Tag: Netflix

* Opgelet: spoilers in dit artikel  *

Heel de wereld spreekt over Squid Game. De in Zuid-Korea gebaseerde serie is de meest bekeken ooit op Netflix: meer dan 110 miljoen mensen keken er al naar. Dat is een fenomenaal aantal op korte tijd. Hoe komt dit?

Door Finn McKenna (Socialist Party, ISA in Ierland)

Squid Game is een commentaar op onze wereld van onderdrukking en ongelijkheid

De serie spreekt mensen om een veelheid van redenen aan. Het script zit goed in elkaar, de personages zijn veelzijdig en complex en de situatie waarin de personages zich bevinden is voor veel kijkers vrij nieuw (hoewel sommige fans van Battle Royale terecht gelijkenissen opmerken). De bredere sociale context stimuleert ook de discussie. De maker van de serie, Hwang Dong-hyuk, legde uit dat hij een fabel of allegorie voor de moderne kapitalistische samenleving wilde maken.

De hoofdpersoon, Seong Gi-hun, is een gokverslaafde in een neerwaartse spiraal. Hij zit vast in een sleur, leeft in benauwde omstandigheden met zijn moeder. Seong Gi-hun is blut en heeft voortdurend te kampen met de tegenslagen van het leven (en slaagt er niet in die te boven te komen). Elk geluk dat hij heeft bij het gokken, wordt meteen doorkruist omdat zijn gokschulden hem achterhalen in de vorm van roofzuchtige woekeraars of zakkenrollers. Na een slechte dag gokken, waarbij hij geld verliest en bijna zijn hele naaste familie teleurstelt, wordt hij door een keurig geklede wervingsagent uitgenodigd om een spel te spelen en mogelijk financiële stabiliteit en grote rijkdom te verwerven.

Squid Game gaat over de uitdagingen van het overleven

Het avontuur begint pas echt als de deelnemers van de Squid Game naar een onbewoond eiland voor de kust worden gebracht. Daar is er een faciliteit vol mysterieuze operatoren, allemaal in roze pakken. Er bestaat een hiërarchie tussen de operators, die te herkennen is aan de verschillende vormen op hun maskers. Alle 456 deelnemers moeten groene trainingspakken dragen. Dit is emblematisch voor de vermeende gelijkheid die bestaat binnen de Squid Game.

De ervaring van het eerste spel maakt al snel duidelijk wat deze wedstrijd inhoudt. Het gaat om een wrede reeks van zes spelletjes, die de deelnemers volgens strikte regels moeten spelen, anders worden ze gedood. De enige winnaar gaat met een enorme som geld naar huis.

Gedurende het hele spel herinneren de spelleiders de spelers eraan dat binnen de structuur van het spel de pijlers van democratie en echte eerlijkheid aanwezig zijn. Er wordt gesproken over “gelijkheid van omstandigheden.” Met een oppervlakkige benadering zou dat aanvaardbaar kunnen lijken. Onder de oppervlakte ligt echter de essentie van het spel en een diepgaande duik in de interne en externe dynamiek van het leven van de deelnemers ontkracht elke echte notie van gelijkheid en eerlijkheid.

De overlevende deelnemers zijn getraumatiseerd en in shock na de voltooiing van het eerste spel: een zeer bloederige versie van het kinderspel ‘Eén, twee, drie piano’. Midden in de paniek herinnert één van de deelnemers zich een clausule in het contract die het recht garandeert de Squid Game te verlaten (zij het met lege handen) als een meerderheid voor stopzetting van het spel stemt.

Onder de op dat ogenblik overgebleven spelers is er een meerderheid van één stem om het spel te verlaten. Ze worden van het eiland geëscorteerd. Getraumatiseerd en kwetsbaar zijn ze klaar om terug te keren naar hun onzekere leven.

In de rat-race van het moordende kapitalisme in Zuid-Korea worden de levens van de deelnemers aan de Squid Game meteen gekenmerkt door wanorde. Seong Gi-Hun’s gezinsleven valt uit elkaar en hij ziet zich geconfronteerd met het vooruitzicht dat zijn dochter met haar moeder en haar stiefvader naar de VS emigreert. Daar komt nog bovenop dat zijn ouder wordende moeder ziek en gebrekkig is. Ze heeft gezondheidszorg nodig, maar ze kan het zich gewoon niet veroorloven.

