Daklozen en mensen zonder papieren bezetten gebouw op Waterloolaan in Brussel

Vrije Tribune.

Sinds 28 september gingen een aantal verenigingen uit het Brusselse over tot de bezetting van een gigantisch gebouw van 10.000 m² op de Waterloolaan 101-103, te Brussel. Het Huurderssyndicaat (Syndicat des Locataires), Collectief Colère, Union des Locataires des Marolles en Union des Locataires de Saint-Gilles, het DAK (daklozenaktiekomitee) en het gemeenschappelijk daklozenfront hebben toen besloten dat het met de dakloosheid en de woningnood zo niet meer verder kan. Er zijn teveel leegstaande panden, en teveel daklozen in Brussel. Waarom zouden er 15.000 gebouwen moeten leegstaan, terwijl ongeveer 2.000 mensen in de stad niet weten waarheen ? Velen slapen op straat, in opvangcentra, bij stations, enz…

Stefan Roumen

Niet veel later werd de vzw Chez Nous/Bij Ons erbij betrokken en ook het Vierde Wereld Syndicaat zegde onvoorwaardelijke steun toe. Een aantal woordvoerders begroeven hun eerdere onderlinge geschillen om deze bezetting, die in het belang is van daklozen en armen, met succes te kunnen voortzetten. Verder trachten de actievoerders door eenheid in actie zoveel mogelijk politieke steun te genereren voor deze unieke actie in de Belgische geschiedenis.

Aangezien de actievoerders eerst dachten dat het al minstens drie jaar leegstaande pand op de Waterloo eigendom was van de Franstalige Gemeenschap, werd er wel even raar opgekeken toen bleek dat het gebouw al een tijd geleden verkocht werd aan BBAI (Belgium Building Acquisition Inc.), een onderneming die zich ermee bezighoudt vastgoed op te kopen in ons land, ten voordele van Scientology Church, de werkelijke eigenaar.

De eerste beslissing van de rechtbank (op 10 oktober) om de bezetters uit te wijzen werd in een latere uitspraak tenietgedaan door dezelfde rechter op dinsdag 24 oktober. Op die dag gaf de rechtbank van Eerste Aanleg de bezetters gelijk, dus de eerste uitspraak, van 10 oktober, om tot uitzetting over te gaan werd nietig verklaard. De bezetters hadden dan ook goed gemobiliseerd om actie te voeren voor het Justitiepaleis, op het Poelaertplein. Met een vijftigtal daagden ze op, spandoeken werden ontrold en het behoeft geen verdere uitleg dat hun zaak gerechtvaardigd is. Liefst van al willen de actievoerders en de mensen die door hen worden opgevangen deze bezetting voortzetten tot na de winter. Al diegenen die in het gebouw verblijven konden een hoorbare zucht van verlichting slaken, na een periode van toegenomen spanning en onzekerheid was dat zeker geen overbodige luxe. “Nous avons gagné – Wij hebben gewonnen”, werd er aan het onthaal geafficheerd, en terecht !!! Door deze uitspraak is de kans dat de bezetting nog even zal voortduren voorlopig alleen maar toegenomen.

Intussen hebben de bezetters zich ook wat beter kunnen organiseren : er is een permanentielijst voor het onthaal die goed wordt opgevolgd en nu de zekerheid er is dat de uitzetting waarschijnlijk nog een tijdje op zich zal laten wachten, wordt er overlegd om ook de poetswerken op georganiseerde wijze ter hand te nemen. De sfeer is goed en positief, de mensen vertonen de wil om hiermee voort te gaan, in betere en in slechtere tijden. ‘Squatology’, zoals we het pand onderling met een glimlach gedoopt hebben, is tot nu toe een succesverhaal. En het is aandoenlijk om te zien hoe mensen uit de buurt, die vaak zelf haast niets bezitten, toch nog voedsel en kleren komen brengen, of op andere manieren hulp bieden.

Natuurlijk heeft Scientology/BBAI al heel wat weerstand geboden. Niet alleen op juridisch vlak evenwel, ook de facto heeft eigenaar Neil Levin op 6 oktober al geprobeerd om samen met een privé-bewakingsfirma de bezetters uit het gebouw te verwijderen. Maar ook deze aanpak mislukte en zij moesten het onderspit delven omdat de bezetters teveel verzet boden. Dat betekent echter niet dat Scientology het hierbij zal laten.

