De straat is met Gaza. Regimes in de regio in moeilijkheden

Geen van de regimes in de regio heeft enig belang bij een escalatie van het conflict. Zelfs het Iraanse regime geeft er nog steeds de voorkeur aan zich te beperken tot het coördineren van de symbolische wapenfeiten van zijn bondgenoten in Libanon, Irak en Jemen. Alle Arabische en islamitische regeringen die voorstander zijn van normalisatie met Israël zijn bezorgd. Hoe groter het bloedbad in Gaza, hoe onhoudbaarder het status quo. De massa’s in de regio delen het cynisme van hun leiders tegenover de Palestijnse zaak echter niet en eisen een ondubbelzinnig antwoord.

door Christian (Leuven) uit maandblad De Linkse Socialist

Egypte in crisis

Egypte ervaart een diepe economische crisis. In de greep van een recordinflatie heeft het Egyptische pond in achttien maanden tijd 50% van zijn waarde ten opzichte van de dollar verloren. De Wereldbank schatte in 2019 al dat bijna 60% van de bevolking dichtbij of onder de armoedegrens leefde. In december zijn er presidentsverkiezingen, waarbij president Abdel Fattah el-Sisi hoopt de legitimiteit te verwerven die nodig is om de door het IMF vereiste besparingen door te voeren, evenals een nieuwe devaluatie. Het resultaat van de verkiezingen staat op voorhand vast. Sinds hij met een staatsgreep aan de macht kwam, won hij al twee keer de presidentsverkiezingen met ongeveer 97% van de stemmen.

Het Egyptische militaire regime ontvangt massale Amerikaanse militaire hulp en werkt samen met Israël bij de blokkade van Gaza. Het is echter niet in staat of bereid om grote aantallen inwoners van Gaza te huisvesten. Dit zou immers een nieuwe Nakba betekenen, wat bijzonder onpopulair zou zijn. Een dergelijke volksverhuizing zou bovendien een hardnekkige veiligheidssituatie met zich meebrengen. De Sinaï zou een nieuwe uitvalsbasis worden voor aanvallen op Israël. Hamas is verbonden met de Moslimbroederschap, een organisatie die el-Sisi in 2013 bloedig moest verpletteren (meer dan 800 doden in één enkele betoging) om aan de macht te komen.

Het regime werd gedwongen om protestacties ter ondersteuning van Gaza toe te staan. De officiële protesten proberen pro-Palestijnse sympathie te kanaliseren naar de president en zijn standpunten over de oorlog tegen Gaza. Alle andere evenementen zijn slechts toegestaan binnen een zeer beperkt kader. Zodra het aantal betogers het geplande aantal overschrijdt en er kritische kreten over het regime klinken, maken de veiligheidstroepen een einde aan het protest en verrichten ze arrestaties. Niettemin trokken bepaalde acties over het Tahirplein, het symbolische hart van de ‘Arabische Lente’. El-Sisi loopt koorddansend boven een rommelende vulkaan.

Palestijnse niet-autoriteit

Mahmoud Abbas, de stokoude president van de Palestijnse Autoriteit, wil graag zijn illusoire gezag over het puin van Gaza uitbreiden. Maar net als de Palestijnse Autoriteit als geheel staat het vertrouwen in Abbas op een historisch dieptepunt. Hij doet helemaal niets aan de ‘oorlog van lage intensiteit’ waaraan de Israëlische strijdkrachten en kolonisten de Westelijke Jordaanoever onderwerpen.

Daarbij komt nog de economische verlamming van het grondgebied die Israël sinds 7 oktober heeft opgelegd. Op protest weerklinken slogans als ‘het volk wil dat de president valt’. De volledige ineenstorting van de Palestijnse Autoriteit is een reële mogelijkheid. De veiligheidstroepen van de Palestijnse Autoriteit tellen 50.000 tot 70.000 manschappen. Deze worden voornamelijk gefinancierd door de VS en ze doen in de praktijk dienst als onderaannemer om de Israëlische bezetting op te leggen. Een ineenstorting van de Palestijnse Autoriteit zou de bezetting aanzienlijk compliceren voor Israël. 

Het zou de deur openzetten voor organisaties als Hamas. In een positiever scenario zouden er breed gedragen verzetscomités kunnen ontstaan, zoals tijdens de Eerste Intifada. Alleszins dreigt een toename van het geweld, naast mogelijk vluchtelingenstromen of zelfs verdrijvingen richting Jordanië.

Jordanië, einde van de normalisatie

De Jordaanse premier zei onlangs dat pogingen van Israël om Palestijnen naar de buurlanden te verdrijven ‘een oorlogsverklaring’ zouden vormen. Jordanië staat zowel economisch als qua natuurlijke grondstoffen (vooral water) zwak. Het land heeft het al nu al moeilijk om de miljoenen Palestijnse, Iraakse en Syrische vluchtelingen op te vangen.

In Jordanië is de helft van de bevolking van Palestijnse afkomst. Er zijn dagelijks protestacties met duizenden en zelfs tienduizenden aanwezigen die slogans roepen als ‘Open de grenzen’ en ‘We betogen om Palestina te bevrijden, dood of levend’.

Maatregelen zoals de terugroeping door Jordanië van zijn ambassadeur in Israël of de annulering van het akkoord ‘water voor energie’ zullen niet volstaan om de woede over het bloedbad te sussen. In 2018 slaagde een algemene staking erin bepaalde besparingen te stoppen en een premier ten val te brengen. De opkomst van de georganiseerde Jordaanse arbeidersklasse zou ook doorslaggevend kunnen zijn bij het ontwikkelen van een antwoord van de werkende klasse op de eenzijdige oorlog tegen het Palestijnse volk.