Naarmate de koopkracht wordt ondermijnd, zien we dat bedrijven steeds meer proberen om hun goederen verkocht te krijgen op afbetaling. Het resultaat is een spectaculaire toename van particuliere kredieten en ook van het aantal personen dat niet meer in staat is de schulden terug te betalen. Een gelijkaardige ontwikkeling op de Amerikaanse huisvestingsmarkt zorgde vorig jaar voor het begin van een diepgaande crisis.
Eind vorig jaar werd een balans opgemaakt van het aantal kredietovereenkomsten in ons land. Het ging om ruim 7,5 miljoen overeenkomsten, een stijging met 4,6% tegenover 2006 en met 75% tegenover 2003. Op vier jaar tijd is er dus bijna een verdubbeling van het aantal aankopen op afbetaling. Het gaat daarbij vaak om kleinere aankopen (nog steeds goed voor een gemiddelde waarde van 4.683 euro), maar dan nog blijft de stijging spectaculair.
Zowat 4,7 miljoen mensen hebben een kredietovereenkomst. 1,5 miljoen Belgen hebben drie of meer kredieten. De stijgende huisprijzen zorgen ook voor een stijging van het bedrag van hypothecaire leningen met 7% tot net geen 100.000 euro. De sterke toename van de schulden en afbetalingen op krediet is er op gericht om de consumptie draaiende te houden zodat de bedrijven en banken hun recordwinsten kunnen bevestigen. Enige probleem is natuurlijk dat schulden ooit eens moeten betaald worden en die kans bij een opeenstapeling van kredieten minder waarschijnlijk wordt.
De actieve aanmoediging van aankopen op afbetaling zorgt ervoor dat de hoeveelheid krediet sneller stijgt dan de inflatie. De stijgende prijzen en levensduurte vormen een factor in de toename van kredieten, maar ook de aanmoedigingen voor krediet vormen op zich een factor. Het resultaat is dat er meer uitgegeven wordt dan wat voor velen haalbaar is.
Nu reeds zijn er immense problemen met achterstallige betalingen. Zowat een op de twintig kredietnemers kent reeds in het eerste jaar een betalingsachterstand. Dit zorgt ook voor een toename en wachtlijsten voor de procedure van collectieve schuldenregeling, een procedure die er overigens niet toe leidt dat alle schulden worden afbetaald. Het aantal wanbetalers steeg tot 338.933 en eind 2007 waren er net geen half miljoen betalingsachterstanden.
Betalingsproblemen treffen steeds meer werkenden. De coördinator van het Vlaams Centrum Schuldbemiddeling verklaarde vandaag in De Standaard: “We zien een verschuiving in het profiel van de wanbetalers naar jongeren, zelfstandigen en middeninkomens die pech hebben door echtscheiding, ziekte of werkloosheid. Die mensen proberen wanhopig hun eventuele leningen af te betalen zo lang ze dat kunnen, maar laten noodgedwongen veel andere facturen liggen.”
De vele kredieten moeten de winsten op peil houden, maar uiteindelijk moet iemand de rekening daarvoor betalen. Het resultaat is een bredere verspreiding van betalingsproblemen en uiteindelijk ook armoede. En dat allemaal opdat de rijken rijker zouden worden.