90 jaar Russische Revolutie herdacht op nationale conferentie LSP/MAS

Van 23 tot en met 25 november hield LSP/MAS haar nationale conferentie. Dit werd een bijzonder enthousiasmerende bijeenkomst na een druk werkingsjaar. Op de eerste avond van de bijeenkomst werd een discussie gehouden over de Russische Revolutie. 90 jaar na deze belangrijke omwenteling blijft LSP/MAS de tradities van de Russische Revolutie verdedigen.

De discussie over de Russische Revolutie werd ingeleid door Cédric Gérôme, een lid van het Nationaal Comité van onze partij in Brussel. We publiceren hieronder een samenvatting van zijn inleiding.

Alle heersende klassen hebben altijd geprobeerd om hun productiesysteem voor te stellen als iets eeuwigdurend. Er is altijd geprobeerd om de arbeiders te doen geloven dat er geen alternatief mogelijk is op het kapitalisme, dat voorgesteld wordt als het eindpunt van de menselijke geschiedenis. In dit kader is de ervaring van de Russische Revolutie van 1917 erg belangrijk als keerpunt in de geschiedenis. Het was na de kortstondige ervaring met de Parijse Commune de eerste keer dat de arbeiders het systeem zelf in handen namen.

Het thema van de Russische Revolutie is erg breed en er zou dagenlang over kunnen worden gediscussieerd. Ook naar aanleiding van 90 jaar Russische Revolutie zien we dat de heersende klasse haar opvattingen wil opleggen. Zo wordt gepoogd om het voor te stellen alsof Lenin even “schuldig” was als Stalin of dat het stalinisme haar oorsprong vond in het leninisme. Waarbij Lenin aan de basis zou hebben gelegen van Stalin, Mao, Pol Pot,… In het gratis blad Metro stond er een artikel over een Finse jongen die zijn klas wou uitmoorden, met een kleine uitsmijter: namelijk dat de jongen zijn dreigement wou uitvoeren op de 90ste verjaardag van de Russische Revolutie. In een reportage op Arte over de moord op Trotski kwam de journalist in kwestie tot de conclusie dat Trotski het slachtoffer werd van een machine die hij zelf mee had opgezet.

De Russische Revolutie kreeg een immense echo met bewegingen in heel Europa, maar ook in de koloniale wereld. De burgerlijke politici waren in paniek. Loyd George, de Britse premier, schreef: “Heel Europa is bezeten van een revolutionaire ziekte. De volledige bestaande sociale orde wordt in vraag gesteld. Als we nog meer troepen sturen naar het rode Rusland, zal dat er enkel toe leiden dat Groot-Brittannië zelf bolsjewistisch wordt met sovjets in Londen.” Zelfs in de VS waren er stakingen, waarop president Wilson stelde dat er meer “economische democratie” moest komen om het rode gevaar in te dijken. Bij ons in België is het geen toeval dat het algemeen stemrecht (voor mannen) in deze periode werd ingevoerd, de burgerij deed toegevingen omwille van de dreiging van revolutie. De angst voor deze opgang van de arbeidersbeweging zorgde er natuurlijk voor dat geprobeerd werd om de Bolsjewieken met alle mogelijke zonden te overladen, Trotski werd bijvoorbeeld voorgesteld als een “gevaarlijke Jood” of er werd geprobeerd om Lenin voor te stellen als agent van Duitsland.

De tegenstellingen in de samenleving leiden tot sociale en politieke problemen. Er zijn plotse omslagen en bruuske omwentelingen. De Russische Revolutie en de strijdbewegingen in andere landen in die periode kwamen niet uit de lucht vallen. Bovendien werd aangetoond dat een krachtsverhouding van de arbeidersklasse een fundamenteel verschil maakt, de vele sociale verworvenheden uit deze periode zouden niet zijn afgedwongen zonder de overwinning van de arbeiders in Rusland.

De Russische Revolutie wordt door sommige burgerlijke historici voorgesteld als een staatsgreep door een kleine groep Bolsjewieken. Nochtans beschikten de Bolsjewieken over de steun van een meerderheid van de arbeiders in de arbeiderswijken en fabrieken. De machtsgreep was volgens Lenin even makkelijk als het oprapen van een pluim op straat: het oude regime was totaal ondermijnd door massabewegingen van de arbeiders en arme boeren. Zonder massale basis had de Russische oktoberrevolutie bovendien niet zo vreedzaam kunnen verlopen: er vielen amper slachtoffers. Een revolutie is geen kunstmatig van bovenaf geleid proces, maar een maatschappelijke omwenteling en een objectief gegeven met haar wortels in de historische achtergrond van tegenstellingen tussen de klassen. De oktoberrevolutie was een logisch gevolg van wat er gebeurde in Rusland na de val van het tsaristische regime en de februarirevolutie. Er was een massale politisering van de massa’s, zowel de werkende bevolking, de soldaten of de boeren.

