Prijsstijgingen en voedselcrisis. Zij speculeren, wij betalen de rekening

Het kan bijna niemand meer ontgaan: de prijzen stijgen. In België zijn de benzineprijzen met 12% gestegen op een jaar tijd, de broodprijs met 13%, de prijs van eieren met 25%, die van mazout met 26% en die van pasta met 25%. De uitgaven van een gemiddeld gezin zijn met 5,2% gestegen als het eerste kwartaal van 2008 wordt vergeleken met het eerste kwartaal van 2007. En niets wijst erop dat deze cijfers terug zullen afnemen…

Noch de lonen, noch de uitkeringen hebben deze tendens gevolgd. Althans niet voor de meesten onder ons. De patroon van Delhaize bijvoorbeeld heeft minder problemen met de prijsstijgingen in zijn winkels: hij kreeg in 2007 een loonsverhoging die geen enkele gewone arbeider als realistisch zou zien voor zichzelf: +25%! En dat levert hem een niet onaardig loon op van 2,6 miljoen euro… Terwijl wij de broekriem moeten aansnoeren, is de patroon van Delhaize niet de enige die er sterk op vooruit gaat. De patroon van Inbev (Jupiler, Stella,…) kreeg vorig jaar een loon van 4,28 miljoen euro (+8,9%).

Overal ter wereld

Het is overal ter wereld hetzelfde met een gelijkaardige tendens, ook al zijn er verschillen qua impact of omvang. Internationaal zijn de voedselprijzen sinds midden 2007 er met ongeveer 40% op vooruitgegaan. De Wereldbank schat dat het dure voedsel ervoor zorgt dat zowat 2 miljard mensen dagelijks een overlevingsstrijd moeten voeren. Tegelijk komen multinationals uit de voedingssector er goed van af. Nestlé haalde vorig jaar een omzet van 66,55 miljard euro (+9,2%) met een winst van 6,59 miljard euro (+15,8%). 2008 is goed begonnen voor het bedrijf met nogmaals een stijging van de omzet met 9,8% in de eerste drie maanden van dit jaar. Voor Danone is het nog beter: de omzet steeg met 11,4% in de eerste drie maanden.

De reden voor de prijsstijgingen moet gezocht worden in de tegenstellingen tussen arm en rijk. In de media wordt vaak verwezen naar de groeiende vraag in India en China, of nog naar de rol van de zogenaamde “bio”-brandstoffen. Maar zelfs indien deze elementen een rol spelen, zijn deze niet zo snel ontwikkeld als de prijsstijgingen die we momenteel zien. Bovendien stelde de NGO 11.11.11 dat er genoeg grond is om zo’n 12 miljard mensen te voorzien in voedsel, dat is bijna het dubbele van de actuele wereldbevolking!

Wie is verantwoordelijk?

De economische crisis die komt overwaaien uit de VS (de zogenaamde “hypotheekcrisis” rond de rommelhypotheken) heeft de mogelijkheden voor speculanten beperkt. Hierop zijn heel wat speculanten overgestapt naar voeding en grondstoffen. Want, ook al is het crisis, we moeten allemaal toch eten… en dus voedingsproducten kopen. De speculanten kopen voedingsstocks op om zichzelf te verrijken. Dat er hierdoor honderden miljoenen mensen niet meer in staat zijn om eten te kopen, is niet hun zorg. Een patroon van ADM (een multinational gespecialiseerd in het verkopen en aanpassen van granen) stelde: “De volatiliteit van de markt voor grondstoffen biedt nooit geziene kansen”. Dat is geen cynisme, het is economie. Markteconomie om exacter te zijn.

Het gaat hier niet om een slecht functioneren van het systeem. Het is de “vrije markt” zelf die leidde tot de kredietcrisis (door de aanmoedigingen om te consumeren op basis van schulden). Om de woekerwinsten verder te zetten, wordt nu door de verantwoordelijken voor de kredietcrisis gespeculeerd met ons voedsel. Moeten we hen toelaten dat ze verder kunnen speculeren en van crisis naar crisis gaan, terwijl wij steeds het slachtoffer zijn – zowel als werkenden als met de planeet op zich – om te betalen zodat de verantwoordelijken hun rijke parasiterende leventje kunnen verder zetten in alle luxe?

Nationalisering onder controle van de werkenden en consumenten

De controle op de voedselproductie en de distributie moet uit de handen van de speculanten worden gehaald. Het mag niet worden overgelaten aan internationale bedrijven uit de agro-sector.

Naast eisen om iets te doen aan de stijgende prijzen (zoals een belangrijke verhoging van de lonen en uitkeringen), moet de arbeidersbeweging ook opkomen voor de nationalisering zodat er een democratische planning mogelijk is van de verdeling van voedsel aan redelijke prijzen voor iedereen. De genationaliseerde bedrijven moeten onder de controle van de werkenden en de consumenten worden geplaatst zodat de productie gericht is op de behoeften van de meerderheid van de bevolking en niet de winsthonger van een kleine minderheid van kapitalisten.