Egypte. Massa’s komen in opstand om dictatuur van Moebarak omver te werpen

Het massale protest in Egypte houdt aan. Ook na de vrijdaggebeden kwamen mensen op straat om het einde van het 30 jaar durende presidentschap van Hosni Moebarak te eisen. Er waren betogingen in Alexandrië, Suez, Mansoura, Sharqiya en Caïro. Er waren heel wat confrontaties tussen betogers en politie. De politie gebruikte traangas, rubberkogels en schoot ook met scherp. In gebieden als Alexandrië en Suez nam de beweging opstandige proporties aan waarbij de politie en de veiligheidsdiensten zich terugtrokken uit delen van de steden omwille van het massale verzet.

Artikel door Niall Mulholland

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

Lees ook

• Protestactie aan Egyptische ambassade in Brussel (30 januari 2011)
• Repressieve regime in Egypte geconfronteerd met grootste betogingen in 30 jaar (27 januari 2011)
• Egypte. Massaal protest tegen bloedbad in Gaza (januari 2009)
• Een blik op Egypte: sociale onrust in het land van de Farao’s (september 2008)
• Egypte. Protestacties bij de verjaardag van president Moebarak (mei 2008)
• Egypte. Stakingsgolf doet regime wankelen (maart 2007)
• Egypte: president behaalt overwinning in schijnverkiezingen (september 2005)
• Moebarak geconfronteerd met groeiende tegenstand (juli 2004)

[/box]

Dit zijn de grootste acties sinds de “voedselrellen” van 1977. Toen zag het regime van Sadat zich verplicht om de voedselprijzen te verlagen. Dat werd gevolgd door het opdrijven van de repressie. De beweging vandaag is groter, het is een uitbarsting van een volksopstand met een revolutionair karakter.

Bij de protestacties op donderdag probeerden betogers om de kantoren van de heersende Nationaal-Democratische Partij in brand te steken. Er waren pogingen van de betogers om te verbroederen met de politie en om agenten over te winnen. “Broeders, hoeveel betalen ze jullie?”, riepen de betogers naar de agenten in Caïro.

De betogers zijn enorm moedig in hun confrontatie met de machtige staatsmachine. In een aantal gevallen moest de politie onder druk van de betogers de aftocht blazen. Er wordt bericht dat de betogers het politiekantoor van Alexandrië hebben overgenomen en dat de politie daar de strijd tegen de betogers heeft opgegeven.

De gebeurtenissen ontwikkelen met een duizelingwekkende snelheid. Dat komt omdat de massa’s op het politieke terrein komen. De komende uren en dagen zullen cruciaal zijn en het is mogelijk dat Moebarak moet verdwijnen. Het blijft afwachten om te zien als het staatsapparaat en de repressie in staat zijn om het massale protest tegen te houden. Op het ogenblik dat dit artikel wordt geschreven (vrijdag), wordt bericht dat de oproerpolitie in Alexandrië niet in staat was om de betogers te stoppen. De betogers bewapenden zichzelf met politieschilden, politiecommandanten verloren het contact met een aantal ondergeschikten. In Suez bemachtigden de betogers wapens van de politie en werden combi’s overgenomen. Twee politiekantoren werden overgenomen door de betogers en de gevangenen werden er vrijgelaten.

Politie en leger

De betogers doen instinctief oproepen naar de gewone soldaten en agenten. Betogers in Caïro roepen slogans naar het leger om hun steun te vragen: “Waar is het leger? Kom eens kijken wat de politie ons aandoet. We willen het leger”. Een journalist van Al Jazeera stelde dat de betogers een gewapend legervoertuig beklommen terwijl de soldaten daar niets tegen deden.

Socialisten zouden dat aanvullen met een klassenoproep aan de gewone soldaten en agenten die doorgaans uit de arbeidersklasse en de arme bevolking komen. Daarbij is het belangrijk dat ze hun eigen basiscomités opzetten om acties te organiseren en om de leiding aan de kant te schuiven. Dat is essentieel in het ondermijnen en neutraliseren van de veiligheidsdiensten als instrument van repressie in de handen van Moebarak.

Als de desintegratie of gedeeltelijke desintegratie van de politie in Alexandrië en Suez zich kan verspreiden doorheen het hele land, dan stort het regime van Moebarak in elkaar. Het regime is hard geraakt door deze beweging en het doet er alles aan om te overleven. Dat kan leiden tot nog ergere repressie. Moebarak heeft het leger opgeroepen om de veiligheid te garanderen en maakt duidelijk dat hij geen vertrouwen heeft in de politie om stand te houden. In Caïro was de politie effectief niet in staat om het straatprotest onder controle te houden.

