Strijdbare en democratische vakbonden en nieuwe arbeiderspartij nodig
De ergste crisis van het kapitalisme sinds WOII deed het systeem op haar grondvesten daveren. Voor een korte periode nam de wereldwijde economische neergang, omgedoopt tot de ‘Grote Recessie’, een grote hap uit de winsten van de patroons. Multinationale ondernemingen (cfr. General Motors) en tientallen ‘systeembanken’ flirtten met het faillissement. ‘Socialisme voor de rijken’ werd een nieuw begrip wanneer de nationale staten wereldwijd met miljarden euro’s over de boeg kwamen om het hachje van de met overproductie en uiteenspattende financiële zeepbellen bedreigde industriëlen en bankiers te redden.
De factuur werd op die manier doorgeschoven naar zij die de staat beheren, de politieke lakeien van het patronaat. De banken en grote bedrijven konden reeds in 2009 rustig opnieuw recordwinsten boeken, terwijl de ergst getroffen staten (Griekenland, Ierland, de Baltische staten enz…) de werkenden en hun gezinnen al snel confronteerden met draconische besparingsplannen. Daar waar er iets meer ademruimte was, voornamelijk bij de traditionele grootmachten en hun directe periferie, bleek men nog net bereid om de productie met stimulusmaatregelen aan te zwengelen, alvorens het mes te zetten in de levens- en werkomstandigheden van de werkende bevolking.
De stilte voor de storm duurde echter niet lang, want de zomer van 2010 werd door de ‘staatsmannen’ in de meeste Europese landen gebruikt om de onvermijdelijke krachtmeting met de arbeidersklasse voor te bereiden. De immense besparingspakketten werden via de nationale media in de daaropvolgende maanden gepresenteerd. De kaasschaaf moest plaats ruimen voor het botte mes, een meer dan waarschijnlijke ‘double dip recessie‘ ten spijt. Iets wat zelfs in België – waar de burgerij doorgaans de frontale confrontatie met de arbeidersklasse uit de weg gaat – niet te meer te vermijden valt, ook al heeft het patronaat offensief vertraging opgelopen door de politieke crisis.
Optrekken van de pensioenleeftijd, BTW-verhogingen, afbouw van openbare diensten, privatiseringen, verstrenging van de controle op werklozen, verveelvoudiging van inschrijvingsgelden aan universiteiten, … De impact op de levens van de werkenden en hun gezinnen zal niet te overzien zijn. Je zou van minder beginnen duizelen en moedeloos in je zetel achterover vallen. Dit is dan ook de gok van de Europese kapitalisten: iedereen plat slaan met de omvang van de besparingen en hopen dat de massa’s pas overeind kruipen als het kalf al verdronken is.
Hoewel niet volledig uit de lucht gegrepen – in verschillende landen blijven eengemaakte nationale verzetsbewegingen voorlopig uit – sterken de eerste reacties van de Europese arbeidersbeweging ons in de overtuiging dat de ‘gok’ van de burgerij slechts ijdele hoop zal blijken. Om deze stelling te onderbouwen, bij deze een (onvolledig) overzicht van wat we de afgelopen maanden in Europa aan verzet hebben gezien:
- Frankrijk: Inmiddels 8 stakingsdagen dit najaar met massale betogingen die miljoenen mensen op straat brachten tegen de pensioenhervormingen van de regering Sarkozy. 70% van de Fransen verklaarde zich solidair met de beweging. To be continued…
- Griekenland: 6 algemene stakingen op minder dan 1 jaar tijd, afgewisseld met mobilisaties in quasi alle sectoren van de economie. Op 15 december volgt een nieuwe algemene staking
- Spanje: 10 miljoen stakende arbeiders en 1,4 miljoen betogers op 29 september, de Europese actiedag georganiseerd door het Europees Vakverbond (EVV).
- Portugal: Op 29 september betoogden 50.000 mensen in Lissabon en 20.000 in Porto. Een algemene staking volgde op 24 november
- Italië: Meer dan 500.000 arbeiders en jongeren uit heel het land betoogden op 16 oktober in Rome. De demonstratie was georganiseerd door de FIOM, de vakbond van de metaalarbeiders.
- België: 100.000 arbeiders, met delegaties uit o.a. Frankrijk en Duitsland, betogen op 29 september in Brussel in het kader van de Europese actiedag.
- Duitsland: vier mobilisaties in een periode van 10 dagen in Stuttgart als reactie op een massaal prestigeproject om de spoorweginfrastructuur te herontwikkelen. Op 9 oktober waren er zelfs 150.000 betogers in een stad van 600.000 inwoners.
- Ierland: Meer dan 30.000 studenten protesteren in Dublin tegen de verdubbeling van de inschrijvingsgelden tot 3.000 euro aan de universiteiten
- Engeland: Op 10 november betogen 52.000 studenten in Londen tegen de verdriedubbeling van de inschrijvingsgelden tot 9.000 pond.
Stilaan wordt het voor iedereen, inclusief de burgerij, duidelijk dat de arbeidersklasse in Europa de besparingen niet zonder slag of stoot zal slikken. We kunnen ons hoe dan ook in de komende periode verwachten aan een verdere toename van strijd. Maar, of deze bewegingen tot overwinningen zullen leiden is niet gegarandeerd, gelet op de vele moeilijkheden die nu reeds bij de eerste protesten zichtbaar worden.
Overal laat de vakbondsleiding het na om het verzet om een degelijke manier te organiseren, laat staan dat er een duidelijke strategie met een actieplan naar voor wordt gebracht. Dit, gecombineerd met het feit dat het doorgaans ontbreekt aan een vertaling van het verzet op het politieke terrein, is een serieuze handicap voor de arbeidersbeweging met het oog op het opbouwen van een krachtsverhouding in het voordeel van de werkende bevolking.
De creatie van nieuwe arbeiderspartijen, gebaseerd op een actief lidmaatschap en open voor alle stromingen in de arbeidersbeweging, zal cruciaal zijn om de burgerij op het politieke terrein te bekampen. Bovendien moeten we doorheen de strijd opkomen voor een democratisering van de vakbonden en de vakbondsleiding oproepen om het verzet te organiseren, o.a. door het naar voor schuiven van Europese acties, zoals een Europese algemene staking.