Engeland/Wales: potentieel voor een nieuwe arbeiderspartij

Het potentieel voor een nieuwe massale arbeiderspartij in Engeland en Wales kwam duidelijk naar voor op een publieke conferentie van de spoorvakbond RMT over de kwestie van politieke vertegenwoordiging van de arbeiders. Deze conferentie vond plaats op 21 januari. Onder de sprekers bevonden zich onder meer een parlementslid van de Schotse SSP, een links parlementslid van Labour, RMT-voorzitter Bob Crow, onze kameraad en gemeenteraadslid Dave Nellist,…

Artikel door Ken Smith. Foto’s door Marc Vallee

De leiding van de RMT maakte vooraf duidelijk dat het niet de bedoeling was om op deze conferentie een nieuwe partij op te richten, of om concrete stappen in die richting te zetten. Anderzijds was het de eerste keer dat een nationale vakbond een conferentie organiseerde om de kwestie van politieke vertegenwoordiging van de arbeiders te bespreken. De Socialist Party (zusterpartij van LSP) was dan ook bijzonder verheugd met het initiatief en ziet dit als een belangrijke stap vooruit.

Er was een beperkte vakbondsmobilisatie voor de conferentie, ook binnen de RMT. En toch was de opkomst groter dan wat de zaal aankon. De meeste sprekers haalden aan dat het beter was geweest om een grotere zaal te boeken. Een aantal RMT-leden konden niet aan de bijeenkomst deelnemen, omdat het niet meer mogelijk was om in de zaal binnen te raken. In totaal waren er zo’n 300 aanwezigen.

Alhoewel het proces nog op een beginpunt staat, is het duidelijk dat een aanzienlijk aantal vakbondsmilitanten en socialisten enthousiast willen deelnemen aan iedere stap in de richting van een nieuwe massale arbeiderspartij.

Uit zowat iedere tussenkomst op de conferentie bleek instemming met de stelling van Bob Crow, algemeen secretaris van de RMT-vakbond, dat dat Labour-partij niet meer kan veranderd worden en dat er nood is aan nieuwe partij. Zelfs sprekers die nog lid zijn van Labour, zoals het parlementslid John McDonnell, probeerden niet om het standpunt te verdedigen dat het mogelijk is om Labour te heroveren. McDonneel stelde zelfs dat hij niet wist of de taktiek van het Labour Representation Committee (dat campagne voert om Labour opnieuw een linkser profiel aan te meten) de beste weg vooruit was.

De verschillende sprekers maakten duidelijk wat 8 jaar Labour-regeringen hebben betekend voor de arbeiders en hun gezinnen, en waarom een nieuwe arbeiderspartij objectief gezien noodzakelijk is om de belangen van de arbeiders politiek te verdedigen. De centrale vraag op de conferentie was naar de stappen die moeten worden ondernomen om tot zo’n nieuwe formatie te komen.

De lessen van de mislukte pogingen in de jaren 1990 waren duidelijk aanwezig bij de deelnemers op de conferentie. Er was destijds het initiatief van de Socialist Labour Party van de voormalige mijnwerkersleider Arthus Scargill. Deze partij ging ten onder aan een bureaucratisch regime en een gebrek aan openheid. Er was de ervaring van de Socialist Alliance dat van het toneel verdween toen de linkse organisatie Socialist Workers Party er de controle van overnam.

In de toespraken en de tussenkomsten uit de zaal werd duidelijhk gemaakt dat een nieuwe arbeiderspartij niet aan de arbeidersklasse of aan strijdbewegingen van bovenaf kan worden opgelegd. Een nieuwe partij kan enkel ontstaan op basis van actieve campagnes en eenheid in strijd met een inclusieve democratische aanpak mzet respect voor de eigenheid van de deelnemers. Een federale aanpak dus, zoals ook door onze organisatie werd verdedigd op de conferentie.

Dat is jammer genoeg niet de aanpak van Respect, het project dat geleid wordt door parlementslid George Galloway en de SWP. Respect werd door veel aanwezigen op de conferentie nogal sceptisch benaderd. Zelfs een leidinggevende figuur uit Respect, RMT-lid Greg Tucker, stelde dat er iets “groter en beter” nodig is. Een Respect-lid kwam tussen om de aanwezigen erop te wijzen dat ze beter zouden deelnemen aan de verkiezingscampagne van Respect bij de lokale verkiezingen van mei. Die campagne was al opgestart, stelde de spreker. Bij deze tussenkomst waren er echter heel wat negatieve reacties vanuit de zaal.

Het zal nodig zijn om eerst een duidelijker visie te hebben op de vraag hoe een nieuwe partij tot stand kan komen. Om die kwestie te bespreken, organiseert de Campagne voor een nieuwe arbeiderspartij (een campagne opgestart door de Socialist Party) een conferentie in Londen op 19 maart. Die bijeenkomst kan de discussie verder vooruit brengen. (voor meer informatie over deze campagne, bezoek haar website).

Bob Crow zei op de conferentie dat hij soms het gevoel heeft dat men de RMT verwijt dat er nog geen grote arbeiderspartij ontstaan is. Geen enkele spreker op de conferentie maakte dit verwijt, maar een aantal sprekers – waaronder ook RMT-leden – stelden wel dat de RMT met deze conferentie een specifieke verantwoordelijkheid heeft opgenomen om de kwestie op de agenda te plaatsen. De vakbond heeft terecht naar voor gebracht dat vakbondsstrijd op zich niet volstaat en dat er een politiek alternatief noodzakelijk is. Bob Crow maakte niet de noodzakelijke conclusie over de noodzaak van een nieuwe arbeiderspartij en deed ook geen voorstellen om met de RMT concrete stappen in die richting te zetten.

Hij legde vooral nadruk op de noodzaak van een sterke vakbeweging aan de basis, zoals dit in de jaren 1970 bestond. Dat is op zich een goede doelstelling, maar het kan niet in de plaats worden gesteld van een nieuwe arbeiderspartij. De beweging van syndicale militanten in de jaren 1970 ontstond op basis van belangrijke strijdbewegingen in die periode. Na de nederlagen van de jaren 1990, is het aantal actieve strijdbare militanten veel kleiner. Strijdbare vakbondskernen worden nu opnieuw opgebouwd door een nieuwe generatie, en dit vooral in vakbonden met een linkse leiding zoals de ambtenarenbond PCS. Het zal echter enige tijd vergen om dit verder te ontwikkelen. Het ontstaan van een nieuwe arbeiderspartij, of een formatie die de voorloper is van een partij (zoals het werd naar voor gebracht door Rob Williams, een delegee in de automobielsector en lid van de Socialist Party uit Wales), zou het zelfvertrouwen van potentiële vakbondsmilitanten versterken en zou het proces binnen de vakbonden versneller.

Er moeten onmiddellijke praktische stappen worden ondernomen na deze conferentie. Onze organisatie zal verder de Campaign for a New Workers’ Party bekend maken in de aanloop naar de conferentie van 19 maart. Deze campagne kan een rol spelen in het bijeenbrengen van diegenen die overtuigd zijn van de nood aan een nieuwe arbeiderspartij. Daarnaast is er een oproep aan de RMT-leiding om na de conferentie van afgelopen zaterdag de kwestie van politieke vertegenwoordiging verder op te volgen en te bouwen aan een nieuwe arbeiderspartij met concrete initiatieven.