Het regime wil de massabeweging de kop indrukken. Er wordt een avondklok ingesteld, het internet is plat gelegd en er werden veiligheidstroepen naar de lokale kantoren van Al Jazeera gestuurd. Het leger wordt op straat ingezet met tanks. Een aantal betogers ziet het leger als mogelijke uitweg, maar dat zal snel gedaan zijn als het leger wordt ingezet om een verdere ontwikkeling van de protestbeweging te stoppen.

De gebeurtenissen ontwikkelen nu erg snel, maar het blijft afwachten hoe de beweging zal reageren op deze nieuwe ontwikkelingen. Zal de opgedreven repressie – de zweep van de contrarevolutie – leiden tot meer protest en een grotere vastberadenheid onder de massa’s om een einde te stellen aan het regime van Moebarak? Zullen gewone soldaten overstappen naar de protestbeweging? Of zal de brutale kracht van het staatsapparaat de massabeweging tijdelijk achteruit dwingen.

Zelfs indien Moebarak er in slaagt om voorlopig aan de macht te blijven en het straatprotest brutaal te onderdrukken, dan nog wijzen de massale protesten er op dat zijn regime dodelijk gewond is. De dagen van Moebarak zijn geteld, het regime kan niet gewoon voort doen zoals voorheen.

De betogingen op vrijdag vormden de vierde opeenvolgende dag van protest in Egypte, nadat het Tunesische voorbeeld werd gevolgd. Er zijn al minstens zeven doden gevallen en duizenden mensen werden opgepakt. Een woordvoerder van de oppositiebeweging Moslim Broederschap stelde dat er donderdag 20 leden van deze organisatie werden opgepakt waaronder enkele leidinggevende figuren.

Het regime probeert de geplande betogingen te stoppen door het internet en het GSM-verkeer plat te leggen. Het regime waarschuwde ook dat een speciale elite-eenheid zal worden ingezet op strategische punten in en rond Caïro.

De wanhopige acties tegen het regime van Moebarak maken duidelijk dat de sociale basis voor het regime is verdwenen. Zowat 30% van de 80 miljoen Egyptenaren is jonger dan 20 jaar, de gemiddelde leeftijd in het land bedraagt 24 jaar. De gebeurtenissen van vorige week maken duidelijk dat de arbeiders en jongeren hun angst voor het regime zijn verloren. De journalist Robert Fisk merkte op: “Ze zijn niet langer bang. De mannen van Moebarak hebben iedere zin voor initiatief verloren. Het vuil en de sloppenwijken, de open riolen en de corruptie onder alle lagen van de autoriteiten, de overvolle gevangenissen, de farce van de verkiezingen hebben er allemaal toe bijgedragen dat de macht is afgebrokkeld en dat de Egyptenaren uiteindelijk op straat zijn gekomen” (Independent, 28.1)

Moslimbroederschap

De Moslimbroederschap heeft de afgelopen weken de beweging achterna gelopen. De leiders hadden heel wat discussie nodig over de vraag of ze de beweging zouden steunen. Er werd geprobeerd om de jongeren op straat te volgen en het initiatief over te nemen. De betogers riepen na het ochtendgebed vrijdag slogans als “Allah is groot”. Fisk stelde daarover: “Dit is geen islamitische opstand, maar het kan er wel een worden.” Hij voegde er aan toe: “Het is een massabeweging van Egyptenaren die decennialang gebukt gingen onder vernederingen en een gebrek aan toekomstperspectief.”

De afgelopen jaren waren er indrukwekkende stakingen en werden verschillende onafhankelijke vakbonden opgezet. Maar tot nu toe is de arbeidersklasse nog niet als onafhankelijke georganiseerde massakracht in de beweging tussengekomen om daar haar autoriteit te gebruiken om de beweging een klasseninhoud te geven. Een algemene staking zou een brede steun krijgen en kan de samenleving tot stilstand brengen. Verkozen comités vanuit de massastrijd, op de werkvloer, in de wijken, scholen en hogescholen, die onderling verbonden zijn op lokaal, regionaal en nationaal vlak, zouden het verzet tegen Moebarak richting kunnen geven en de basis vormen voor een regime van arbeiders en armen.

De arbeiders hebben hun eigen massale partij nodig met een socialistisch programma van maatschappijverandering. De afwezigheid van sterke arbeidersorganisaties en een sterke linkerzijde om de massale opstand richting te geven, kan ertoe leiden dat de Moslimbroederschap een deel van het vacuüm vult.

Een andere figuur die het vacuüm probeert te vullen, is Mohamed El’Baradei. Die stelde dat het regime van Moebarak “op haar laatste benen” loopt en hij keerde naar Egypte terug (toen er al enkele dagen werd betoogd). El’Baradei haastte zich om zijn “solidariteit” met de betogers te betuigen. El’Baradei was er net als de Moslimbroederschap laat bij om de massabeweging te steunen en een poging te ondernemen om er enige controle over te verwerven. Hij bood zichzelf aan om een “overgangsregering” te leiden en eiste dat de internationale gemeenschap “zich zou uitspreken.”