Deze samenloop van omstandigheden brengt Seong Gi-Hun ertoe om terug te keren naar de Squid Game. Hij treft er zijn beste jeugdvriend, Choo Sang-Woo, aan. Ook diens leven is een puinhoop. Ooit was hij de trots van zijn buurt omdat hij het gemaakt had in de handel, maar nu is hij in ongenade gevallen bij de staatsautoriteiten wegens verduistering en corruptie. Dit herinnert ons eraan dat zelfs mensen uit de kapitalistische klasse verstoten kunnen worden en hun leven verwoest door het systeem dat hen tot obscene ostentatieve hoogten verheft. Dat is de aard van de gok.

Choo Sang-Woo lijkt de uitzondering te zijn. De overgrote meerderheid van de deelnemers aan de Squid Game worden economisch gedwongen om terug te keren. Armoede is een integraal onderdeel van de ervaring van de arbeidersklasse, en werkloosheid en volledige ontbering zijn voor de meeste arbeiders slechts een steenworp verwijderd.

De vraag rijst dan: is het werkelijk een keuze als de omstandigheden de meeste arme spelers tot deze situatie gedwongen heeft? Als het antwoord neen is, zoals deze recensent gelooft, dan is het opduiken van de Squid Game als grote gelijkmaker uiteindelijk een leugen. De meeste spelers worden door de dreiging van absolute armoede tot deelname aan het spel gedwongen.

Squid Game toont vele kanten van de menselijke aard

Wat deze recensent fascineert is hoe Squid Game, door het gebruik van diverse en complexe personages, en door deze personages in leven-en-dood situaties te plaatsen, een beeld kan schetsen van hoe veranderlijk de aard van de mensheid is.

Een cynicus zou Squid Game kunnen bekijken en extrapoleren dat het de ergste gemeenplaatsen over de negatieve aard van de mensheid bevestigt. Zo’n cynicus zou zeker teruggrijpen naar de wrede vechtscène waarin een bende rond de geharde crimineel en psychopaat Jang Deok-Su tientallen moorden met voorbedachten rade pleegt op medespelers.

Cynisme of een negatieve kijk op de show zou de kijker de kans ontnemen om een diepgaande waarheid over de mensheid te leren: mensen gedragen zich op een bepaalde manier, afhankelijk van de situatie waarin ze zich bevinden en gebaseerd op de som van hun menselijke ervaringen tot dan toe.

Jang Deok-Su leidde vrijwillig een wreed doodseskader dat andere mensen als doelwit had voor meedogenloos geldelijk gewin. Maar Jang Deok-Su’s leven van voor de Squid Game was er één waarin hij al een neiging tot geweld en moordlust toonde.

Choo Sang-Woo krijgt andere mensen zover om in zijn plannen te trappen, en steekt ze dan in de rug. Hij is koud, berekenend en egoïstisch. Waar heeft hij dit gedrag geleerd? Waarschijnlijk in zijn hoogvliegende financiële baan, waar de elkaar verslindende competitieve mentaliteit als een sterkte wordt gezien.

Bovendien handelen mensen in overeenstemming met wat ze moeten doen om te overleven. De roze spelers in het spel zijn daar een goed voorbeeld van. Enerzijds kan worden gesteld dat zij symbool staan voor de banaliteit van het kwaad – dat zij, als het erop aankomt, de dodelijke daden verrichten die van hen worden verlangd door de regels van het spel, omdat dat hun werk is en zij dat schijnbaar kritiekloos doen.

We moeten hier echter dieper in duiken. Aan het eind van het honingraatspel wordt een jonge operator van nog geen twintig jaar gegijzeld door een deelnemer die dreigt te worden geëxecuteerd. De jonge operator krijgt de opdracht zich te ontmaskeren onder bedreiging van een pistool. De geschokte deelnemer is zowel stomverbaasd als verontrust over hoe jong de operator is. De onheilspellende Frontman verschijnt en executeert onmiddellijk de operator zonder masker, want door zijn identiteit te onthullen heeft hij de regels van het spel overtreden, ook al heeft hij dat onder dwang gedaan.

