VS-imperialisme: verzwakt en onpopulair, maar wat is het alternatief?

Het VS-imperialisme komt steeds meer in de problemen. De “oorlog tegen het terrorisme” in Afghanistan en Irak zorgt enkel voor meer onstabiliteit en terrorisme. Ook andere bondgenoten (zoals Pakistan) worden aangetast door de onstabiliteit. In eigen land begint bovendien de economische motor te sputteren en is er sprake van een recessie. In dit dossier gaan we na wat de staat van het VS-imperialisme is.

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

Naar een harde recessie? Enkele citaten

“Economische recessie, gecombineerd met een galopperende inflatie van 5 tot 8% en meer, staat op de agenda, maar de juiste timing is moeilijk in te schatten. Het kan ieder moment zijn, maar het kan even goed uitgesteld worden. Hoe langer het uitstel, hoe harder de crisis zal toeslaan, net zoals het afkicken van een verslaving harder wordt met de duur ervan. Het effect op de klassenstrijd is moeilijk in te schatten. De vorige periode van stagflatie heeft een revolutionaire golf veroorzaakt die het systeem in zijn bestaan heeft bedreigd. De reserves opgebouwd in de na-oorlogse periode en de autoriteit van de sociaal-democratie en de communistische partijen waar ze over een massabasis beschikten, hebben de beweging uiteindelijk kunnen afremmen. Het volstaat echter de overblijfselen van mei ’68 – de democratiseringsbeweging in het onderwijs die nog steeds niet volledig ongedaan gemaakt is – of van de diverse koloniale revoluties in herinnering te brengen om het diepe impact ervan in te schatten.”

(“Stagflatie: verschijningsvorm van een chronisch ziek systeem”, Socialistisch Links nr. 269, november 2007, na te lezen op marxisme.net en socialisme.be)

“De VS heeft de afgelopen 25 jaar slechts twee recessies gekend en het waren telkens korte en milde recessies. Er zijn goede redenen om aan te nemen dat de komende recessie, als die komt, erger zal zijn.”

(Wall Street Journal)

“De Amerikaanse immobiliënmarkt kent haar ergste crisis sinds de jaren 1970 met prijsdalingen van gemiddeld 8% sinds de piek in 2005, maar met tot 40% in de ergst getroffen regio’s. De markt gaat ervan uit dat er nog een daling tot 30% kan volgen, dat is een teken aan de wand over de richting die de VS-economie mogelijk uitgaat. Met de werkloosheid op het hoogste niveau sinds 2 jaar (met 5% in december) en mogelijk zelfs een verdere stijging tot 7% volgens sommige vooruitzichten, zal de VS-consument (die lange tijd werd gezien als de motor van de globale groei) de handdoek in de ring gooien. De particuliere consumptie daalde met 0,4% in december. De ‘experten’ discussiëren er nog over, maar zes op de tien Amerikanen denken dat het land al in recessie is.”

(The Economist, 12 januari 2008)
[/box]

De oorlog tegen het terrorisme lijkt niet bepaald op een succes uit te draaien. Reeds bij het begin van de oorlog in Irak publiceerden we een brochure geschreven door Peter Delsing waarin de “oorlog om olie” werd gekaderd. Vijf jaar na het begin van de oorlog vroegen we aan Peter wat de stand van zaken vandaag is.

Is het VS-imperialisme erin geslaagd om Irak te stabiliseren na de recente “surge”, waarbij 30.000 extra troepen werden gestuurd? Wat is de toestand in Irak?

“De inval van 2003 in Irak kaderde in de reeds langer bestaande plannen van de neoconservatieve vleugel van de Republikeinen om het Midden-Oosten te herschikken. De aanslagen van 11 september vormden daarvoor een gepaste, zij het gefingeerde aanleiding. Door de oorlog tegen Irak wilden Bush en co hun greep op deze vitale, olierijke regio herstellen, mede ter ondersteuning van hun lokale bondgenoot Israël. De regimes in Irak en Iran, na de fundamentalistische machtsovername, waren daarbij de grootste doorn in het oog. Bush zou Irak nooit zijn binnengevallen als er geen spatje olie onder de grond zat. Maar de Bush-administratie heeft zich compleet miskeken op de creatie van een afhankelijk regime in Irak.

“De Maliki-regering in Irak zit bovenop een sociaal kerkhof. Elke dag sterven er honderden volwassenen en kinderen als gevolg van de bezetting, het terrorisme en geweld, puur gangsterisme, etc. Er is een feitelijke etnische burgeroorlog bezig in vele Iraakse wijken, tussen sjiieten, soennieten en Koerden. Er zijn enorme tekorten op het vlak van gezond water, elektriciteit, ja zelfs benzine. De “surge” heeft er enkel voor gezorgd dat Bagdad bijna volledig gemilitariseerd werd, maar dat het geweld zich daardoor gewoon verplaatste. Recent waren er meer terroristische aanslagen, bijvoorbeeld, in de Koerdische gebieden. Hoe kan je spreken van “democratie” onder een bezetting van VS-troepen?

“In plaats van geïnstitutionaliseerde etnische verdeeldheid, die we ook in België een beetje kennen en op kapitalistische basis enkel leidt tot gevechten om de tekorten, is er een gezamenlijke strijd van de werkende en arme massa’s nodig voor de eigen veiligheid en ter verdediging van de basisbehoeften. Dit moet verbonden worden met de strijd voor een socialistische maatschappij, met respect voor het recht op zelfbeschikking als de meerderheid van de arbeiders en arme boeren daar om vraagt.”

Wat waren de effecten van deze imperialistische politiek op de rest van het Midden-Oosten?