Enkele andere dingen die de gevaarlijke Amerikaanse sekte geprobeerd heeft : sommige bezetters werden opgebeld met een voorstel om gratis geherlogeerd te worden gedurende drie maanden, op voorwaarde dat zij het gebouw zouden verlaten. De bezetters hebben echter beslist om collectief overleg te voeren met BBAI en raden iedereen af om individueel op de vragen en voorstellen van Scientology en hun mantelorganisaties in te gaan. Ook deden er al meermaals briefjes, die uit het niets opdoken, de ronde. Deze briefjes bevatten voornoemd voorstel en een telefoonnummer. Toen we dat nummer belden, kwamen we bij Engelstaligen in het buitenland terecht. Scientology tracht op die manier een positief beeld van zichzelf op te hangen, en zo verscheen het ook in de pers.

Een andere tactiek van Scientology is om gewoon mensen naar ons toe te sturen met allerlei smoesjes (wij moeten hier werken komen doen etc.). Steeds proberen ze foto’s te maken en te filmen. Zo betrapten te bezetters ook een Italiaan die op straat stond te filmen. Bij ondervraging gaf hij toe voor BBAI te werken. Het filmpje werd in beslag genomen. De bezetters moeten steeds op hun hoede zijn voor dit soort dubieuze praktijken, het is duidelijk dat Scientology probeert om informatie in te winnen en om ‘bewijslast’ tegen de actievoerders te verzamelen.

Hoe zit het nu met die politieke steun ? Op 17 oktober, traditioneel de dag van Internationaal Verzet tegen Extreme Armoede, kwamen een aantal senatoren (De Roeck, Lizin,..) er met de pers een speech afsteken. Dat is op die dag altijd al zo geweest, nu is het afwachten of ze ook op de andere dagen nog geïnteresseerd zullen zijn in de gebeurtenissen op de Waterloolaan. Ook de burgemeester van Brussel, Freddy Thielemans (PS) bezorgde de bezetters al een papier waarop staat dat ze geen overlast veroorzaken. Thielemans is immers geen voorstander van een Europese Scientology-zetel in zijn gemeente.

Ook SP.a-Spirit wil de woningcrisis aan de kaak stellen, zegt Brussels parlementslid voor Spirit Marie-Paule Quix: "Wij zijn natuurlijk maar een klein radertje in een groot raderwerk, maar ik denk dat iedereen zijn steentje kan bijdragen en dat we samen wel degelijk iets kunnen veranderen. Zo moeten we erop toezien dat de wetten die al gestemd zijn in verband met bvb de leegstandtaks en het openbaar beheersrecht ook effectief worden toegepast. Als dat gebeurt denk ik dat we al een hele boel woningen ter beschikking kunnen stellen van de meest kwetsbare groepen in onze Brusselse samenleving.” In de wandelgangen van de Waterloolaan vernamen wij dat de voltallige SP.a-Brussel ook de actie ondersteunt.

Verder was het nog belangrijk dat er nog wat individuele politici de revue zijn gepasseerd, mensen van PS, Ecolo, Une Autre Gauche. Het Comité voor een Andere Politiek/Union pour une Autre Gauche verspreidde bovendien al een persbericht over de bezetting en nodigde de bezetters zelf uit op hun nationale conferentie van 28 oktober. Daardoor hebben zij een primeur, want geen enkele partij is tot nu toe zo ver gegaan dat ze er een apart persbericht over wilden verspreiden. Die conferentie van 28/10 was overigens, mede door de deelname van daklozen en mensen zonder papieren, zonder meer succesvol te noemen. De werkgroep rond ‘Structurele oplossingen voor Armoede trok veertig geïnteresseerden, tot grote tevredenheid van de organisatoren.

De huurprijzen in dit land swingen helemaal de pan uit. Veel gezinnen spenderen meer dan de helft van hun inkomen aan huishuur, waardoor de armoede snel toeneemt. Daarbij komt dat er in het hele land talloze woningen leegstaan (alleen al in Brussel 15.000, zonder de leegstaande kantoorgebouwen erbij te tellen). En dat terwijl duizenden mensen dakloos zijn of op andere manieren in onzekere woonsituaties verkeren (te krap behuisd, in krotwoningen,…).

