Op 5 oktober 1962 betrad een nieuw groepje uit Liverpool de muzikale scène. The Beatles brachten toen hun eerst single, Love me Do, uit. Het werd het begin van een legende. Het liedje haalde de top tien niet, het strandde op 17 in de hitlijsten, maar de rest is geschiedenis.
Als je hun nu goed of slecht vindt, de impact van The Beatles op de muziek en cultuur van de tweede helft van de 20ste eeuw was enorm. Ze hebben tal van groepen en zangers beïnvloed. Ze gaven de Rolling Stones een lesje in hoe ze singles moesten schrijven. In een schrijfsessie waarbij Mick Jagger en Keith Richards toekeken, schreven ze I Want To Be Your Man. Het werd een hit voor de Stones. Jagger en Richards werden zelf ook succesvolle songschrijvers.
De eerste twee albums van The Beatles lieten een blank publiek kennis maken met de zwarte muziek van Motown, Chuck Berry, de Isley Brothers, Smoley Robinson en Little Richard. De enorme populariteit van de groep in de VS – op een bepaald ogenblik stonden vijf singles van The Beatles in de top vijf… – zette Bob Dylan ertoe aan om Bringing It All Back Home op te nemen en over te stappen naar elektrische folk en rock. The Ramones haalden hun naam bij het eerste pseudoniem van Paul McCartney (Paul Ramon).
In het eerste decennium van deze eeuw waren The Beatles nog steeds de best verkopende groep ter wereld en de tweede best verkopende artiest (na Eminem), dat is 40 jaar nadat ze uit elkaar gingen. Hun aanhoudende populariteit is het resultaat van een enorme catalogus (met meer dan 180 songs) en sterke kwaliteit. Alles werd opgenomen in slechts iets meer dan zeven jaar.
De groep begon als The Black Jacks, opgezet door John Lennon in 1957. Daarna werd de naam veranderd naar Quarry Men. Ze haalden inspiratie bij de muziek van Lonnie Donegan, een Schotse skiffle-groep, en Heartbreak Hotel van Elvis Presley. De groep werd in 1957 en 1958 vervoegd door McCartney en George Harrison. Er waren enkele naamsveranderingen, onder meer naar Silver Beetles, vooraleer het uiteindelijk The Beatles werd.
De afschaffing van de dienstplicht en de invoering van gratis hoger onderwijs zorgde ervoor dat ze drie jaar tijd hadden om de groep te ontwikkelen. Als opzwepende rythm&blues groep deden ze hun ding in de noord-Engelse clubs, in het bijzonder in de Cavern in Liverpool. Ze brachten hun show vervolgens naar Hamburg in 1960-61 in het ruwe St Pauli district van de stad waar ze soms zeven uur lang bleven spelen onder invloed van pillen en alcohol. Ze kwamen er Astrid Kirchherr tegen die hen hun typische haarstijl bezorgde en verliefd werd op Stu Sutcliffe, de bassist van de groep die vervolgens in Duitsland bleef.
Bij hun terugkeer in Engeland werden The Beatles voorgesteld als een nieuwe sensatie uit Duitsland. Ze werden al gauw een van de populairste groepen van Liverpool. Een auditie voor platenlabel Decca in Londen leverde echter niets op. Ze werden uiteindelijk opgepikt door George Martin, een producer bij Parlophone. De klassieke muzikale scholing van Martin hielp om de talenten van de groepsleden te benutten.
Bij de eerste single vond Martin dat drummer Pete Best niet voldeed. Hij werd vervangen door Ringo Starr, maar op Love Me Do was het een sessiemuzikant (Andy White) die de drums voor zijn rekening nam. Ringo was erg populair in de VS en droeg er mee toe bij dat The Beatles wereldwijd succes kenden. Hij liet zich opmerken in de film A Hard Day’s Night waarvoor hij ook de titel bedacht.
In tegenstelling tot andere groepen drongen The Beatles erop aan dat ze beide kanten van hun singles zelf schreven. Lennon en McCartney werden een van de beste schrijversduo’s uit de naoorlogse periode. Ook in de studio werden revolutionaire opnamemethoden gehanteerd, onder meer onder invloed van Martin en Geoff Emerick. McCartney was beïnvloed door componisten als John Cage en Karlheinz Stockhausen en bracht loops in de songs. Lennon tastte de grenzen af met songs als Strawberry Fields en Tomorrow Never Knows.
