Category: Energiesector

De schrijver van dit artikel kreeg een brief van Electrabel. De brief had als titel: “Electrabel informeert u over de evolutie van de prijzen en helpt je te besparen”. Wat na deze titel kwam, was echter minder goed nieuws.

Thierry Pierret

De brief legde uit dat er een aanhoudende stijging is van de energieprijzen. Daar werd uitdrukkelijk aan toegevoegd dat Electrabel dit tot nu toe niet heeft verhaald op de klanten en dit ook niet zal doen voor de elektriciteit. Hierna volgt snel een aankondiging van de prijsverhoging van gas onder het excuus dat de gasprijs moet worden aangepast aan de marktvoorwaarden waartegen wordt gewerkt.

Uit de brief kunnen we niet opmaken hoe die markten en hun voorwaarden ontwikkelen. We hadden nochtans wel eens willen weten waarom Electrabel net haar prijzen verhoogt op een ogenblik dat de prijzen voor fossiele brandstoffen (waaronder gas) reeds enkele maanden aan het dalen zijn.

Electrabel stelt ons “concrete oplossingen” voor om energie (en dus geld) te besparen. Daartoe stelt het ons een contract “EnergyPlus” voor waarmee 2% kan worden bespaard op gas en elektriciteit. Er wordt ons zelfs de mogelijkheid geboden om onze maandelijkse energieconsumptie te meten met een gratis dienst, de energiemeter. En wie met een domiciliëring betaalt, krijgt nog eens een jaarlijkse vermindering van 10 euro. Hierna volgde een reeks cijfers die ons meer duidelijkheid zouden moeten brengen over de tarieven voor gas en elektriciteit. Daaruit blijkt zeker niet dat we beter minder energie verbruiken. Integendeel, wie minder dan 2000 kW verbruikt per jaar zal 8,53 kW/uur betalen als normaal tarief. Wie meer dan 20.000 kW per jaar verbruikt, betaalt een euro minder: 7,30 kW/uur. Electrabel wil blijkbaar vooral de bedrijven gunstig stemmen, terwijl gewone gezinnen meer moeten betalen.

De aankondiging van een prijsstijging voor gas met 20% vanaf 1 september werd snel ingetrokken toen bleek dat dit een storm van ongenoegen veroorzaakte. Jean-Pierre Hansen, topmanager van Electrabel, stelde dat deze 20% enkel betrekking had op de basisprijs. Maar na indexering (waarop of hoe is niet duidelijk) zou de prijsstijging ‘slechts’ 3% bedragen dit jaar. Er was volgens de topman een communicatiefout gebeurd… Hij beloofde bovendien dat de maandelijkse factuur niet zal stijgen tussen september en de jaarlijkse eindafrekening (over die afrekening zweeg Hansen natuurlijk). Hij beloofde dat de prijsstijging volgend jaar “gematigd” zal zijn (wat hij daar ook onder moge verstaan). Bovendien werd geen enkele garantie gegeven voor de daaropvolgende jaren.

In sommige reclames van energieleveranciers wordt elektriciteit wel eens voorgesteld als iets magisch, als een toverkracht. Blijkbaar geldt dit ook voor de aankondigingen van prijsstijgingen. De toverfee Electrabel slaagt er in om een prijsstijging van 20% plots om te toveren in een stijging van 3%. Een stijging van 3% die bovendien met 2% daalt dankzij EnergyPlus. Niets dan goed nieuws dus? Met wiens voeten denkt Electrabel te spelen?

De realiteit is dat Electrabel haar prijzen optrekt om meer winsten te kunnen maken voor de aandeelhouders van de multinational Suez waar het deel van uitmaakt. In 2006 maakte Electrabel 2,14 miljard euro winst… Als Electrabel ontkent dat de prijsstijgingen dienen om de winsten op te drijven, dan moet het maar eens haar boekhouding en de samenstelling van haar prijzen publiek bekend maken.

LSP eist dat Electrabel onder publieke controle zou worden geplaatst waarbij de gebruikers en het personeel kunnen beslissen. Dat is de enige manier om te komen tot een transparante energiepolitiek waarbij de dienstverlening aan de bevolking centraal staat en waarbij er respect mogelijk is voor het leefmilieu.