De volgende logische stap was dus om een leegstaand gebouw te bezetten ten voordele van een aanzienlijke groep mensen die geen echte thuis hebben of op straat leven. De bedoeling van de actie is eveneens om het huidige woonbeleid aan te klagen en extra politieke druk te zetten teneinde verbetering in de situatie te brengen. Dit is voor de bezetters momenteel ook de enige manier om het recht op wonen, dat gegarandeerd wordt in de Belgische grondwet (art. 23) af te dwingen. Er bestaan immers tal van wetten en richtlijnen, maar meestal worden die niet gerespecteerd of zelfs tegen de armen gebruikt.

Gelukkig geeft de Belgische wet aan krakers/bezetters het recht om binnen bepaalde voorwaarden tijdelijk een leegstaande woning te bezetten. Maar dat is geen blijvende oplossing voor het nijpende probleem van de ongebreidelde stijging van de huurprijzen.

De vereniging Chez Nous/Bij Ons bracht ook een concrete eisenbundel naar voren, een eisenbundel die zinvol is omdat hij is samengesteld op basis van vragen die gelanceerd werden door daklozen en armen zelf. Daarom is het misschien goed om die hieronder nog eens te hernemen.

Eisenbundel Residenten Waterloolaan

Recht op basishygiëne.

Hygiëne is niet vanzelfsprekend voor heel wat mensen. Daklozen, thuislozen, maar ook mensen met een woning (weliswaar in slechte staat) kampen met een gebrek aan basishygiëne. Daarom vragen de bezetters :

1. Recht op verzorging.
2. Openbare badhuizen en toiletten als verstrekkers van basishygiëne. De openbare badhuizen bestonden tot in de jaren 70, maar verdwenen toen de overheid deze faciliteiten achterwege liet. Men dacht dat iedereen toch thuis beschikte over een eigen badkamer. In grootsteden moet er terug geïnvesteerd worden in deze Openbare Centra voor Basishygiëne. Dat kan met ondersteuning door de OCMW’s, het lokale bestuur en lokale welzijnsorganisaties. Aangepaste uren zijn nodig in de zomer aangezien de noden dan hoger zijn. Er is ook extra aandacht nodig voor vrouwen en kinderen, want zij lijden vaak het meest onder een gebrek aan lichaamshygiëne.

Recht op huisvesting

1. de huurwaarborg. Er moet een degelijk systeem worden uitgewerkt dat mensen helpt om hun huurwaarborg in schijven te betalen. OCMW-waarborgen stigmatiseren te veel, daarom zou een huurwaarborgfonds door de overheid een mogelijke oplossing zijn. Bovendien mogen er geen waarborgen meer betaald worden in cash. Een strengere bestraffing van de eigenaar is nodig indien hij geen geblokkeerde rekening voorziet.
2. Een betere aanpak van de uithuiszetting: meer bemiddeling door OCMW’s, meer betrokkenheid van huurdersbonden en vooral de huurders zelf.
3. Automatische registratie van de huurcontracten.
4. de huurprijzen zijn te duur. Door de systematische onderwaardering van de huursector, het gebrek aan sociale huurwoningen en het gebrek aan degelijke regelgeving en controle (!) is de bewonersdoelgroep van de private huursector duidelijk “verarmd”. Daardoor ondervinden zij meer en meer betalingsproblemen. Er zijn meer huursubsidies nodig, en die moeten een veel ruimer publiek bereiken. Hiervoor moet er een performant systeem worden uitgewerkt.
5. opvang voor daklozen: Er moet meer geïnvesteerd worden in de crisisopvang (vooral in Brussel), een betere coördinatie tussen de verschillende actoren (zeker in Brussel) en er moet meer geïnvesteerd worden in de begeleiding achteraf. Ook binnen de psychiatrie moet er een betere nazorg zijn, wanneer men patiënten terug in de maatschappij brengt. Velen onder hen belanden na hun behandeling in marginale sociale milieus, of door een totaal gebrek aan sociaal vangnet op straat. De winteropvang moet ook gebeuren op een laagdrempelige manier.
6. Meer inspraak van de doelgroep van daklozen om aangepaste oplossingen te zoeken.
7. Leegstand is een doorn in het oog van degenen die geen toegang hebben tot degelijke huisvesting. De eigenaars van leegstaande panden moeten verplicht worden tot renovatie of een terbeschikkingstelling aan derden, die er volgens het “goede huisvader-principe” zorg voor dragen.