Illégal. Een harde aanklacht, maar wat daarna?

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

CULTUUR op SOCIALISME.be

• Het verhaal van Max De Vries, partizaan voor het leven
• “Privacy”, boek van Rudie Kagie over de opmars van Big Brother
• Militante hiphop uit de VS. Interview met Boots Riley van “The Coup”
• Franse topgroep Sexion D’Assaut wil homofobe boodschap ook bij ons verspreiden
• U2 in België: wat blijft er nog over van de muziek?
• Op een andere planeet… “Red planets: Marxism and science fiction”
• “Living Dolls: the Return of Sexism” – strijd tegen seksisme is nog niet gestreden
• "Leven tussen twee vuren". Autobiografie van Jef Ulburghs
• The Lacuna. Prijswinnende roman van Barbara Kingsolver
• Trotski-fan kopieert zijn idool. Canadese film: “The Trotsky”
• Een terugblik op “Arbeid in de Ierse geschiedenis” van James Connolly
• “Vrede zij met u zuster” of het verhaal van een westerse zelfmoordterroriste
• “Eigen belang eerst”. Boek van Tom Cochez over de “vuile oorlog” in het VB
• De tragedie van de Chinese revolutie door Harold Isaacs
• "Gebakken lucht". Een vernietigende kritiek op traditionele media

[/box]

Illégal is de tweede film van Olivier Masset-Depasse. Na het verrassende romantische drama Cage, hadden we grote verwachtingen in deze nieuwe film, die ook geselecteerd werd op het fimfestival van Cannes. De film handelt over een thema dat, jammer genoeg, stilaan banaal wordt: illegale migratie. Ken Loach liet zich rond dit thema reeds opmerken door een film te maken rond een jonge vrouw die verantwoordelijk is voor het rekruteren van illegale migranten: It’s a free world. Deze nieuwe film gaat dan weer in op de situatie in de gesloten asielcentra.

Door David (Luik)

Op magistrale wijze gefilmd, gemonteerd en verteld, krijgen we het verhaal van Tania, een illegale migrante uit Rusland, die met haar zoontje Ivan in België terecht komt. Zoals vele mensen zonder papieren werkt Tania en betaalt ze belastingen en sociale bijdragen op het miserabel loontje dat ze ontvangt. Het is een thema dat al vaker aan bod kwam in films, maar zelden werd er zo diep op ingegaan. Tania wordt op een bepaald ogenblik gearresteerd en opgesloten in een gesloten asielcentrum. De cineast werd geholpen door de woordvoerder van de Dienst Vreemdelingenzaken, en kreeg op die manier een geprivilegieerde toegang tot de gesloten asielcentra.

De film is zeer hard, zowel door het onderwerp als door de kijk op de uitzichtloosheid van het absurde keurslijf waarin de sans-papiers worden gedwongen. Maar de film vervalt niet in karikaturen. Gedurende 90 minuten krijgen we bijna enkel het leven binnen de muren van het asielcentrum te zien. De weinige beelden van de “buitenwereld” worden gefilmd achter tralies: het toont het milieu aan in waarin mannen, vrouwen en kinderen zitten opgesloten terwijl hun enige misdaad eruit bestaat dat ze gevlucht zijn uit de ellende die het kapitalisme heeft veroorzaakt in de neokoloniale wereld.

Aan het einde van de film gekomen ontdekken we een veel minder radicale kant van de cineast. De film begint met een scherpe aanklacht om zeemzoet te eindigen. Het personage dat hij gedurende de hele film heeft gevolgd, wordt zo weggegooid als een kapot stuk speelgoed.

Er zijn heel wat punten die het verdienen om verder uitgewerkt te worden in de film: het kind dat wordt overgelaten aan de maffia, de bewakers van de asielcentra, de steuncomités en advocaten voor de sans-papiers,… Deze elementen zouden het probleem scherper kunnen stellen. Illégal is een sterke film, maar het is jammer dat het filmtalent van de regisseur werd verspild aan wat politiek aanvaardbaar is zonder oog te hebben voor wat zo’n film kan betekenen in de strijd van de sans-papiers.

Uiteindelijk is de boodschap van de film beperkt. Achteraf zullen velen denken: “het is erg dat zoiets bestaat, maar wij kunnen er niets aan doen.” De beweging van de sans-papiers moet versterkt worden door de discussie niet langer op een moralistische wijze te benaderen. We moeten de oorzaken aanpakken die maken dat mensen vluchten uit hun omgeving, hun familie en land achterlaten en terechtkomen in een systeem dat niet aarzelt om meer winsten te maken op basis van de superuitbuiting van illegalen.

De problemen waarmee sans-papiers worden geconfronteerd, worden niet veroorzaakt door “slechte individuen”. Het zijn de economische wetten van het kapitalisme, zoals de winsthonger en het imperialisme, die er aan de basis van liggen. De strijd voor een menswaardige toekomst gaat samen met een strijd tegen het kapitalistische systeem.