De liberalisering van de energiesector zorgt niet alleen voor particulieren voor problemen (zoals de recente aankondiging van een prijsstijging nog duidelijk maakte). Zeker voor de gemeenten is er ook een ernstig probleem. Door de liberalisering zijn de gemeenten een belangrijk deel van hun inkomen verloren en moeten ze bovendien extra gaan betalen voor hun energie.

Twee derden van de Vlaamse gemeenten zal in 2007 een tekort op de begroting kennen. De voornaamste reden daarvoor is het feit dat er minder inkomsten zijn en meer uitgaven. De energiefactuur is een belangrijke factor in deze discussie. De verkoop van een participatie in de energiesector heeft een aantal gemeenten wel wat reserve gegeven, maar dat is van erg korte duur. Het wordt gewoon terug betaald aan de energiebedrijven die duurdere prijzen hanteren.

Uit een studie naar de begrotingen van de gemeenten door Dexia blijkt dat de inkomsten beperkt zullen stijgen in 2007. Gemiddeld stijgen de inkomsten met 2,2%. Dat komt onder meer door een daling van de financiële inkomsten. De uitgaven daarentegen stijgen met gemiddeld 3,7%. Dat wordt toegeschreven aan de duurdere personeelskosten, maar vooral de duurdere werkingskosten (+5,2%). De verantwoordelijke van Dexia stelde in de media: “Dit is een pervers effect van de liberalisering van de energiemarkt. De gemeenten zijn hun geprivilegieerd statuut kwijt en betalen nu zoals elke consument meer voor hun energie”.

Als gevolg van de liberalisering moeten wij meer betalen voor onze energiefactuur en komen onze steden en gemeenten financieel in de problemen. Dit is inderdaad pervers, alleen moeten we ons de vraag stellen of het gewoon een “pervers effect” van de liberalisering is, of als die liberalisering op zich pervers is. Waarom moet op basis van onze energievoorziening winst gemaakt worden waarbij wij moeten opdraaien voor die winst? Waarom hebben we geen democratische controle op de energiesector? Met de actuele aandacht voor het milieu en het energiegebruik zou dat toch logisch zijn?

Nadat de prijzen van onder meer stookolie reeds pijlsnel stegen, volgen nu ook prijsstijgingen voor gas en elektriciteit. In veel gezinnen komen de sterk stijgende facturen hard aan. Gelukkig was het geen al te koude winter, zullen velen gedacht hebben. Maar dat zullen we nu blijkbaar moeten compenseren met nieuwe prijsstijgingen.

De woede tegenover de prijsstijgingen is groot. De antwoorden van de traditionele politici zijn echter beperkt. Daar klinkt wel dat het schandalig is, maar wordt tegelijk gesteld dat het probleem een gevolg is van een gebrek aan liberalisering van de energiemarkt. Nochtans zien we dat de prijsstijgingen nu een gevolg zijn van de liberalisering van de energiemarkt waardoor de winsten centraal staan.

Een lezersbrief in De Standaard vatte eergisteren de woede van velen samen: “De bedrijven actief in de sector van de nutsvoorzieningen zoals gas, elektriciteit, water, internet, en telefonie verdienen ruimschoots hun boterham. Alleen de wapenindustrie doet nog beter.

“En wat horen we eind vorige week? Er wordt nog maar een prijsverhoging aangekondigd. Er was een tijd dat de energie-intercommunales samen met de Belgische steden en gemeenten werden bestuurd. Die gemeenten investeerden mee in de ondergrondse leidingen en distributie. Hiervoor kregen ze een (kleine) vergoeding. Ze verkochten daarna hun aandelen aan beursspeculanten en buitenlandse multinationals om de liberalisering te realiseren. Drie jaar later krijgen we de rekening al aangeboden. En wat voor een!”

De prijsstijgingen zijn effectief fenomenaal. Het probleem is niet dat er te weinig vrije markt is, maar wel dat energiebehoeften onderhevig worden gemaakt aan de marktwerking en de zoektocht naar recordwinsten. Electrabel maakte vorig jaar 2,3 miljard euro winst!