The Beatles lieten de vroege beat-muziek snel achter zich. Ze brachten mooie rustige songs als Yesterday dat door McCartney werd geschreven. Qua teksten was er een invloed van Dylan waarbij de groep, en zeker Lennon, van eenvoudige liefdesliedjes al snel overging tot meer complexe teksten en vervolgens ook meer experimentele muziek. Ze brachten een eclectische mengeling van invloeden: Motown, Dylan, ska, Indische muziek, klassiek, music hall, folk, cajun, jazz, blues, country, rock ’n roll,…
In de VS waren ze de eerste groep die stadiumrock bracht. Ze lieten in hun contracten noteren dat ze in de VS niet zouden spelen voor raciaal gescheiden publiek. Ze waren geen politieke groep, maar spraken zich wel uit tegen de oorlog in Vietnam. Aanvankelijk verschenen ze op de cover van hun singels Yesterday en Today in de VS in een slagersuitrusting met uiteengereten baby’s. Die cover werd al gauw ingetrokken door Capitol, het Amerikaanse label waar The Beatles bij waren. Er kwamen tijdens de Amerikaanse tournee van 1966 doodsbedreigingen nadat Lennon had opgemerkt dat ze populairder waren dan Jezus. Een aantal radiostations weigerde de groep te spelen omdat het ‘communistische oproerkraaiers’ waren.
Hierna stopten ze met live optredens om zich op studiowerk te concentreren. Dat was veel meer een individuele aangelegenheid dan een groepsgebeuren. Ze deden er zeven maanden over om het baanbrekende Sgt Pepper’s Lonely Hearts Club Band te maken. Maar ik vind alvast Revolver het hoogtepunt van de creativiteit van de groep.
Toen kwam het White Album, het meest eclectische en politieke album. McCartney schreef Blackbird om de zwarte burgerrechtenbeweging te steunen. Piggies, door Harrison geschreven, roep op om de rijken “een verdomd goede afranseling” te geven – wat nogal erg fout werd geïnterpreteerd door de massamoordenaar Charles Manson. Back in the USSR van McCartney was een parodie waarmee hulde werd gebracht aan de Sovjetunie in de stijl van de Beach Boys of Chuck Berry. Het leidde tot woedende reacties vanuit de Amerikaanse middenklasse. Revolution van John Lennon bevatte de discussie of een gewelddadige revolutie al dan niet een oplossing vormde. Op dat ogenblik wist Lennon het niet. Later zou hij arbeidersstrijd en revolutionaire verandering ondersteunen.
The Beatles begonnen in 1968 met Apple, een poging om talenten te ontwikkelen. McCartney stelde het voor als ‘Europees communisme’. Er werden allerhande vormen van tegencultuur ondersteund. The Beatles gaven het project al snel op omdat het hen financieel ten gronde richtte. De groep werd omgevormd tot een zakelijk project, een merk waarmee wereldwijd grote winsten te rapen vielen.
Tijdens de opname van het White Album waren er al spanningen in de groep die uiteindelijk zouden leiden tot het einde ervan een jaar later. De film en het album Let it Be bleven even liggen, ze werden uiteindelijk na Abbey Road uitgebracht. De groep hield in realiteit op in 1969, de officiële aankondiging door McCartney kwam er in 1970. Ze kwamen opnieuw samen om een laatste studio-album te maken, Abbey Road. Dat was een passend einde voor een opvallend muzikaal parkoers. Het laatste nummer dat in de studio werd opgenomen was I Me Mine van Harrison.
Lennon ging vervolgens solo verder met agitprop muziek. Hij bracht songs als Power to the People en Give Peache a Chance. McCartney nam het naderhand verboden Giver Ireland Back to the Irish op. Ze brachten nog hoogstaande muziek, maar geen enkele van de individuele leden van The Beatles haalde solo hetzelfde niveau als de groep.
McCartney maakte altijd gebruik van publieke gezondheidszorg en stuurde zijn kinderen naar staatsscholen. Maar in de jaren 1980 sprak hij zich wel uit tegen de strijd van het door Militant geleide stadsbestuur van Liverpool. Lennon verklaarde in zijn laatste interview voor zijn moord in 1980, een interview in Playboy nota bene, dat hij de strijd van de werkende bevolking steunde. Hij wilde een tournee doen om de Amerikaanse automobielarbeiders te ondersteunen. Zo ver zou het niet komen omdat hij werd vermoord. Harrison bracht het mooie album All Things Must Pass en financierde ook de film Life of Brian van Monty Python. Samen met Dylan hielp hij miljoenen ponden en dollars steun ophalen toen Bangladesh door overstromingen werd getroffen.
The Beatles hadden een uitzonderlijk talent. Ze bestudeerden allerhande vormen van muziek, ook al was geen enkel groepslid muzikaal geschoold. Tussen 1957 en 1969 traden ze meer dan 1400 keer op en trokken ze de wereld rond. Ze waren op tal van radio’s en televisieuitzendingen. Tussen 1962 en 1969 maakten ze 11 studio-albums en 22 singles, vier films (en werkten ze aan de tekenfilm Yellow Submarine), ze speelden concerten in grote stadions, brachten All You Need is Love voor het eerst in de eerste live televisieshow die via satelliet in 26 landen werd uitgezonden,… Dit alles deden ze voor ze hun 30ste verjaardag bereikten. Hun muziek wordt nog steeds op grote schaal verkocht en hun muzikale invloed blijft een halve eeuw na de eerste single nog steeds voortleven.