Het VS-imperialisme is bijzonder bezorgd. Decennialang steunden de VS en andere Westerse imperialistische machten hun bondgenoot Moebarak. Ze vrezen nu dat de massale beweging uit de hand zal lopen. President Obama deed een hypocriete oproep aan Moebarak om “het politieke systeem te hervormen.” Moebarak was een slaafse uitvoerder van het Amerikaanse beleid in de regio, zo trad hij op als gevangenisbewaker voor de Palestijnen op de Gazastrook en ook als bondgenoot tegen Iran. Als het regime van Moebarak valt, dan moet het VS-imperialisme in de regio haar politiek volledig hertekenen.

De brutale repressie van Moebarak heeft het massaprotest niet kunnen stoppen. Mogelijk zullen het imperialisme en de Egyptische heersende klasse tussenkomen om Moebarak van de macht te verwijderen en een aantal hervormingen aan de top door te voeren in de hoop dat ze daarmee de toekomst van de heersende elite kunnen veilig stellen en de Amerikaanse belangen in de regio verder kunnen dienen. Een volledige ineenstorting van het regime zou de deur kunnen openen voor de Moslimbroederschap die kan proberen om het vacuüm te vullen. Het Iraanse regime provoceerde al met de uitspraak dat de beweging in Egypte doet denken aan de revolutie van 1979 in Iran waarmee uiteindelijk de Mullahs aan de macht kwamen.

Regimeverandering?

Het verdwijnen van Moebarak zou een belangrijke overwinning zijn voor de massabeweging op straat. De Egyptische arbeiders en jongeren mogen geen vertrouwen stellen in een regering van ‘nationale eenheid’. Dat zou immers een regering zijn waarin ook de erfgenamen van het huidige regime in vertegenwoordigd zijn en waarin andere burgerlijke oppositiekrachten de overhand zouden hebben. Het is zelfs niet uitgesloten dat er pogingen worden ondernomen om de Moslimbroederschap (of delen ervan) in het nieuwe regime te integreren. De leiders van deze formatie hebben hun bereidheid tot compromissen en toegevingen altijd al benadrukt. De organisatie beweert voor een “gematigde” politieke islam te staan. Zoals in Tunesië duidelijk wordt, is een “regimeverandering” door een herschikking aan de top niet de verandering die wordt geëist op straat.

De Tunesische revolutionaire beweging breidt zich uit doorheen de Arabische wereld, van Jemen over Jordanië en nu op erg spectaculaire wijze in Egypte. Ieder corrupte regime in de regio staat onder druk en kan vroeg of laat op massaal straatprotest botsen. De arbeiders hebben hun kracht getoond en duidelijk gemaakt dat ze bereid zijn om de strijd aan te gaan. De massale bewegingen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten zijn een enorme inspiratie voor de arbeiders en jongeren doorheen de hele wereld. De heersende klassen hebben gelijk als ze bijzonder bezorgd zijn.

Het CWI staat voor:

• Stop de politierepressie en het geweld. Internationale solidariteit met de Egyptische massa’s
• Voor massale acties van de arbeidersklasse, waaronder een algemene staking, om een einde te maken aan Moebarak en heel zijn rotte regime
• Voor volledige democratische rechten zoals het recht om te protesteren, te staken en democratische onafhankelijke vakbonden op te zetten
• Voor het opzetten van democratisch verkozen comités van massastrijd en verdediging tegen de repressie. Dergelijke comités moeten worden opgezet op de werkvloer, in de wijken, op school,… Deze comités moeten lokaal, regionaal en nationaal met elkaar verbonden worden om het verzet te leiden
• Voor comités van gewone soldaten en agenten om samen met de massa’s tegen de leiding van leger en politie in te gaan
• Neen aan sectarisme, voor de eenheid van alle arbeiders over religieuze grenzen heen
• Geen vertrouwen in een regime van ‘nationale eenheid’ gebaseerd op de belangen van de heersende klasse en het imperialisme
• Voor onmiddellijke en vrije verkiezingen voor een revolutionaire democratische grondwetgevende vergadering. Voor een regering van arbeiders en plattelandsarbeiders
• Voor een leefbaar minimumloon, degelijke jobs en een massaal programma van huisvesting, onderwijs en gezondheidszorg
• Stop de Egyptische blokkade van Gaza. Voor het zelfbeschikkingsrecht van de Palestijnen en voor arbeiderseenheid en massale actie om alle dictators in de regio af te zetten.
• Voor de nationalisatie van de grote bedrijven, de banken en de grootgrondbezitters om deze sleutelsectoren van de economie democratisch te plannen met het oog op de behoeften van de massa’s
• Voor een socialistisch Egypte en een socialistische confederatie van de regio op een vrijwillige en gelijkwaardige basis

Beelden uit Egypte