Akkoord tussen vakbonden en Vlaamse regering. Slim besparen in Vlaanderen?

Vakbonden en Vlaamse regering bereikten een akkoord rond besparingen. Het werd voorgesteld als een win-win-operatie. Maar er is kritiek op het akkoord. Wij vroegen een reactie van een kritische syndicalist: Jo Coulier, bestuurslid van ACOD Onderwijs, de onderwijsbond van het ABVV. In het interview spreekt Jo in eigen naam.

Wat wilde de regering bekomen?

Jo: “De Vlaamse regering had aanvankelijk beslist om lineair 1% te besparen op de lonen van de ambtenaren. In tegenstelling tot wat veel mensen denken zijn dat niet enkel diegenen die werken op een ministerie. De grootste groep die door de Vlaamse overheid wordt betaald, is het onderwijspersoneel. Zij zijn goed voor meer dan 80% van de directe loonuitgaven. De Vlaamse regering wilde haar daadkracht tonen door te besparen op de ambtenaren. Die term roept bij velen het beeld op van luieriken die ook wel eens mogen inleveren.

“Tijdens de onderhandelingen bleek dat een lineaire maatregel niet kan omdat veel overheidspersoneel contractueel is. Een loonsverlaging kan als contractbreuk beschouwd worden. Enkel vastbenoemde ambtenaren kan men een loonsvermindering opleggen, maar de regering wilde natuurlijk dat iedereen zou inleveren.”

Er werd toch even gesproken over syndicale acties tegen de regeringsplannen?

Jo: “Over de houding van de aan het ACV en ACLVB gelieerde vakbonden kan ik wegens gebrek aan informatie weinig zeggen. Wat ACOD (ABVV) betreft, leek de vakbondsleiding aanvankelijk gespierde taal te spreken en werden zelfs acties in het vooruitzicht gesteld. In alle provincies werden militanten- en of ledenvergaderingen georganiseerd. LSP-leden signaleerden dat er overal een grote actiebereid was, maar dat er bij de activisten twijfel bestond over de haalbaarheid van acties, zeker als die niet in gemeenschappelijk vakbondsfront plaatsvonden. Het mediaoffensief tegen vakbonden en stakingen heeft natuurlijk wel effect op het zelfvertrouwen van de leden. En de politieke context met de groei van N-VA zit ook al niet mee.

“Het zou niet gemakkelijk geweest zijn om acties te voeren, maar er is wel een woede tegen het feit dat de besparingen op de schouders van de werkenden terechtkomen. Er is heel wat frustratie. Het is onbegrijpelijk dat de vakbondsleiding eerst acties vooropstelt om dan nadien doodleuk een akkoord met de Vlaamse regering te sluiten.

“Nu wordt geprobeerd om het voor te stellen alsof er slim wordt bespaard of zelfs helemaal niet. Met boekhoudkundige kunstgrepen en verschuivingen van de voorziene middelen, zou er in 2013-14 geen inkomensverlies zijn en in 2015-16 zelfs een stijging door een verhoging van de eindejaarstoelage. Het gaat echter om een ingewikkelde constructie met een serieuze adder onder het gras. In het akkoord wordt er immers van uit gegaan dat de Vlaamse regering tot 2016 geen nieuwe besparingen oplegt en het huidige akkoord integraal uitvoert.”

Jij lijkt daar niet in te geloven?

Jo: “Als je alle puzzelstukken bijeenlegt, dan moet je toch wel zeer naïef zijn om te geloven dat dit plan zal slagen. Tegen 2014 moet er een nieuwe financieringswet komen. Daarbij zou Vlaanderen 2 miljard euro verliezen. Begin maar te rekenen hoeveel honderden miljoenen besparingen onderwijs zal opgelegd krijgen. En dan zwijgen we nog over de economische prognoses die alles behalve goed zijn en die ook hun effect hebben op de inkomsten. Dit zijn reeds gekende zaken. Daarbij komt dan nog de ijver van N-VA om tot elke prijs te besparen – we zien daarvan al een voorbode in Antwerpen – en de vlijt waarmee alle andere partijen, SP.a en Groen incluis, tegen elkaar opbieden voor de prijs van de beste saneerder. Je mag dan al pleiten voor groene of slimme besparingen die geen pijn doen, besparingen zijn besparingen en er is altijd iemand die ze voelt.

“In het onderwijs zijn de gevolgen van de besparingsdrift duidelijk. Tussen 2006 en 2010 nam het aantal studenten aan de universiteiten met 33% toe, het aantal personeelsleden met 2,5%. Het studentenaantal blijft stijgen, maar sinds 2009 wordt er bespaard op de middelen voor de universiteiten. Er zijn gelijkaardige cijfers voor het leerplichtonderwijs en de hogescholen. Er is een tekort een kleuter- en lagere scholen.

“De minister van Onderwijs erkent dit maar zegt dat hij geen geld heeft om hieraan te remediëren en vraagt creatieve oplossingen. In het onderwijs wordt al sinds 1982 bespaard en de rek om creatieve oplossingen te vinden, is er stilaan uit. Elke week word ik geconfronteerd met collega’s die willen stoppen met hun job en informeren hoe ze hun contract kunnen beëindigen, zelfs professoren. Kan je je dat voorstellen? Professoren die ermee willen stoppen.”

ACOD verklaarde zich akkoord, hoe verklaar je dat?

Jo: “Op het Vlaams Comité (een soort congres) stemde 88% voor het voorstel dat hierboven geschetst werd. De voornaamste reden hiervoor is wellicht het gebrek aan vertrouwen bij de militanten dat we in staat zijn om succesvolle acties te organiseren. Ik begrijp dat en ook op mijn werkplek zou het niet eenvoudig geweest zijn. Onderwijsmensen werken elke dag met mensen en dat ligt gevoeliger dan bijvoorbeeld een lopende band stilleggen.

“Maar er ligt ook een grote verantwoordelijkheid bij de vakbondsleiding die eigenlijk weinig heeft ondernomen om het vertrouwen te stimuleren en dan vervolgens op een bedenkelijke manier het akkoord voorgelegd heeft aan de militanten. Er was geen ruimte voor tussenkomsten uit de zaal, zoiets heb ik in mijn 32 jarige vakbondsloopbaan nog nooit meegemaakt.

“Het lijkt erop dat sommigen tot elke prijs de Vlaamse regering en de SP.a-ministers in het bijzonder ter hulp willen snellen. Dat gebeurt met het argument dat zo een nog rechtser beleid wordt voorkomen. Maar wat heb je aan een ‘linkse’ partij als die zelf een rechts beleid voert? De afgelopen 20 jaar waren er drie ‘socialistische’ onderwijsministers die elk hun besparingsronde hebben doorgevoerd. Ze voerden ook een neoliberaal beleid met de enveloppefinanciering in het hoger onderwijs en de invoering van een model waarbij instellingen in het hoger onderwijs met elkaar moeten concurreren voor marktaandeel.

“Ik heb tegengestemd omdat ik vind dat er meer middelen moeten komen voor onderwijs en we als vakbond daarvoor moeten gaan. Nu lijkt het alsof we een verlengstuk zijn van de ministeriële kabinetten die de besparingspolitiek bij de basis gaan verdedigen.”