Het einde van het ‘gouden tijdperk’ voor GSK

Ongeveer een jaar geleden kondigde farmabedrijf GSK een herstructureringsplan aan waarbij duizenden jobs in ons land bedreigd werden. Dit plan kreeg ronkende titels als “Future ready” en ‘Fuel for innovation” mee. Het plan wordt nog steeds onderzocht en heeft gevolgen voor vestigingen van het bedrijf in verschillende landen. GSK wil hiermee kapitaal rendabeler maken in alle stadia van de productieketen: onderzoek, productie, maar ook onderhoud, ondersteunende diensten en human ressources.

door Julien (Brussel)

In België gaan deze maatregelen gepaard met diverse aanvallen van de directie. Dit gebeurt op een ogenblik dat er ook nog onderhandelingen zijn over een Interprofessioneel Akkoord (IPA). Begin maart kwam het tot een staking. Het potentieel voor de strijd was zo groot dat de directie van GSK aan Elio Di Rupo vroeg om druk uit te oefenen op de vakbondsdelegatie zodat deze geen actie zou voeren, maar de onderhandelingen hervatten.

Voor de pandemie werd de vaccinindustrie gedomineerd door de ‘grote vier’ (GSK, Sanofi, Merck en Pfizer). Zij controleerden het leeuwendeel van de wereldmarkt. Ondertussen is enkel Pfizer erin geslaagd een mRNA-vaccin tegen Covid-19 te ontwikkelen. De verkoop ervan zal in 2021 naar verwachting goed zijn voor een omzet van minstens 15 miljard dollar, één van de grootste kaskrakers in de geschiedenis van de geneesmiddelen.

De farmaceutische industrie op een tweesprong

De farmaceutische sector kampt al enige tijd met een productiviteitscrisis, vooral inzake onderzoek. GSK heeft de afgelopen twee jaar naar eigen zeggen 600 miljoen euro in de Belgische vestigingen geïnvesteerd. Het bedrijf wil dit jaar nog eens 330 miljoen investeren. Dit volgt na jaren van verwaarlozing van de infrastructuur. De investeringen volstaan niet om de productie te garanderen en uit te breiden. Bijgevolg is ook de tewerkstelling niet zeker. Nochtans beschikt het bedrijf over meer dan 5 miljard euro aan reserve.

In de race voor het mRNA-vaccin zijn GSK, Merck en Sanofi geklopt door Moderna en Pfizer. Sinds het begin van 2020 stegen de aandelen van Moderna met 850% en die van BioNtech met 190%. GSK, Merck en Sanofi daarentegen incasseerden een verlies van 13 tot 30%.

De afgelopen twee jaar veranderde GSK zijn strategie in de hoop om in de voetsporen van Pfizer te treden. Het idee is om de winsten niet te laten afhangen van een twintigtal vaccins, maar om evenveel winst te boeken met enkele grote succesvaccins. Het is in dit kader dat er de afgelopen drie jaar al zes vaccins verkocht zijn. De directie wil nu af van een zevende vaccin (voor hepatitis B) en van de dierenafdeling in Rixensart.

De delokalisaties van onderdelen van de productie volgen elkaar op. Er is echter niets gepland om de jobs van de ruim 9.000 werknemers van GSK in België te garanderen. De directie zegt dat de activiteit gegarandeerd blijft, maar weigert te zeggen wat dit voor het personeel betekent.

Jobs garanderen en activiteiten afstemmen op sociale noden

De voorbije jaren is de omzet van GSK in ons land met miljarden toegenomen. Voor de aandeelhouders gaat het ‘gouden tijdperk’ onverminderd door. Het personeel daarentegen denkt dat de goede jaren voorbij zijn. Dat is vreemd op een ogenblik dat de behoefte aan vaccins in de samenleving niet verminderd is en er in zowel het publieke als private onderzoek geen gebrek aan creativiteit is. Er zijn nog heel wat onderzoeksterreinen om de menselijke gezondheid te verbeteren. DNA-vaccins zoals het mNRA-vaccin bieden slechts een eerste glimp van de wetenschappelijke mogelijkheden: bacteriofagen, serums op basis van monoklonale antistoffen …

De winstlogica van het kapitalisme is een obstakel om het potentieel volledig te realiseren. Voor een ‘gouden tijd’ inzake volksgezondheid mogelijk maakt, moet de farmaceutische sector aan het winstbejag onttrokken worden. Zij moet volledig in publieke handen komen zodat een democratisch beheer en controle door het personeel en de gemeenschap mogelijk wordt