Het voortijdige en wrede einde van de jonge operator is de moeite waard om niet alleen als een op zichzelf staande gebeurtenis te zien, maar ook in relatie tot de bredere maatschappelijke context. Waarom was zo’n jonge man betrokken bij een moordspel? Deed hij uit eigen vrije wil mee? Was hij een soort economische dienstplichtige? Deze vragen zullen waarschijnlijk onbeantwoord blijven, maar een dergelijke vraagstelling is een nuttige oefening in het erkennen dat zelfs de operatoren, die volledig medeplichtig zijn aan het afschuwelijke structurele geweld van het spel, hun werk doen en wellicht het gevoel hebben dat zij dit doen uit bredere systemische dwang.

Als we de handelingen en het gedrag van de gangster Jang Deok-Su tegenover die van de arbeider Ali plaatsen, dan zien we een tegenstelling. Ali is steeds weer een letterlijke redder in nood en staat altijd open voor het idee van samenwerking in teams om de verschrikkingen van de Squid Game te overleven. Uiteindelijk wordt hij verraden door de gevallen zakenman Choo-Sang Woo die Ali in het vierde spel belazert en hem achterlaat om zijn plotse doodvonnis onder ogen te zien.

In feite kunnen we tegenstrijdige gedragingen zien in afzonderlijke personages. Neem bijvoorbeeld Han Mi-Nyeo, Jang Deok-Su’s kortstondige geliefde. Soms is ze gewelddadig en achterbaks, opereert ze met Deok-Su’s bende en neemt ze deel aan moorden. Op andere momenten lijkt ze zwak. Zij is het enige personage dat geen partner heeft voor het Knikkerspel. Andere keren scheldt ze de operatoren uit – een actie die de meeste spelers niet durven doen uit angst door de operatoren te worden gedood. Uiteindelijk bepaalt ze haar eigen lot wanneer ze Jang Deok-Su doodt (en zichzelf daarbij), nadat ze hem beloofd had wraak te nemen nadat hij haar eerder in het spel in de steek had gelaten.

Squid Game laat zien dat de mensheid geen monoliet is en dat menselijk gedrag, zelfs in een intense strijd op leven en dood, een breed scala aan verschillende acties en gevoelens kent die moeten worden begrepen, zowel in de onmiddellijke context van de personages als in het bredere perspectief van hoe de mensheid wordt gevormd en gekneed door de maatschappij waarin we allemaal opgroeien.

De VIPs in Squid Game weerspiegelen de roofzuchtige miljardairsklasse die de wereld regeert

Later in de serie maakt het publiek kennis met een dozijn miljardairs die persoonlijk komen kijken naar de finalerondes van de Squid Game. Deze toeschouwers van geweld doen denken aan verschillende soorten parasieten van de heersende klasse, zowel hedendaags als historisch. Het doet denken aan de Romeinse keizers en patriciërs die het geweld en de dood tijdens gladiatorenwedstrijden toejuichten en zich erop uitleefden.

Terugkerend naar het heden kunnen we een parallel trekken tussen deze roofzuchtige miljardairsfiguren en degenen die in het echte leven model stonden voor de ideologie van de VIP’s, namelijk prins Andrew, Jeffrey Epstein, Harvey Weinstein, enzovoort.

Zoals eerder betoogd, is er geen sprake van echte eerlijkheid of rechtvaardigheid in de Squid Game. Enter de VIPs en hun relatie met het spel. Gezien de status en rijkdom die deze oligarchen bezitten (verdiend door uitbuiting en gokken), zouden deze aasgieren zich nooit gedwongen hebben gevoeld om deel te nemen aan de Squid Game. Waarom zouden ze dat immers doen? De wereld ligt aan hun voeten. De Squid Game is voor hen slechts entertainment, waarbij een cynische weddenschap over leven of dood van een deelnemer een mooie opbrengst kan opleveren, zelfs indien dit slechts een druppel in de oceaan van hun rijkdom is.

