Libanon: moord op Gemayel doet spanningen toenemen

Op 22 november werd de Libanese minister Pierre Gemayel vermoord door onbekende schutters. Gemayel was een topman van de reactionaire rechte Kataeb (Falange). Met zes schoten werd hij afgemaakt. Dit doet de angst voor een scherpe polarisatie tussen de vele etnische en religieuze groepen in het land toenemen.

Kevin Simpson

De herinneringen aan de recente invasie door het Israëlische leger en de 15 jaar durende burgeroorlog in het land die pas beëindigd werd in 1990, blijven sterk aanwezig. Er was ook angst omwille van de aanwezigheid van Syrische troepen (tot begin dit jaar) en de lange geschiedenis van politieke moorden.

Socialisten veroordelen het gebruik van moorden als een tactiek om fundamentele politieke verandering te bekomen. Politici die vermoord worden, kunnen vervangen worden door anderen die een zelfde repressieve beleid voeren. In Libanon worden zo’n tactieken bovendien vaak gebruikt om de sectaire spanningen en de angst voor een burgeroorlog te doen toenemen.

Rechtse politici schoven de schuld voor de moord onmiddellijk af op het Syrische regime. Dat zou impliceren dat Hezbollah, de belangrijkste oppositiepartij in het land, voordeel zou halen uit de moord in een poging om de pro-Westerse regering omver te werpen.

Syrië

Het regeringslid Saad Hariri, de zoon van de vroegere (en vermoorde) premier Rafik Hariri, stelde: “We zien overal de hand van Syrië in op dit ogenblik.” President Bush veroordeelde Syrië en Iran omwille van hun bemoeienissen in Libanon.

Een CWI-lid in Beiroet stelde: “De mensen met wie ik sprak, hechten geen geloof aan deze beweringen en denken dat het onwaarschijnlijk is dat de Syrische regering of Hezbollah betrokken zouden zijn. Ze denken dat de moord zal worden gebruikt door de regering om haar afgenomen populariteit op te krikken en om de oppositie wat te ondermijnen.”

“Dat klopt vooral bij de Sjieten, maar even goed onder de Druzen, Soennieten en Christenen. De oppositie van Hezbollah, de Vrije Patriottische Beweging en anderen riepen op voor massale betogingen vanaf 23 november. Er werden 2 miljoen betogers verwacht die zouden opkomen voor nieuwe democratische parlementsverkiezingen. Deze moord is een poging om dat protest te ondermijnen.”

De regering maakte er een dag van nationale rouw van en de volledige Libanese bevolking werd opgeroepen om deel te nemen aan de begrafenis van Gemayel.

Hypocrisie

De meeste artikels over het leven van Gemayel stellen hem voor als een democraat die opkwam voor de eenheid van Libanon. Dat is een hypocriete en valse voorstelling van de feiten. Pierre Gemayel was een onderdeel van een politieke dynastie in Libanon. Zijn grootvader was de oprichter van Kataeb (de Falange-partij die vooral onder Christenen actief is) nadat hij in 1936 de Olympische Spelen in Berlijn had bijgewoond en daar onder de indruk was geraakt van de nazi’s en het fascistische regime van Hitler.

De Falange werd bewapend en opgeleid door de rechtse Israëlische regering die in september 1982 de Falange liet overgaan tot een bloedbad in Sabra en Shatila onder de neus van de Israëlische generaals. Zo’n 3000 Palestijnen werden door paramilitaire krachten van de Falange afgeslacht.

De moord op Gemayel heeft de crisis in de Libanese regering verder versterkt. De belangrijkste regeringspartij is de “14 maart groep” (die haar naam heeft overgenomen van de massabeweging die opkwam voor de terugtrekking van de Syrische troepen uit Libanon). De zelf aangestelde leiders van de beweging, die vooral uit de politieke elite van Libanon voortkwamen, maakten handig gebruik van de steun voor de terugtrekking van de Syrische troepen om zelf meer politieke macht en invloed te verwerven.

Deze politici zochten nauwere banden met de Westerse imperialistische machten. Het zijn vooral corrupte, rechtse politici die vroeger deel uitmaakten van milities. Nu probeert deze politieke elite zichzelf voor te doen als “democratische” politici.

De problemen door de Israëlische invasie en de vernietiging van Libanon waardoor honderden Libanese families werden uiteengerukt, hadden enorme politieke consequenties. De regering en haar aanhangers hebben alle geloofwaardigheid verloren door niets te doen tijdens de oorlog.

De meeste Libanezen zien de regering als medeverantwoordelijken voor wat gezien wordt als een door het Westerse imperialisme gesteunde invasie van het land. Terwijl Hezbollah een deel was van de regering, nam het na de oorlog steeds meer positie in tegen de regering.

In tegenstelling tot de regering, was Hezbollah wel erg actief in het verzet tegen de invasie en was het mee verantwoordelijk voor een nederlaag van het Israëlische regime. Het grootste deel van de Libanese bevolking zag Hezbollah als de legitieme nationale verzetsorganisatie. Na de oorlog was Hezbollah er snel bij om te werken aan de heropbouw van het land. Het bood 10.000 dollar aan de families wiens huizen waren verwoest. Intussen bleven de officiële politici zich ledig houden met corruptie.

Hezbollah werd opgericht in 1982 na de Israëlische invasie van Libanon. De steun voor Hezbollah kwam aanvankelijk van de arme sjiietische arbeidersklasse. Haar ideologie was gebaseerd op de Islamitische visie Ayatollah Khomeini in Iran. Sindsdien heeft Hezbollah echter een meer populistische aanpak aangenomen waarbij het zichzelf voordoet als verdediger van alle delen van de Libanese bevolking.

