Avatar. Als de aandeelhouders de wereld verslinden

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

RECENSIES op SOCIALISME.be

Boek

• “Stalin’s Terror of 1937-1938. Political Genocide in the USSR” door Vadim Z Rogovin
• “Das Kapital van Karl Marx” door Francis Wheen
• “Het andere Duitsland. De voormalige DDR 20 jaar na de val van de Muur” door Jeroen Kuiper
• "De beschavingsmachine. Wij en de islam” door Ico Maly
• "Grenzeloos India. De achterkant van de globalisering" door Patrick De Vos
• “Luisteren naar de sprinkhanen” van Arundhati Roy
• “Big business met nazi-Duitsland” van Jacques Pauwels

Film

• "The People Speak" van Howard Zinn
• "Het Titanic-syndroom" van Nicolas Hulot
• "District 9" van Neill Blomkamp
• "Capitalism: A love story" van Michael Moore

Muziek

• Veertig jaar geleden: de split van de Beatles
• Anti-Flag: “The people or the gun” en Interview met de drummer van Anti-Flag

[/box]

De film Avatar is absoluut geen politieke film. Maar los daarvan draagt de film zoals alle werken kenmerken van zijn tijd. Avatar is een (goede) science-fiction avonturenfilm tegen de achtergrond van een economische en ecologische crisis. Dat klinkt bekend in de oren.

Er worden troepen en wetenschappers naar Pandora gestuurd, een planeet die erg ver weg is en over een zeldzaam mineraal beschikt dat op de aarde maar liefst 20 miljoen dollar per kilogram waard is. Het probleem is dat de planeet bewoond wordt en dat de oorspronkelijke bewoners, de Na’vi, niet bepaald van plan zijn om zich neer te leggen bij de dictaten van de eigenaars van de mijnen.

Om toch toegang te krijgen tot de natuurlijke rijkdommen, werden de Avatars opgezet. Dat zijn hybride wezens die DNA van de mens en van de Na’vi combineren. De held van de film, Jake Sully, is piloot van één van hen en slaagt er in om het vertrouwen te winnen (een deel van de film doet denken aan “Dances with Wolves”). Zijn kijk op de zaken evolueert geleidelijk aan tot op het punt dat hij zich verzet tegen het bloedbad van de Na’vis.

Als het bloedbad tegen dat volk wordt vermeld, antwoordt de directeur van het mijnbedrijf op Pandora: “De aandeelhouders verafschuwen negatieve publiciteit, maar wat ze nog erger vinden, zijn slechte kwartaalresultaten.” Dat soort bedenkingen en opmerkingen komt meermaals voor in de film. Tegen de achtergrond van het mislukken van de top van Kopenhagen, kan de film ook vanuit een andere hoek worden bekeken. De vernietiging van een planeet wordt ook in dit geval ondergeschikt gemaakt aan de belangen van de aandeelhouders. Filmmaker James Cameron wou in de film niet uitleggen waarvoor de mineralen dienden. Voor hem gaat het om “de diamanten van zuidelijk Afrika” of “de olie van het Midden-Oosten.”

Er zijn nog andere interessante gelijkenissen in de film verweven. Zo hebben de militairen het op een bepaald ogenblik in een onderling gesprek over een vorige interventie van de marine in Venezuela. Het feit dat de soldaten worden gebruikt als huurlingen voor een mijnbedrijf doet ook denken aan het avontuur in Irak. De referentie naar het bloedbad tegen de Indianen in Amerika wordt ook meermaals aangebracht. Verder wordt ook ingegaan op de kwestie van het milieu en de gevolgen van een intensieve ontginning van grondstoffen. Het kapitalisme wordt niet expliciet als verantwoordelijke aangehaald, maar tegelijk wordt gelukkig ook een moraliserend discours vermeden en wordt niet gesteld dat het de menselijke aard zelf zou zijn die leidt tot vernietiging.

Deze elementen staan niet centraal in de film, maar het zijn wel belangrijke kenmerken van de sfeer die we zien ontwikkelen tegen de achtergrond van de economische crisis. De crisis raakt niet iedereen op dezelfde manier. De meeste kijkers van Avatar zullen vooral de speciale effecten bijblijven. Het gaat namelijk om de duurste film uit de geschiedenis van de cinema, de kostprijs bedraagt maar liefst 300 miljoen dollar. Met de publiciteitskosten erbij wordt zelfs de kaap van 500 miljoen dollar overschreden. De producenten en filmmaker James Cameron moeten echter niet ongerust zijn: zij zullen uit hun kosten geraken. In de VS alleen bracht de film al meer dan 350 miljoen dollar op. Ook op dat vlak toont Avatar waar de prioriteiten binnen het kapitalistische systeem liggen.