Zijn herstructureringen een noodzakelijk kwaad?

In De Morgen wordt vandaag discussie gevoerd over Volkswagen-Vorst en de herstructurering die daar plaats vindt. Gisteren publiceerde de krant een opiniestuk van Raf Verbeke van het Comité voor een Andere Politiek. Vandaag probeert de liberale professor Marc De Vos te repliceren. Verder worden ook de “rebellen” van VW aan het woord gelaten.

Geert Cool

Chantage van de directie om tot sociale achteruitgang te komen

Raf Verbeke stelde terecht dat de directie in samenspraak met de regering en een deel van de vakbondsleiding in feite overgaat tot chantage. “De dreiging tot sluiten is een breekijzer om een enorme sociale achteruitgang te organiseren. Had VW zijn fabriek in Vorst willen sluiten, dan had het dat gedaan zoals Renault dat deed: opgeruimd staat netjes!”

Dat scenario werd van bij het begin van de strijd bij VW naar voor gebracht door verschillende arbeiders van wat men vandaag de “harde kern” noemt. Wij noemen die “harde kern” liever de “rebellen”. Telkens opnieuw werd gedreigd met een volledige sluiting van de vestiging om op die manier zware toegevingen te bekomen. Nu is dat onder meer een arbeidsduurverlenging van 35 uur tot 38 uur per week. Eerst werd gedreigd met een volledige sluiting om een scherpe afslanking van het bedrijf erdoor te krijgen.

Het resultaat is een enorme sociale achteruitgang. Eén van de rebellen stelt vandaag in De Morgen: “We moeten de klok geen vijftig jaar terugdraaien. We zijn geen slaven, maar arbeiders. Het patronaat moet ons respecteren.” Feit is: de VW-vestiging in Vorst was winstgevend, maar de directie van VW wil haar wereldwijde winst verder opdrijven en daar moeten de arbeiders voor betalen.

Jarenlang was VW een voorbeeld inzake sociale normen die werden afgedwongen door de arbeiders. Nu zal het opnieuw een voorbeeld zijn, maar dan wel inzake sociale afbraak. Als een arbeidsduurverlenging zonder loonsverhoging in VW mogelijk is, waarom zouden andere bedrijven en sectoren dan niet kunnen volgen?

Rol van de politici

De regering komt zonder aarzelen tussen in de discussies over de sociale achteruitgang bij VW. Dat was een noodzakelijk gegeven aldus Verhofstadt. Herstructureringen zijn volgens deze regering normaal en noodzakelijk. De regering wil dat gemakkelijker maken en komt daartoe actief tussen in het debat.

Verhofstadt vindt daarbij de steun van de liberale professor Marc De Vos (destijds medestander van Boudewijn Bouckaert in Nova Civitas, maar thans actief in een ‘onafhankelijke’ denktank…). De Vos stelt in De Morgen: “Wie het totaalbeeld als perspectief neemt, beseft echter dat herstructureringen noodzakelijk zijn om de economie te moderniseren. De werknemers van Vorst hebben voor de toekomst gekozen.”

Hoe ziet die toekomst er dan wel uit? Arbeiders langer laten werken voor een lager loon om zo de aandelenkoersen en de winsten op te drijven. Dat is de “toekomst” die Marc De Vos als volbloed liberaal uiteraard aantrekkelijk voor ogen schijnt.

Desnoods met een actieve staatsinterventie, ondanks het afgrijzen dat een dergelijke term bij liberalen doorgaans teweeg brengt. Raf Verbeke stelde terecht: “Aan de regering wordt het stuurmanschap toebedeeld om de actieve welvaartsstaat vorm te geven in functie van beurswinsten en de competitiviteit.” Volgens De Vos is er geen alternatief, “het alternatief is een verstarde economie die blijft steken in het verleden. (…) Het is om dergelijk onheil te vermijden dat moderne arbeidswetgeving de richting van de activering en het Generatiepact is ingeslagen. Dat is de richting van nieuwe welvaart.” Nieuwe welvaart? Voor wie? Voor de arbeiders of de aandeelhouders?

Raf Verbeke: “Veel van de verwarring bij VW is terug te brengen tot de politiek van Verhofstadt om de Europese Lissabonstrategie in België door te voeren. Verhofstadt heeft het industriële en sociale plan van VW vooraf onderhandeld met de nieuwe aandeelhouder van Volkswagen zonder syndicaal toezicht. Die wil Audi naar Vorst brengen als Vorst superflexibel werkt, kan profiteren van alle fiscale voordelen voor de interne VW-bank en 20 procent goedkoper werkt. Verhofstadt heeft zich daartoe verbonden tegenover VW-baas Piëch. Alleen met de arbeiders, met zij die de komende jaren de honderdduizenden auto’s moeten afleveren, alleen daar is geen rekening mee gehouden. Dan moet niemand verwonderd zijn dat de arbeiders niet plooien voor zoveel financieel en industrieel geweld.”