De toespraken van de leiders van Hezbollah worden nu meer gedomineerd door een nationalistische retoriek in plaats van een islamitische retoriek. Tijdens de oorlog vormde het een alliantie met de Vrije Patriottische Beweging van Aoun, een populistische organisatie met steun onder de Christelijke bevolking, en met de Communistische Partij van Libanon. Hezbollah kwam versterkt uit de oorlog met steun onder alle gemeenschappen in het land.

De regering probeerde haar positie na de oorlog te versterken door op te komen voor een internationaal gerechtshof dat de moord op premier Haririr in 2005 zou moeten onderzoeken. Hariri was een tegenstander geworden van het Syrische regime toen hij opriep tot een terugtrekking van de troepen uit het land.

Een onderzoek dat de steun kreeg van de VN stelde dat het Syrische regime mee betrokken was in de moord. De regering gebruikte dit om te stellen dat Hezbollah bereidwillige agenten van het Syrische regime waren en daarmee werd geprobeerd om de aandacht af te leiden van de enorme corruptie in de politieke elite toen miljoenen dollars aan steun (voor de heropbouw na de oorlog) bleken verdwenen te zijn.

Verkiezingen

Hezbollah en haar bondgenoten eisen nieuwe democratische verkiezingen. Nu zijn de parlementszetels verdeeld tussen de verschillende religieuze en etnische gemeenschappen en worden de politieke partijen geleid door maffieuze bonzen die beweren bepaalde gemeenschappen te vertegenwoordigen maar vooral hun posities gebruiken om jobs uit te delen.

Hezbollah en haar bondgenoten worden wellicht gesteund door de meerderheid van de bevolking, maar ze beschikken over weinig vertegenwoordigers in het parlement omwille van de ondemocratische verkiezingsmethoden. Om druk te zetten op de premier om de eis van verkiezingen in te willigen, hebben zes ministers die met de oppositie verbonden zijn ontslag genomen uit de regering. Hezbollah riep hierna op voor een grote anti-regeringsbetoging op 23 november.

De regering stelde dat Hezbollah en haar bondgenoten een gevaar vormen voor de regering en de democratie in het land. De populaire Hezbollah-leider Nasrullah stelde dat de oppositie het land zou kunnen overnemen als het dat wil, maar dat het enkel opkomt voor democratische verkiezingen.

Nasrullah stelde dat Hezbollah geen toename wil van de sectaire polarisatie in het land, maar dat er politieke meningsverschillen zijn met de regering. Het is waarschijnlijk dat er nu een meerderheid van Sjiieten, Druzen, Soennieten en Christenen de eis voor democratische verkiezingen steunt en zich verzet tegen de corruptie en de groeiende sectaire tegenstellingen in het land.

Het is niet waarschijnlijk dat het Syrische regime van Assad de moord op Gemayel heeft georganiseerd. Het regime wordt door Westerse imperialistische machten, waaronder Bush en de VS, onder druk gezet om hen bij te staan in de chaos in Irak. Recent nog ging Syrië diplomatieke banden aan met het nieuwe regime in Irak.

Het opzetten van een dergelijke moord zo weinig nut hebben. Zeker niet nu het regime van Assad probeert tot een akkoord te komen met het imperialisme om zo de economische banden en de handelsrelaties opnieuw te normaliseren. Het regime wil af van haar pariastatus in ruil voor samenwerking rond Irak.

Het is ook niet waarschijnlijk dat Hezbollah achter de moord zit. Gelet op de massale steun onder de Libanese bevolking, zou dit een fatale blunder zijn. Het is mogelijk dat elementen in het Syrische regime achter deze aanslag zitten om de toenadering tussen Assad en het Westen te saboteren.

Wie haalt er voordeel uit?

Wie haalt voordeel uit deze moord? De regering en de westerse regeringen begonnen een massale propagandacampagne rond de dood van Gemayel. Daarbij wordt benadrukt dat de daders wellicht het land opnieuw naar een burgeroorlog willen brengen. Dat kan de steun voor de regering tijdelijk doen toenemen.

De moord was gunstig voor groepen die de regering aan de macht willen houden en die de massale betogingen die gepland waren, wilden ondermijnen. Het gaat om groepen in de marge van het staatsapparaat of van extreem-rechts, mogelijk zelfs het Israëlische leger. Die zijn in staat om een dergelijke moord te plegen. Maar natuurlijk zullen er heel wat samenzweringstheorieën opduiken.

De realiteit is dat de Libanese bevolking geconfronteerd wordt met een steeds onstabielere situatie met een gevaar van confrontaties tussen verschillende gemeenschappen. Als de onstabiliteit blijft toenemen, is een terugkeer naar een burgeroorlog niet uitgesloten. Dat is echter niet het meest waarschijnlijke perspectief voor de komende weken.

De Libanese arbeidersklasse is het enige deel van de samenleving met de potentiële kracht om een verdere escalatie van het conflict te vermijden. Om te antwoorden op de leugens en de verdelende acties van de rechtse reactionaire en sectaire groepen, moeten de Libanese arbeiders, jongeren en alle onderdrukten ideeën naar voor brengen waarmee de samenleving op een andere wijze kan georganiseerd worden.

Het kapitalisme leidt tot een versterking van sectaire tegenstellingen om zo de greep op de samenleving te behouden. Een democratisch geplande socialistische economie en samenleving zouden een einde maken aan de armoede, werkloosheid,… Een dergelijke samenleving zou ook opkomen voor de rechten van alle onderdrukte minderheden zodat er een echte eenheid in de samenleving tot stand zou kunnen komen.

De recente ontwikkelingen tonen de dringende noodzaak van een onafhankelijk alternatief voor de arbeiders. Een alternatieve formatie die voor een socialistisch systeem opkomt in Libanon en daarbuiten.