Your cart is currently empty!
Het moderne kapitalisme en de varkensgriep
De varkensgriep maakt tal van slachtoffers maar is nog geen pandemie zoals de Spaanse griep in 1918. Toch maakt ook deze epidemie duidelijk wat de rol van de winsthonger is bij dergelijke situaties en hoe het kapitalisme niet in staat is om efficiënt om te gaan met een dergelijke crisis.
De H1N1-griep, beter bekend als varkensgriep, is een gemuteerde combinatie van vier andere soorten griep. Deze varianten van het griepvirus werden gevonden bij vogels, varkens en mensen. Het is overdraagbaar tussen mensen en wereldwijd waren er op het ogenblik dat dit artikel werd geschreven al meer dan 650 besmettingen bekend, 443 daarvan in Mexico. Het aantal doden wordt geschat op 100 tot 176. Wellicht zullen er nog meer doden vallen.
De rol van agribusiness
In een artikel in de Britse krant The Guardian schreef Mike Davis op 27 april dat de vrees voor een virale mutatie en de nood aan onderzoek naar deze mogelijkheden al worden geopperd sinds 1998, toen een gelijkaardig virus opdook op een grote industriële varkenskwekerij in North Carolina.
Industriële landbouwbedrijven zijn enorm grote bedrijven die worden opgezet vanuit de agribusiness om de winsten op te drijven door steeds meer dieren op een kleine oppervlakte sneller vet te mesten. Davis stelt in zijn artikel dat er vandaag zowat 65 miljoen varkens worden gekweekt in 65.000 industriële boerderijen. Hetzelfde geldt voor kippen. In de VS moet een kip wettelijk gezien slechts zowat 40 cm² ruimte krijgen om te overleven.
Het resultaat is dat dieren in hun eigen vuilnis leven, volgepompt worden met steroïden om sneller te groeien en antibiotica om wonden en infecties tegen te gaan. Bovendien worden ze zo krap bij elkaar opeengehoopt dat gelijk welke ziekte makkelijk de volledige boerderij aantast, waardoor er ook sneller resistente virussen en bacteriën ontwikkelen.
De verantwoordelijken voor grootschalige industriële boerderijen zijn zelf amper nog “boeren” te noemen, het zijn grote bedrijven geleid door managers. Het bedrijf Perdue bijvoorbeeld, een Amerikaans kippenbedrijf, heeft alle legale rechten op de kippen die haar boeren kweken alsook op hetgeen deze kippen als eten krijgen. In feite worden de dieren geleasd aan boeren, waarbij uiteindelijk het management wel bepaalt wat ermee gebeurt. Deze boeren hebben niet de middelen of mogelijkheden om in te gaan tegen een groot bedrijf als Perdue. De opeenstapeling van dieren leidt bovendien tot problemen op het vlak van vervuild water en andere gezondheidsrisico’s.
Milieuvervuiling
De winsthonger van de grote bedrijven in de landbouwsector zorgt er niet alleen voor dat ziektes rapper verspreid raken en dat er nieuwe virussen ontwikkelen, maar het legt ook een hypotheek op het milieu.
De winsthonger leidt in het algemeen tot milieuproblemen. Denk maar aan het gebruik van fossiele brandstoffen en andere niet-hernieuwbare energiebronnen die de lucht vervuilen en leiden tot het gat in de ozonlaag. De enorme klimaatveranderingen van de afgelopen jaren zijn verregaand.
Het afval van grote industriële boerderijen heeft ook een negatief effect op het milieu. Het vervuilt het water rond de grote bedrijven, wat al meermaals heeft geleid tot massale vissterfte. Sinds 1991 zijn er in de rivier Neuse in North Caroline meer dan een miljard vissen omgekomen omwille van de gevolgen van industriële landbouw. Dit is het hoogste aantal in de volledige VS.
Trage reactie
Verschillende rapporten stellen dat de bedreiging van H1N1 niet zo groot is als aanvankelijk werd gevreesd. Rijkere landen hebben de nodige maatregelen genomen om de infectie onder controle te houden en te stoppen. Patiënten met griepsymptomen worden grondiger onderzocht, er wordt anti-virale medicatie voorzien en er wordt gezocht naar een vaccin dat beschikbaar moet zijn voor het volgende griepseizoen toeslaat in het Noordelijke halfrond.
Toen het virus voor het eerst werd opgemerkt, dachten wetenschappers dat het zou leiden tot een groot aantal doden. In Mexico vielen er immers veel dodelijke slachtoffers. Nu blijkt dat het virus kan worden behandeld met anti-virale medicatie als Tamiflu en Relenza. Patiënten reageerden goed op die medicatie. Buiten Mexico vielen er amper dodelijke slachtoffers.
