ook daar ligt de PTB op de loer met ondertussen 15,1% in de peilingen. De PS heeft er alle belang bij om haar spierballen te laten zien en terug te grijpen naar de rol van ‘oppositie binnen de regering’. Dat is een rol die de PS de afgelopen decennia steeds speelde, met wisselende argumenten: ‘vanwege de liberalen’, ‘vanwege de Vlaamse partijen’, ‘vanwege Europa’ en nu dus vanwege de PTB. Als die laatste partij zoveel steun krijgt, is het omdat de verhaaltjes van de PS niet meer geloofd worden. 

Andere tijden

Magnette verwees naar de opschorting van de begrotingsnormen van het Verdrag van Maastricht: “Het verstikkende Europese keurslijf is opgeschort, we moeten vechten om te voorkomen dat het terugkomt. Vandaag kunnen we massaal investeren. Uiteindelijk is de echte uitdaging om genoeg menselijke middelen te vinden om het investeringstempo bij te houden. Om in Wallonië woningen te bouwen, te renoveren, rivieroevers te ontwikkelen en hagen aan te planten, hebben we bijna een mobilisatie in de stijl van Roosevelt nodig.” 

Er is in de nasleep van de gezondheidscrisis en de economische crisis inderdaad ruimte ontstaan voor investeringen. Dat is vooral een poging om het kapitalisme van zichzelf te redden. De vraag is echter wie de factuur voor deze investeringen zal betalen? De PS spreekt zoals steeds over de bestrijding van belastingfraude. In het verleden waren die woorden vaak een aanzet om nadien over te gaan tot aanvallen op de sociale zekerheid en de openbare diensten. 

Als concrete stap verdedigt Magnette het voorstel van gratis openbaar vervoer. Althans, dat is de slogan die vervolgens ingevuld wordt met enkele maatregelen om tarieven te verlagen. Magnette verwijst naar de verlaging van het tarief van de TEC (Waalse vervoersmaatschappij) met 70% voor jongeren tussen 18 en 24 jaar. Hij kondigde aan dat er een gelijkaardige maatregel voor 65-plussers in voorbereiding is. Over de rest van de bevolking zei hij niets. Wel verwees hij naar de NMBS: gratis reizen per spoor betekent dat “er 700 miljoen euro moet gevonden worden voor de NMBS, wat mogelijk moet zijn.” Magnette voegde er meteen aan toe dat het ‘slechts’ om 150 miljoen euro gaat indien de maatregel beperkt is tot jongeren onder 24 jaar en 65-plussers. 

Zoals geweten is de PS de kampioen van de aankondigingen en gebroken beloften. Le Soir herinnerde eraan dat Magnette eerder pleitte voor gratis schoolmaaltijden en de terugkeer van de pensioenleeftijd naar 65 jaar beloofde. Hoe kunnen we weten of Magnette het deze keer meent? De beste manier is door de eis van gratis openbaar vervoer en massale publieke investeringen op de agenda te plaatsen met een actieplan dat gebruikers en personeel van de TEC, MIVB, De Lijn en de NMBS bijeenbrengt. De vakbonden zouden het initiatief kunnen nemen voor lokale betogingen in opbouw naar een stevige deelname aan de nationale klimaatacties tijdens de VN-klimaattop in november.

Een dergelijke actieve campagne zou in het hele land succes kunnen hebben: gratis openbaar vervoer is erg populair als sociale en ecologische eis. Het zou bovendien een kans zijn om langs Nederlandstalige kant het asociale karakter van de oppositie van Vlaams Belang en N-VA in de verf te zetten.