“Misschien eerst over dat andere imperialistische avontuur, in Afghanistan. Een Brits kapitalistisch politicus stelde daarover recent dat er wordt onderschat hoe erg het daar met de positie van de regering-Karzai is gesteld. De VS brachten eind januari 2200 mariniers naar Afghanistan over, omdat er in het zuiden van het land mogelijk een Talibanoffensief komt. Karzai zelf waarschuwde op het Economisch Forum van Davoz voor een “uitslaande brand van terrorisme” in zijn regio. Dit soort verschrikkingen, net zoals een mogelijke ineenstorting van de maatschappij in Pakistan, zijn een gevolg van de onmogelijkheid om deze landen op basis van het kapitalisme en imperialisme te ontwikkelen. Bovenop de nu al onhoudbare sociale condities zou een wereldrecessie wel eens voor een aantal instabiele regimes de druppel teveel kunnen worden.

“In het Midden-Oosten heb je de rijke elites, bijvoorbeeld in de Golfstaten, die letterlijk zwemmen in de oliewinsten. Langs de andere kant heb je een dikwijls jonge, maar door kapitalistisch verval gedesoriënteerde bevolking. De politiek van Bush en zijn lokale marionetten heeft het islam-fundamentalisme in de kaart gespeeld, in Libanon met de opkomst van Hezbollah, in Gaza zwaait Hamas de plak. Het zogenaamde vredesinitiatief van Bush in Annapolis, van november vorig jaar, leverde het Palestijnse Fatah meer middelen op. Maar zelfs waar Fatah de Palestijnse gebieden controleert, op de Westelijke Jordaanoever, bouwt Israël gewoon verder huizen voor kolonisten.

“Bush maakte in januari ook een tournee langs een 7-tal Arabische landen. In een poging om de invloed van Iran tegen te gaan, maakte hij een deal met Saoedi-Arabië voor 123 miljoen dollar aan geleide bommen. Andere Arabische staten kregen de belofte om op langere termijn wapendeals voor 20 miljard dollar af te kunnen sluiten. Je hoopt alleen maar dat in die landen geen Al Qaeda-gezinde bewegingen aan de macht komen. Los daarvan is dit het verder ontwikkelen van de regio tot een kruitvat, waarbij de lessen van het Pakistaanse voorbeeld niet worden geleerd uit kortzichtig winstbejag. Maar wat kan je van kapitalistische politici anders verwachten? Bush gaf trouwens ook 10.000 geleide bommen aan Israël, gratis.”

Wat zullen de effecten van een recessie in de VS zijn op de positie van het imperialisme?

“De olieprijzen zijn nu wat teruggevallen van hun piek van 100 dollar per vat, maar ze blijven oncomfortabel hoog rond de 85 à 90 dollar. De essentie van de huidige financiële crisis – die zich binnenkort spijtig genoeg zal vertalen in massaontslagen, bedrijfssluitingen en nieuwe aanvallen op de lonen en sociale zekerheid – is het ontrafelen van een aantal kunstmatige zeepbellen waarop het kapitalisme in crisis het laatste decennium voortdreef.

“In de jaren ’80, in navolging van Reagan en Thatcher, verhoogden de regeringen de uitbuitingsgraad door de koopkracht van de lonen en uitkeringen te ondermijnen. Paradoxaal genoeg, voor neoliberale regeringen, werd een nog zwaardere aanval op de arbeidersklasse nog wat uitgesteld door het ophopen van overheidsschulden. In het geval van Reagan om in het militaire apparaat te investeren.

“De laatste 10 jaar, vooral sinds de recessie in 2001 in de VS, probeerden de kapitalistische leiders een diepere crisis voor zich uit te schuiven door een zeepbel aan goedkope kredieten. Je kan natuurlijk proberen de werkende bevolking nog harder te blijven uitbuiten. Er zijn daarin geen grenzen, behalve diegene die door de klassenstrijd worden bepaald, maar zelfs de middengroepen beginnen deze politiek nu in hun koopkracht te voelen. Vandaar dat de arbeiders moesten beginnen uitgeven wat ze nog niet eens hadden verdiend.

“De zeepbel van de huizenmarkt is momenteel aan het barsten. Op dit moment daalden de prijzen nationaal “slechts” met 8% in de VS. En kijk wat de gevolgen al zijn! In India duikelt de beurs met 11% naar beneden op één dag. Nochtans menen analisten dat de prijzen nog wel een paar jaar verder kunnen zakken, tot ze mogelijk 30% lager liggen. De zeepbel op het vlak van andere kredietvormen in de VS zou soortgelijke effecten kunnen sorteren als de huizenmarkt alleen.

“De zeepbel van de “sterke dollar”, gebaseerd op de onderliggende bubble aan kredieten, is al een tijdje aan het barsten. Als die zeepbel echt springt, krijgt de Europese export het moeilijk en kan de wereldeconomie zware schokken te verwerken krijgen. “Bovendien is de omvang en verspreiding van de verhandelde “slechte leningen”, die in aandelenpaketten werden gestoken, nog niet duidelijk. Enorme Amerikaanse banken als Citigroup maakten hun grootste verliezen sinds mensenheugenis – sinds 196 jaar. Bovendien is zich bij de kapitalistische leiders een gevoel van ongerustheid, zelfs paniek aan het verspreiden. Kijk naar de drastische ingreep van de Federal Reserve om de rente in één keer met 0,75% te verlagen. De Amerikanen zitten tot hun oogballen in de schulden, maar Bernanke wil ze aanmoedigen om moedig voort te ploegen.

“De recepten van de neoliberale toverdokters werken steeds minder. De Amerikaanse arbeidersklasse zal een belangrijke rol moeten spelen in het heropbouwen van nieuwe partijen voor de werkenden, de armen en hun gezinnen, in de strijd voor een andere, socialistische maatschappij.”