Intelligent Design… wordt creationisme de wetenschap van morgen?

Het voorbije jaar kwam creationisme en Intelligent Design verschillende keren in de schijnwerpers te staan. ‘Intelligent Design’ is een subtiele versie van het creationisme (creationisme zegt dat de aarde en de mens geschapen zijn): het tracht in overeenstemming te blijven met een aantal wetenschappelijke ‘feiten’, die moeilijk ontkend kunnen worden, zoals de leeftijd van de aarde, de leeftijd van de menselijke soort, enz.

Simon Van Haeren

Maar tegelijkertijd neemt het afstand van de theorieën die ons een inzicht geven in hoe die ontwikkeling heeft kunnen plaatsvinden, o.a. Darwins evolutieleer die beschouwd wordt als ontoereikend.

In plaats daarvan poneert het als enige mogelijke verklaring van het (complexe) leven dat het is ‘ontworpen’ door een ‘ontwerper’: een God. In Amerika doen republikeinse volksvertegenwoordigers verwoede pogingen om Intelligent Design te laten erkennen als “wetenschappelijke” theorie en te introduceren in het onderwijs, en tarten daarmee de splitsing van Kerk en Staat. Ook Bush stelde daar voorstander van te zijn. En zelfs dichter bij huis, in Nederland, sprak minister van onderwijs(!) Marie van der Hoeve zich uit voor een gelijkaardig voorstel.

‘Intelligent Design’ als theorie moet weerlegd worden door het filosofisch materialisme: de enige filosofie die de vraag of de wereld en het leven verklaard kan worden uit de wereld zelf, te beginnen bij de natuur, eenduidig positief beantwoordt. Het is daarmee de theoretische basis van alle wetenschapsbeoefening.

Intelligent Design geeft zich bloot als een nieuwe vorm van filosofisch idealisme wanneer het stelt dat de evolutie van de mens en de natuur alleen maar verklaard kan worden door bovenaardse en bovenmenselijke ‘sturing’ en ‘ontwerp’.

Eens men er in zou geslaagd zijn om Intelligent Design als een “wetenschappelijke theorie” erkend te laten worden, zullen volgens die logica, ook op maatschappelijk vlak, theologische argumenten even zwaar wegen als argumenten gebaseerd op een concrete analyse van de maatschappij.

Het zal niemand verbazen dat filosofische stelling name zoals deze, zeker door burgerlijke politici, zelden op rationele gronden alleen berusten. Het is daarentegen een teken van onvermogen en crisis dat een gedeelte van de kapitalistische politieke elite de traditionele liberale theorieën verlaat, ten voordele van de promotie van godsdienstige ideeën.

Clichés als ‘kapitalistische concurrentie leidt tot voorspoed voor allen ’, ‘iedereen begint met gelijke kansen’ of ‘de wet van de sterkste’, hebben hun aantrekkingskracht verloren. Daarom keren sommige politici terug naar de godsdienst om hun autoriteit te behouden net zoals ze zich naar nationalisme en racisme keren.

Het is zeer veel zeggend dat George Bush – president van een seculiere republiek en voorstander van Intelligent Design – zich voortdurend op God beroept om zijn oorlogspolitiek te verkopen!

De arbeidersbeweging moet zich hierdoor niet laten misleiden: in tegenstelling tot de parasiterende burgerij heeft de arbeidersbeweging geen enkel belang bij een God die altijd aan de kant staat van een Amerikaanse president, en geen enkel belang bij sectaire spelletjes die de arbeidersbeweging verdeelt op basis van religieuze verschillen.

De wetenschappelijke analyse van het kapitalisme zoals ondernomen door Marx en Engels, en die elke dag bewezen wordt in de sociale strijd, toont daarentegen aan dat de arbeidersbeweging aan elkaar gebonden is, over nationale grenzen, door haar klassenbelang tegen de kapitalisten en hun politici. Onder geen beding mag deze concrete eenheid door religieuze voorstellingen vertroebeld worden.

Boekentip: The Origins of Materialism door George Novack