Zomerschool
Op onze zomerschool was er een bijzonder rijke discussie over Latijns-Amerika met onder meer verslagen van leden van onze afdelingen in Brazilië en Venezuela, maar ook tussenkomsten van Europese leden die recent het continent bezochten. We publiceren een verslag van de discussie.
Verslag door Michael O’Brien
Luciano van Socialismo Revolucionario (het CWI in Brazilië) sprak als eerste en bracht de context van de discussie door terug te komen op het proces van neoliberalisme dat op het continent werd opgelegd tijdens de jaren 1980 en 1990. Dat legde de basis voor de massabewegingen vanaf eind jaren 1990 en in de nasleep daarvan het aan de macht komen van verschillende linkse populistische regeringen.
Eens verkozen hebben een aantal van deze regeringen – in het bijzonder Chavez in Venezuela, Morales in Bolivia en Correa in Ecuador – hebben de aanhoudende druk van onderuit beantwoord met een aantal beperkte hervormingen van bovenaf die het leven van de arbeiders en de armen (zowel in de steden als op het platteland) zeker hebben verbeterd.
De meest voorkomende ervaring op het continent is er echter één van bittere ontgoocheling en woede tegenover figuren als Lula in Brazilië, Kirchner in Argentinië of Bachelet in Chili die allemaal het proces van neoliberale aanvallen hebben verder gezet. Ze hebben allemaal het grootste deel van de economie in de handen van de kapitalistische klasse gelaten en lieten tevens de oude staatsmachines intact. Bovendien werden de massa’s geconfronteerd met problemen als inflatie, waarbij vooral de stijging van de voedselprijzen hard aankwam.
Hun verraad en de enorme hoop van de mensen die hen hadden verkozen, zorgen voor een nieuwe fase van strijd naast het heropbouwen van nieuwe arbeidersorganisaties, wat zeker in Brazilië gebeurt. Daar was er de creatie van de Partij voor Socialisme en Vrijheid (P-SOL) en ook de ontwikkeling van nieuwe vakbondsfederaties als Intersindical en Conlutas die samen zo’n 20% van de georganiseerde arbeidersklasse vertegenwoordigen.
In Chili was er recent een staking met betoging van de leraars. Op deze betoging waren er 10.000 aanwezigen. Daarnaast waren er acties van scholieren tegen de verhoging van de prijzen voor het openbaar vervoer. Deze acties vormen een belangrijke beweging in een land waar er sinds de val van de dictatuur van Pinochet weinig bewegingen waren.
Mogelijkheden en uitdagingen voor de PSOL
Luciano legde uit dat de creatie van de PSOL heel wat kansen en uitdagingen met zich mee brengt. Hij ging ook in op de rol van Socialismo Revolucionario. De partij verzet zich duidelijk tegen het asociale beleid van de regering-Lula, maar over de wijze waarop de PSOL kan worden uitgebouwd, is er heel wat discussie. De leiding van de partij legt sterk de nadruk op propaganda over de corruptie van de regering en wil de energie van de partij vooral richten op verkiezingsdeelnames. Die benadering leidt ertoe dat de PSOL haar potentieel niet volledig kan benutten, wat in een aantal gevallen zelfs heeft geleid tot tegenvallende electorale resultaten. Socialismo Revolucionario neemt actief deel aan de PSOL en dit al van bij de oprichting van de partij. Wij stellen dat de PSOL zich moet oriënteren op verschillende strijdbewegingen van de arbeiders, jongeren en landlozen om zo een autoriteit en invloed uit te bouwen. Socialismo Revolucionario werkt samen met andere revolutionair-socialistische groepen in PSOL om voor een dergelijke benadering op te komen. De tussenkomsten van onze leden op PSOL congressen hebben ons in contact gebracht met activisten vanuit heel dit uitgestrekte land.
Sandy van onze Venezolaanse afdeling kwam terug op een aantal fouten die werden gemaakt bij vorige revoluties op het Latijns-Amerikaanse continent, zoals in Chili, Guatemala en Nicaragua. Hij stelde dat de lessen van deze ervaringen ook kunnen worden toegepast op de situatie in Venezuela, Bolivia en Ecuador, en ook op Paraguay. In dat laatste land werd Fernando Lugo recent verkozen als een radicaal populistisch alternatief op de Colorado partij die generatielang aan de macht was.
De nationaliseringen, zelfs indien ze slechts gedeeltelijk werden doorgevoerd, en de hervormingen, onder meer in het onderwijs en de gezondheidszorg in Venezuela, werden uitdrukkelijk verwelkomd door de arbeiders en de armen. Het heeft bovendien een gevoel van hoop gecreëerd onder de arbeiders en armen van andere landen op het continent, dat wordt nog versterkt door de opkomst van sociale problemen en tegenstellingen. Anderzijds zijn er ook heel wat problemen die een bedreiging kunnen vormen voor de beperkte verworvenheden in Venezuela. Zo is er een toenemende bureaucratisering van het regime.