John Reed legde in “10 dagen die de wereld deden wankelen” uit dat er op zowat iedere straathoek politieke discussies werden gevoerd. De actieve deelname van de massa’s is essentieel in een revolutionaire beweging. Dit gaat echter regelrecht in tegen het argument dat er sprake was van een “staatsgreep”. Het massale aspect van een revolutionaire beweging, zagen we recent ook bij bewegingen in bijvoorbeeld Birma. Diegenen die beweren dat de Bolsjewieken een gewelddadige revolutie organiseerden, vergissen zich. Het klopt dat veel revolutionaire bewegingen hebben geleid tot een bijzonder repressieve aanpak in een poging om de revolutie neer te slaan, denk maar aan het lot van de Communards in Parijs. De strijd van de arbeidersmassa’s in Rusland was er één om hun eigen lot in handen te nemen.

In deze beweging zette het bewustzijn van de massa’s enorme stappen vooruit, in sommige perioden kan 20 jaar even veel ervaring opleveren als slechts enkele dagen in een revolutionaire opstand. In 1917 hebben de Russische massa’s op enkele maanden meer ervaringen opgedaan dan in de 20 jaar daarvoor. Dat verklaart ook waarom figuren die heel populair waren op het begin van 1917, zoals Kerenski, alle steun verloren. Of waarom de Bolsjewieken er in slaagden om van enkele duizenden leden te groeien tot 100.000 in augustus en 250.000 in oktober 1917. Op een ogenblik dat er heel snelle ontwikkelingen zijn in de objectieve situatie, kan een revolutionaire partij ook heel snel groeien. In de Spaanse revolutie was dat ook bijvoorbeeld het geval met de POUM dat op zes weken tijd groeide van 1500 tot 30.000 leden.

Als de tegenstellingen in de samenleving zich zodanig opstapelen, wordt een revolutionaire beweging onvermijdelijk. Maar dan nog is er nood aan een revolutionaire partij die ervoor zorgt dat de revolutionaire energie niet verloren gaat. Zonder Bolsjewieken hadden de Russische arbeiders en hun gezinnen jarenlang in de geschiedenis teruggeslagen worden, zoals we dat zagen na het mislukken van de Hongaarse of Duitse revoluties. In Duitsland en Italië leidde het mee tot de mogelijkheid voor het aan de macht komen van de fascisten. De Duitse socialiste Clara Zetkin stelde in 1923 al dat het fascisme op de dagorde zou komen te staan als de Russische Revolutie geen internationale navolging zou krijgen. Het isolement van de Sovjetunie heeft niet enkel geleid tot mogelijkheden voor het fascisme in Duitsland, maar ook tot een degeneratie in Rusland zelf met de opkomst van een geprivilegieerde bureaucratische kaste. Dat vormde een nederlaag voor de arbeidersbeweging, wat o.a. mee een rol speelde in de nederlaag van de Chinese revolutie in 1925-27. Met ideeën als “socialisme in één land” was het stalinisme een reactionaire verdraaiing van het marxisme en een bekroning van het nieuwe bureaucratische regime in de Sovjetunie.

Zonder leidinggevende organisatie, een revolutionaire partij, gaat de energie van de massa’s verloren. Zonder de Bolsjewieken was de oktoberrevolutie niet mogelijk geweest en was de beweging niet tot haar conclusies doorgetrokken met de machtsovername door de arbeiders en arme boeren. Er is nood aan een bewuste politieke uitdrukking. Het jarenlange geduldige bouwen aan een revolutionaire kaderpartij heeft in Rusland in 1917 het verschil gemaakt op een ogenblik dat de massa’s radicaliseerden.

Revoluties zijn volgens Marx de locomotief van de geschiedenis, maar iedere locomotief heeft een goede bestuurder nodig die richting geeft aan het proces. Zoniet kan de revolutie ontsporen. Een revolutionaire partij moet daarbij steeds rekening houden met het bewustzijn van de massa’s en moet een brug slaan tussen dat bewustzijn en de noodzaak van fundamentele verandering. Daartoe wordt gewerkt met een reeks overgangseisen die vertrekken vanuit het actuele bewustzijn om tot de noodzaak van een socialistisch alternatief te komen.

De Russische Revolutie zal voor een revolutionaire partij van groot belang blijven omdat dit een succesvolle revolutie was. We moeten er blijven een reeks lessen uit trekken om nederlagen te vermijden en om de toekomstige generaties naar een overwinning te brengen.