Als het H1N1-virus een globale pandemie wordt, zullen vooral ontwikkelingslanden hard worden getroffen. Bovendien komt deze crisis tijdens het jaarlijkse griepseizoen. De Mexicaanse regering was niet in staat om met de epidemie om te gaan, armere landen hebben niet de middelen om voor hun zieken te zorgen. Op het hoogtepunt van de epidemie verspreidde de regering zowat 6 miljoen gezichtsmaskers in Mexico stad, waar 20 miljoen mensen wonen. Omdat gevreesd werd dat de infectie zich te veel en te snel zou verspreiden, weigerden ambulances om zieken op te pikken. Velen werden weggestuurd van de ziekenhuizen waar ze om hulp kwamen vragen.
De Wereldbank voorziet nu een lening van 205 miljoen dollar aan de Mexicaanse regering om de crisis aan te pakken. Het land kreeg al 25 miljoen dollar. Met dat geld kon Mexico de nodige anti-virale medicatie aankopen. De Wereldgezondheidsorganisatie wil 2,4 miljoen behandelingen betalen aan 72 ontwikkelingslanden. Het was pas na dit soort tussenkomsten dat de situatie wat begon te verbeteren.
Het aantal doden en besmettingen in Mexico begon af te vlakken op het ogenblik dat zowat de volledige economie werd plat gelegd. De regering van Calderon heeft alle private en publieke instellingen bedrijven gevraagd om de deuren te sluiten tot 6 mei. Ook de optochten op 1 mei werden afgelast.
Armoede versterkte de verspreiding van de ziekte
Het neoliberaal beleid van de heersende klasse heeft verschillende landen niets anders dan problemen opgeleverd. Sinds de jaren 1970 heeft het kapitalisme de levensstandaard ondermijd, lonen en arbeidscondities naar beneden gehaald,… om de winsten te vergroten. Dit ging gepaard met een dieper wordende armoede en een verwaarlozing van de gezondheidszorg en andere primaire behoeften. Vrije handel en globalisering zorgden niet alleen voor een neerwaartse spiraal voor de lonen, maar ook voor de levensomstandigheden en de infrastructuur.
Het kapitalisme heeft een wereld gecreëerd waar er voedseloverschotten zijn terwijl er tegelijk iedere dag 25.000 mensen omkomen van de honger of ondervoeding. Een wereld waar de armen en arbeiders sterven van ziektes die kunnen worden behandeld maar waarbij de betrokkenen het geld niet hebben om naar de dokter te gaan. De rijkste 10% bezitten 85% van alle rijkdom.
Virussen zoals de varkensgriep kunnen sterker verspreid raken in armoedige omstandigheden. De verschrikkelijke condities in de armste regio’s ter wereld vormen een vruchtbare voedingsbodem voor tal van virussen. Vervuiling, honger en ziekte verzwakken het immuunsysteem van mensen en leggen de basis voor epidemieën. Ziektes kennen geen nationale grenzen, de deur staat dan ook open voor een wereldwijde epidemie.
Het kapitalisme is ook verantwoordelijk voor het ontstaan van industriële boerderijen die broeihaarden worden van nieuwe virussen en ziekten, zowel voor dieren als mensen. We hebben dringend nood aan voedselproductie die rekening houdt met het milieu en de gezondheid van mens en dier.
Een degelijke verspreiding van medische voorzieningen, waaronder vaccins en geneesmiddelen, doorheen de hele wereld zou een onderdeel moeten zijn van de strijd tegen de varkensgriep. Het medisch onderzoek moet uit de handen van de bedrijven worden gehaald. Dit onderzoek moet niet de wetten van de winsthonger volgen, maar moet erop gericht zijn om ziektes te behandelen en te vermijden.
Een alternatief op de agri-business
Deze problemen kunnen niet aangepakt worden zolang het de grote bedrijven zijn die de landbouwsector in hun greep houden en zolang het kapitalisme de winst voorop plaatst. Ziekten zullen blijven ontwikkelen, het is nodig om crisissen preventief aan te pakken en indien er toch een epidemie uitbreekt om deze efficiënt aan te pakken. Dat kan door een democratische planning door de meerderheid van de bevolking. Een socialistische geplande economie neemt de winsthonger weg, zodat we snel en efficiënt kunnen reageren met een plan van productie en tussenkomsten waarmee de meeste rampen kunnen worden vermeden.
Het virus H1N1 maakt duidelijk dat de infrastructuur vandaag niet voldoet. Op enkele weken tijd was er een wereldwijde verspreiding van het virus met honderden vermijdbare doden. Onder dit systeem zullen we nog meer van dergelijke crisissen zien. Een democratisch socialistisch systeem zou een einde maken aan armoede en zorgen voor gratis en degelijke gezondheidszorg voor iedereen.