Venezuela en Bolivia
Venezuela kent geen uitgebreide traditie van sterke arbeidersorganisaties of een geschiedenis van onafhankelijke arbeiderspartijen en vakbonden zoals in landen als Ecuador en Bolivia. Vorig jaar kondigde Chavez de vorming aan van een nieuwe partij, de PSUV, om alle pro-Chavez krachten onder eenzelfde vlag te verenigen. Het CWI stelde dat een dergelijk initiatief enkel aan het revolutionair proces kan bijdragen indien het opgebouwd wordt met duidelijk socialistische doelstellingen en democratische structuren. Deze oproepen van onze kameraden hebben geleid tot oppositie van een aantal leiders van de PSUV. Er wordt officieel gesteld dat vijf miljoen mensen lid zijn geworden van de nieuwe partij, maar het niveau van actieve deelname is erg beperkt. Voor de regionale verkiezingen werden soms van bovenaf kandidaten aangesteld in de plaats van lokaal geselecteerde kandidaten. Deze aanpak van partijopbouw versterkt het gevaar dat Chavez de controle verliest over een aantal deelstaten bij deze verkiezingen. Chavez geniet nog een enorme steun bij een meerderheid van de bevolking, maar het geduld van de bevolking is zichtbaar aan het verdwijnen. In de vakbondsfederatie UNT was er heel wat kritiek op Chavez en ook daar zien we pogingen van het regime om deze beweging van bovenaf te controleren.
In Bolivia is het belangrijkste gevaar voor Morales de voorbereiding van de conservatieve gouverneurs van de deelstaten die olie en gas produceren om af te splitsen van het land. Er waren betwiste referenda en er is een aanhoudende intimidatie van arbeiders en inheemse activisten in deze delen van het land door rechtse paramilitaire groepen die de steun genieten van de regionale gouverneurs. Morales heeft zich actief uitgesproken tegen de instinctieve reactie van veel arbeiders om zich te verzetten en de bedreigingen te bestrijden. Hij stelde in de plaats daarvan een puur legale en electorale opstelling voor als antwoord op de bedreigingen van de reactionaire krachten. De gouverneurs zullen zich moeten verantwoorden in een referendum die hun aanstelling betwist en daarbij is het mogelijk dat een aantal van hen zullen worde weggestemd. Maar deze rechtse elementen zullen zich daar niet bij neerleggen en aanvaarden zelfs niet eens de gedeeltelijke hervormingen die hij tot nu toe heeft doorgevoerd, bijvoorbeeld met het gebruiken van een deel van de inkomsten uit olie en gas om de overheidspensioenen te betalen.
Colombia
Er werd ingegaan op de rol van de regering-Uribe in Colombia. Dat land was uitzonderlijk in de zin dat het een traditioneel rechtse regering heeft en er ook nog steeds een guerrilla campagne bezig is onder leiding van de FARC. President Uribe is een belangrijke bondgenoot van Bush en is de belangrijkste ontvanger van Amerikaanse militaire steun in de regio. Sandy stelde de rol van Colombia in de regio wat kan worden vergeleken met die van Israël in het Midden-Oosten op het vlak van een agressieve vertegenwoordiging van de Amerikaanse belangen met inbegrip van militaire operaties over de grens met Ecuador om guerrilla strijders van de FARC te achtervolgen.
In de discussie gaven twee Zweedse kameraden een inspirerend verslag van hun recente bezoek aan Peru en de ontwikkeling van een staking van mijnwerkers in Cuzco waarbij de families van de stakende mijnwerkers de oproerpolitie (die hen kwam arresteren) zelf gevangen zette. De kameraden verkochten materiaal van het CWI aan de universiteit van Lima en kregen een enorm goede respons op onze ideeën.
Andere leden kwamen tussen over de ontwikkelingen in verschillende Latijns-Amerikaanse landen, waaronder ook de ontwikkelingen in Cuba waar er onder Raul Castro een proces is van kapitalistisch herstel. Marianna en Alessandra uit Brazilië gaven verslagen van studentenbewegingen in Brazilië en de strijd voor de legalisering van abortus in het land – een thema dat heel wat discussie teweeg bracht in de PSOL aangezien de presidentskandidate Helena Heloisa zich op religieuze basis uitsprak tegen abortus.
Een Zweedse kameraad gaf een overzicht van de versnelling van nationaliseringen in Venezuela, Bolivia en Ecuador. Zelfs indien die nationaliseringen gepaard gaan met dure compensaties voor de vroegere kapitalistische eigenaren, hebben deze nationaliseringen toch een grote impact op het politieke bewustzijn.
De discussie werd afgerond door Tony Saunois van het Internationaal Secretariaat van het CWI. Hij besteedde heel wat aandacht aan de situatie in Mexico waar er de voorbije maanden verschillende massabewegingen en stakingsacties waren. Mexico zal wellicht meer dan gelijk welk ander land hard worden getroffen door de vertraging van de Amerikaanse economie. De VS is immers goed voor 80% van de Mexicaanse export.
Tony vatte de situatie in Latijns-Amerika samen door op twee fasen te wijzen. De eerste fase was deze met de verkiezing van de eerste anti-neoliberale regeringen op een continent dat voorheen een laboratorium was voor neoliberale contrahervormingen. De tweede fase is er één van crisis voor deze nieuwe regeringen omdat ze niet hebben gebroken met het kapitalisme. Er is een reëel gevaar van demoralisatie onder de massa’s die hen hebben verkozen, wat de weg kan voorbereiden voor de terugkeer van traditionele rechtse regeringen of zelfs staatsgrepen. Het zal er in deze situatie op aankomen dat de arbeiders zich onafhankelijk organiseren in hun eigen vakbonden en partijen als eerste stap om voor het socialisme op te komen. Dat is de uitdaging die het CWI in Latijns-Amerika wil aangaan.