Deze nieuwe aankondiging kwam er na eerdere prijsstijgingen. Testaankoop rekende ons voor dat de prijs van een kilowattuur (kWh) bij Electrabel tussen januari 2005 en december 2006 reeds gestegen is met 50% (van 2.336 cent/kWh tot 3.513 cent/kWh). Dat is een gemiddelde prijsstijging van een kleine 300 euro voor een gemiddeld gezin.

Tegenover de vele prijsstijgingen is er dringend nood aan een algemene bevriezing van de energieprijzen. Nu worden we met z’n allen het slachtoffer van de onstilbare winsthonger van energiemultinationals zoals Suez/Electrabel. Het ABVV heeft gelijk als het daartegenover vraagt naar een “blokkering van de prijzen en maximumprijzen voor de levering van aardgas”.

Ook heeft het ABVV gelijk als het de vraag stelt naar de controle op de energiemarkt. Alleen wordt uit de bocht gegaan als het ABVV stelt dat het probleem is dat er “geen echte concurrentie meer is”. Waarom moet er geconcurreerd worden om zoveel mogelijk winst te maken op basis van ons energieverbruik? Waarom kan dat niet onder controle van de gemeenschap worden geplaatst waardoor er meteen ook meer ruimte is voor een ecologische invulling van de energiesector?

Een bijkomend punt is uiteraard de vraag waarom er 21% BTW wordt betaald op energie. Bij de verkiezingen hoorden we verschillende partijen ervoor pleiten om meer belastingen te laten heffen op consumptie in plaats van op arbeid. Willen partijen als VLD of Lijst-Dedecker onze energiefactuur dan nog verder opdrijven? Wij menen dat dit asociaal is en dat er net een afbouw moet zijn van de BTW op basisgoederen zoals energie, zeker als het voor verwarming wordt gebruikt.

Er is geen nood aan meer liberaliseringen, maar net aan minder liberalisering en een democratische controle op een dergelijke belangrijke sector als de energiesector. Dat kan door een bevriezing van de prijzen vast te leggen als eerste maatregel in het volledig onder democratische controle plaatsen van de volledige energiesector zodat ten volle rekening kan worden gehouden met de behoeften van de arbeiders en hun gezinnen (met inbegrip van de ecologische behoeften).

Vanaf 1 september zullen de prijzen voor aardgas sterk toenemen. Electrabel wil de prijzen voor particulieren met 13% tot 20% optrekken, voor bedrijven is er bovendien een prijsstijging van 5% voorzien voor elektriciteit. Destijds werd ons gezegd dat een liberalisering van de energiemarkt zou leiden tot prijsdalingen. Nu merken we dat het tegendeel waar is.

De verhoogde prijzen zullen vanaf 1 september van toepassing zijn. De aankondiging gebeurde niet toevallig in de week ná de verkiezingen. Vlak voor de verkiezingen zou dat natuurlijk niet zo positief overgekomen zijn voor de regeringspartijen. Die hebben dan maar afgesproken met Electrabel om tot na de verkiezingen te wachten met de aankondiging van de prijsstijgingen.

De prijsverhogingen voor aardgas en elektriciteit (voor bedrijven, maar de kans dat we als particulieren zullen volgen, is natuurlijk reëel) zullen concrete gevolgen hebben. Wellicht zullen andere bedrijven op de energiemarkt volgen. Met hogere prijzen kunnen immers ook hogere winsten worden gemaakt.

Electrabel is zowat volledig eigendom van de Franse groep Suez. Die boekte in 2006 een nettowinst van 3,6 miljard euro, een stijging met 43,5% tegenover 2005. Deze winst was de grootste ooit voor Suez. Vooral Electrabel was belangrijk voor de winsten van Suez. Electrabel boekte vorig jaar namelijk een nettowinst van 2,14 miljard euro, een stijging met 12,3% tegenover 2005. Dat is blijkbaar onvoldoende voor de directie van Suez/Electrabel. Via een prijsverhoging wil het de winsten verder opdrijven.