Welk antwoord op de winsthonger van het patronaat?

Het patronaat maakt recordwinsten en de enige reactie van de regering bestaat uit extra lastenverlagingen voor het patronaat. 2006 vestigde op dat vlak een nieuw record met bijna 5 miljard euro aan cadeaus voor het patronaat (volgens cijfers van de Nationale Bank). Dat dit tegelijk de sociale zekerheid uitmelkt, wordt er zonder problemen bijgenomen door de regering. Enkel de belangen van de winst van de aandeelhouders telt.

De verantwoordelijkheid daarvoor ligt volgens liberalen uiteraard bij de arbeiders zelf. Marc De Vos brengt een echo van dat idee als hij stelt dat de “onverbiddelijke autorijder die zoveel mogelijk wagen voor zo weinig mogelijk geld wil” ons “geen alternatieven” laat… Ook ziet De Vos geen alternatieven in arbeidsherverdeling of brugpensioen om werk te scheppen voor jongeren. “Na dertig jaar praktijk kent België een lage activiteitsgraad bij de ouderen en een hoge werkloosheidsgraad bij de jongeren.” Het feit dat het opdrijven van de productiviteit en de flexibiliteit ertoe leiden dat er met minder arbeid meer winsten kunnen worden gemaakt, is voor De Vos uiteraard geen probleem. Neen, de arbeiders zijn niet flexibel genoeg om in te spelen op de “dynamiek van de arbeidsmarkt”.

De Vos kiest duidelijk de kant van het patronaat en probeert het voor te doen alsof de belangen van de arbeiders dezelfde zijn als die van het patronaat: als de winsten stijgen, zijn de kansen op werkgelegenheid groter. Dat is de logica van het neoliberalisme. Waarom wordt echter nooit gedacht aan de belangen van de arbeiders en hun gezinnen? Hebben die er belang bij om steeds productiever te moeten werken tegen lagere lonen en tot ze bejaard zijn terwijl hun kinderen of kleinkinderen geen werk vinden?

In zijn opiniestuk stelt Marc De Vos: ”Het uitstellen van noodzakelijke herstructureringen is schadelijk voor het bedrijf, zijn werknemers en uiteindelijk voor de hele economie. De arbeiders van VW Vorst hebben dat begrepen. Ze hebben de moed getoond hun eigen vestiging competitiever te maken door langer te werken voor hetzelfde loon. Dit recept is in Duitsland de voorbode geweest van een economische heropleving.” Als we ook hier meestappen in de neerwaartse spiraal inzake lonen en arbeidscondities, kan Duitsland misschien nog eens volgen. Waarna uiteraard de Belgische arbeiders “moed” moeten tonen… Waar stop de neerwaartse spiraal echter? In India en China?

Nood aan een andere politiek

De media probeert de rebellen voor te stellen als “hardliners”, “herrieschoppers” en nog andere omschrijvingen die niet bepaald positief overkomen. In De Morgen vandaag wordt een “rebel” aan het woord gelaten. De journaliste kan niet nalaten om eerst een sneer te geven: “Andere vakbondsafgevaardigden van de socialistische vakbond FGTB stoppen hun kameraad in het kamp van klein links, van de PVDA en de radicalere LSP. Als zijn naam valt, koppelen collega’s er meteen donkerrode begrippen als de klassenstrijd of het grootkapitaal aan.”

De reactie van de rebel in kwestie is echter veelzeggend: “Grote woorden liggen me niet” en “Ik ben niet bang om te werken, maar de omstandigheden moeten rechtvaardig zijn. Als we 38 uur moeten werken, wordt het veel te zwaar. Twintig minuten voor de schaft, dat kan toch niet? Wanneer kunnen we dan rustig onze boterhammen opeten?”

Tijd om ’s middags boterhammen te kunnen eten en een menselijk arbeidsritme. Zo schandalig zijn de eisen en bekommernissen van die rebellen toch niet? Toch volstaat het om de volle lading te krijgen van de media, politici en jammer genoeg ook van collega-vakbondsmilitanten die hen “extremisten” en “fundamentalisten” noemen.

Wij denken dat er nood is aan een andere politiek waarin niet de winsten van een kleine minderheid centraal staan. Een politiek waar de belangen van de arbeiders en hun gezinnen centraal staan en waar gestreden wordt tegen afdankingen, sociale afbraak en patronale chantage.