Zet het grandioze bestaan van de VIPs af tegen dat van de deelnemers. We mogen niet vergeten dat na het eerste dodelijke spel de meerderheid van de deelnemers terugkeerde, ondanks het feit dat ze de slachting van 200 mensen hadden gadegeslagen. Iemand in een bevoorrechte positie zou zich kunnen afvragen: “Waarom zou iemand in hemelsnaam vrijwillig teruggaan?”

Het punt is dat de meeste overlevenden terugkeerden omdat ze dachten dat de wereld daarbuiten nog erger was. Ze zagen dit als hun enige echte kans om te ontsnappen aan het verpletterende kapitalistisch onrecht en onderdrukking.

Marx schreef in Het Kapitaal dat onder het kapitalisme, “de accumulatie van rijkdom aan de ene kant  tevens accumulatie van ellende, kwelling van arbeid, slavernij, onwetendheid, onmenselijkheid en zedelijke ontaarding aan de andere kant is, dat wil zeggen aan de kant van de klasse, die haar eigen product voortbrengt als kapitaal.”

Dit is de context die in gedachten moet worden gehouden bij het kijken naar de relatie tussen de VIP’s en de deelnemers die hun dood tegemoet gaan. Squid Game is noch pure willekeur noch een grote nivellering, maar georganiseerde wreedheid zoals die bestaat in de donkerste onderbuiken en uithoeken van een systeem dat mensen tot zulke wanhopige uitersten drijft.

Squid Game resoneert omdat zo veel ervan de werkelijkheid weergeeft

De omstandigheden die de deelnemers ertoe dreven hun leven op het spel te zetten, zijn omstandigheden waarmee een groot deel van de wereld vandaag wordt geconfronteerd. Zuid-Korea wordt momenteel geteisterd door één van de ergste schuldencrises ter wereld, waarvan de last op de schouders van de arbeidersklasse rust. Vóór de Squid Game was Seong Gi-Hun niet altijd een gokker en een falende familieman. Op een bepaald moment in het recente verleden was hij werkzaam in een autofabriek. Hij verloor zijn werk door de onverantwoordelijkheid van de eigenaars. Tot op dat moment had hij stabiliteit in zijn leven. Het systeem heeft deze stabiliteit echter aan flarden geschoten toen hij zijn werk verloor. De regisseur van de serie heeft gezegd dat dit onderdeel van het verhaal gebaseerd is op waargebeurde feiten in de Zuid-Koreaanse autofabriek Ssangyong Motors (1).

Het einde van de serie is aangrijpend. De meedogenloze finale van het spel, waarbij er slechts één winnaar met alles gaat lopen, laat het publiek duizelen. De laatste man die overblijft, Seong Gi-Hun, wordt geplaagd door schuldgevoelens en depressie, ondanks alle rijkdom die hij mee naar huis neemt. De ellende en het geweld dat hij in het spel zag, wegen op zijn gemoedsrust. Er wordt geïmpliceerd dat Seong Gi-Hun een goede miljardair wordt, een verhaaltje dat vaak aan de massa’s wordt verkocht door de incarnaties van Bruce Wayne (Batman) en Iron Man.

Voor deze recensent, die de hele serie heeft gebingewatched, zijn interpretaties van het einde niet het belangrijkste. De boodschap die men uit Squid Game kan halen, is hoe het verschijnt op een ogenblik dat het kapitalistisch systeem in verval is. Het feit dat het zo’n weerklank vindt bij tientallen miljoenen mensen spreekt van een groeiende woede en vervreemding onder brede lagen van de bevolking tegenover dit systeem dat onmenselijk is en de aarde vernietigt. Dit zou een bron van inspiratie moeten zijn voor allen die hopen op een rechtvaardige en eerlijke wereld. Het herinnert eraan dat miljoenen mensen dezelfde verandering wensen. Dit is de kracht die inherent is aan de Squid Game.

 

1) https://labornotes.org/blogs/2021/10/real-life-auto-strike-behind-runaway-netflix-hit-squid-game