Nu wordt gesteld dat de energieprijzen schommelen en dat er bijgevolg een prijsstijging nodig is. Eerder dit jaar stelde Electrabel dat het “dankzij zijn businessmodel en de evenwichtige spreiding van zijn commerciële portefeuille voordeel kan halen uit de prijzenschommelingen”. Het argument dat nu aangehaald wordt voor de prijsstijging was dus reeds op voorhand gekend en er is sprake van een doelbewuste poging om extra voordeel te halen uit de actuele situatie.

De prijsstijgingen van Electrabel voor het aardgas zullen verregaande gevolgen hebben. Zowat de helft van de Vlaamse gezinnen verwarmt met aardgas. Een stijging met 20% zal er bijzonder hard aankomen. Energie is nu duurder als voor de liberalisering. Na de liberalisering betalen we dus meer om de winsten van Electrabel op te drijven. De dienstverlening aan de bevolking is niet langer het belangrijkste doel van dit bedrijf. Dat is de logica van een liberalisering.

In plaats van energie te zien als een commercieel gegeven waarbij 2,14 miljard euro winst wordt gemaakt op basis van onze energiebesteding, is het nodig om energie te zien als een dienstverlening aan de bevolking. Waarom moet Electrabel 214 euro winst per Belg maken? En vooral: wie wordt er beter van en wie niet? De aandeelhouders zullen tevreden zijn met de extra inkomsten die wij betalen met de prijsverhogingen.

Een eerste gevolg van de liberalisering van de elektriciteit wordt nu al duidelijk: de energiemaatschappijen kondigden aan dat wanbetalers voortaan niet meer zullen bediend worden.

Wie af en toe een betalingsachterstand oploopt, komt op een zwarte lijst terecht en zal enkel nog een ‘minimumvoorziening’ krijgen van 6 ampère. Dat zou net voldoende zijn om het licht te laten branden en de TV te laten spelen. Electrabel zou bezig zijn met het treffen van maatregelen om wanbetalers effectief af te sluiten en op een overlevingsrantsoen te plaatsen.

Bij de liberalisering werd aanvankelijk aangekondigd dat dit "beter" zou zijn voor de consumenten: door de concurrentie zouden de prijzen dalen. Vandaag zien we dat dit niet het geval is. Ook op de elektriciteit moet winst gemaakt worden en dus is het interessanter om van consumenten die niet in staat zijn om stipt de rekening te betalen af te raken. Intussen zijn de prijzen niet gedaald.

Dit is waar een liberalisering om draait: niet om de dienstverlening of het voorzien in een openbare dienst voor de bevolking. Neen, dat is onbelangrijk. Het gaat om het verdelen van elektriciteit aan diegenen die ervoor kunnen betalen!

Electrabel maakte de afgelopen jaren grote winsten. In 2000 maakte het bedrijf 27 miljard frank winst. Bovendien zijn de prijzen hoog, en betaalt men meer naarmate men minder consumeert! Sibelgaz rekende 4,16 bfr./kWu aan voor een vermogen van minstens 36 kVA (grote gebruikers); 6,07 bfr. voor een vermogen van minstens 6kVA (veel gezinnen vallen in dit forfaitair tarief); 9,18 bfr. voor een vermogen van hoogstens 6 kVA en een verbruik van minder dan 2.500 kWu (de kleine gebruikers). De kleintjes betalen dus voor de groten. Pas echter op! Het betreft enkel de tarieven voor lage spanning voor particulieren. Met andere woorden, Electrabel realiseert dagelijks een winst van zo’n 2 miljoen euro, maar de hoge tarieven die worden opgelegd aan de kleine gebruikers (die geen keuze hebben) dienen om goedkopere tarieven aan te bieden aan de bedrijven.

Toen enkele jaren geleden de discussie werd gevoerd over de liberalisering, werd dit verdedigd door de regeringspartijen. Ook Steve Stevaert verklaarde zich toen grote voorstander van de liberalisering. Nu de concrete uitwerking ervan duidelijk wordt, zwijgt Steve in alle talen.