Op 18 mei organiseerde LSP-Gent een meeting met een spreker uit de VS die een inleiding gaf over de politieke en economische situatie in de VS. De spreker was Katie, lid van onze Amerikaanse zusterorganisatie Socialist Alternative. We publiceren een beknopte schets van de grote lijnen.
De verkiezingen van 2008 vinden plaats tegen een achtergrond van sociale veranderingen. De levenstandaard stagneert of daalt zelfs en het wordt al gezegd dat de generatie van na ’68 een veel lagere standaard heeft dan de vorige generaties. Het kapitalisme slaagt er niet meer in om deze levensstandaard te verbeteren. De tijd is voorbij dat jongeren na hun middelbaar diploma zomaar werk vinden.
Door de dalende mogelijkheden, ontstaat er wel een bewustzijn dat zich ook meer naar linkse ideeën richt. Vlak voor 11 september was de populariteit van Bush historisch laag. Na 11 september steeg die met 90 procent. Overal waren er Amerikaanse vlaggen te zien en wie er kritiek op gaf werd snel beschuldigd van terrorisme. Er werden wetten goedgekeurd die het repressieve karakter van dit patriottisme bevestigden. Nu, zeven jaar later, zakt de populariteit van Bush tot 27 à 35 %. 70% gaat niet akkoord met de politiek van Bush, wat zelfs nog lager ligt dan in de tijd van Nixon.
De woede verspreidt zich door onder andere de slechte economische situatie en de langdurende oorlog in Irak. De verschuiving naar links komt des te meer tot uiting door de twee presidentskandidaten: Hilary Clinton als eerste vrouwelijke kandidate en Barak Obama als eerste Afro- Amerikaan. Het is opmerkelijk dat veel mensen hun steun geven aan Obama. Hij wordt, meer dan Clinton, gezien als een “frisse figuur” die veranderingen kan brengen en de crisis in de VS kan tegengaan.
Het moeras van Vietnam en Irak
Eén oorzaak van die crisis komt mede door een verzwakking van het VS-imperalisme. De VS kwam versterkt uit WO II en kreeg de andere westerse landen mee in hun Koude Oorlogspolitiek. Na de val van de Sovjet Unie werd de VS alleenheerser. Echter, twintig jaar later komt die verzwakking meer en meer tot uiting. Producties gaan al snel naar lage loonlanden en Amerika ziet de concurrentie groeien van o.a. China en India.
Op militair vlak gebeurt er eveneens een verschuiving. De VS slaagt er de laatste 50 jaar niet meer in om hun conflicten via militaire weg blijvend op te lossen. Denk maar aan Vietnam, Afghanistan en Irak.
De VS begint zijn beeld van supermacht en de bijhorende populariteit opzienbarend te verliezen. De ineenstorting van de immobiliënmarkt en de eruit voortvloeiende crisis zullen het beeld verder veranderen. Normaal gezien was het de consumptie die de economie in stand hield. Consumptie die betaald werd door geld dat de mensen niet hadden. Want de lonen stagneerden of daalden zelfs. Het onzichtbare geld kwam voort uit kredieten en die kredieten kwamen uit het huis dat de mensen gaven als onderpand. Vroeg of laat moest heel die ‘immobiliënluchtbel’ openspringen met alle gevolgen van dien.
De huidige economische crisis en de gevolgen in de VS
Van de 80 miljoen huizen in Amerika staan er 55 miljoen onder een hypotheek waarvan er 4 miljoen niet kunnen worden afbetaald. Het is zover gekomen dat de hypotheek meer kost dan het huis zelf. Mensen geraken hun huizen kwijt, de dollar verzwakt. Dit alles heeft een enorm effect op de werkende klasse. “Goeie jobs verdwijnen, veel mensen nemen een tweede job erbij omdat het anders niet meer haalbaar wordt”, getuigde Katie van Socialist Alternative.
De prijzen van basismiddelen gaan omhoog. Voedselprijzen, zoals van melk en eieren, zijn respectievelijk gestegen met 26 en 40%. Benzine is met 61% meer gestegen dan vorig jaar. Dit is niet vanzelfsprekend als men weet dat de afstanden in Amerika lang zijn en de auto daardoor een belangrijk transportmiddel is.
Veel van het geld dat de staat heeft, wordt gebruikt voor de oorlog en de er bijpassende propaganda. De traditionele media probeerde om het Bush-offensief in een positief daglicht te plaatsen. Toch is de situatie in Irak niet verbeterd, verre van, en slaagt de VS er niet in om alles naar hun hand te zetten, getuige bijvoorbeeld de aanslag op Karzai of de toenemende escalatie van geweld in Irak. Het zorgt er ook voor dat de VS een slecht imago krijgt in het buitenland en dat de heersende klasse er alles aan doet om deze imperialistische oorlog om olie te winnen.
Brengen de Democraten verandering?
Toch vraagt een groot deel van de heersende klasse om een compromis wat betreft Irak en is er een zekere verdeeldheid. Men zou enerzijds het doorsturen van troepen verminderen, maar anderzijds toch een groot deel daar laten om ‘veiligheidsredenen’. Dit is een idee dat ook bij de Democraten aanwezig is. Obama wil de troepen die uit Irak worden teruggetrokken rechtstreeks naar Afghanistan sturen om daar de veiligheid te handhaven. Hiermee wordt duidelijk dat de plannen van de Democraten niet zoveel verschillen van de Republikeinen of andere neo-conservatieven.
De VS heeft al lang een traditie van een twee partijen systeem. Het idee erachter is dat de bevolking kan overstappen naar de andere partij indien ze niet langer tevreden is met de ene partij. Een probleem is uiteraard dat er weinig verschil is tussen beide partijen, het is kiezen tussen cholera en pest.
Wij stellen dat er moet gebroken worden met het tweepartijenstelsel. Daarom verdedigen wij de noodzaak van een democratischer systeem en van een antwoord op het neoliberale beleid. De steun voor Obama is deels een uitdrukking van een groeiende verzuchting voor verandering. Dat toont het potentieel, maar het gebrek aan een arbeiderspartij zorgt ervoor dat een neoliberale figuur als Obama het potentieel deels kan benutten. Nochtans zal dat enkel leiden tot desillusies. Socialist Alternative is actief in de campagne van Ralph Nader die zich links van de Democraten profileert. We roepen op om voor Nader te stemmen, maar er zal uiteindelijk nood zijn aan een georganiseerde arbeiderspartij die niet alleen op momenten van verkiezingen actief is.