Bont en blauw de afgrond in

Alexander De Croo kroont zichzelf tot voorzitter-premier. In zijn partij geldt het motto ‘Alles voor ik, niets voor een ander’. Alleen is dat ‘alles’ stilaan niet zo heel veel meer. Het donkerblauwe triumviraat van De Croo, Lachaert en Van Quickenborne heeft zichzelf uit elkaar gespeeld. Na een clash van liberale ego’s trekt Open Vld straks in de praktijk als Lijst-De Croo naar de kiezer.

De neergang van de klassieke traditionele partijen is al langer bezig. Tijdelijke oplevingen gebaseerd op doorgaans inhoudsloze reclamecampagnes brengen daar geen fundamentele verandering in, maar zijn zelf uitdrukkingen van die neergang. Het centrum loopt leeg omdat er geen maatschappelijke steun is voor een status quo. Dat speelt mee in de neergang van CD&V, waar crisismanager Coens in allerijl werd vervangen door een meer mediagenieke figuur. Dit lijkt vooralsnog geen kentering te brengen in de val van de ooit zo machtige katholieke partij. Vooruit lijkt een uitzondering te zijn met hernieuwde groei in de peilingen. Moest er echter iets aan zijn van de aantijgingen tegen kopstuk Rousseau, blijft er daar straks wellicht niets van over en zou Vooruit volop meedoen in de race to the bottom waarin CD&V en Open Vld vandaag de toon zetten.

Deze crisis van het status quo is niet zozeer een persoonskwestie, maar een uitdrukking van een enorm en groeiend wantrouwen in het volledige systeem. De afgelopen jaren protesteerden jongeren tegen het gebrek aan klimaatbeleid, maar de traditionele politici durven ook nu nog een ‘pauze’ voorstellen in een ontoereikend beleid. Er was protest en een grote woede over het duidelijke geval van klassenjustitie in de Reuzegom-zaak waarin de Vlaamse elite haar eigen zonen beschermde. De laag van de bevolking die uit de boot valt, neemt toe. Propaganda en gespin kunnen dat niet veranderen. De Europese armoede-indicator stelt vast dat 18% van de Belgische bevolking een armoederisico kent. Wie het iets beter heeft, gaat vaak gebukt onder een onmogelijke werkdruk en botst ook steeds meer op wachtlijsten en tekorten. Stijgende prijzen in de winkel, onbetaalbaar wonen, gebrekkige openbare diensten … zetten de toon. En dan krijgen we straks nog extra besparingen op ons dak?!

De pandemie en bijhorende crisis zorgden er in 2020 voor dat er alsnog een regering kon gevormd worden. Er was een ernstige crisis voor nodig en een verandering van beleid, waarbij de strakke begrotingsteugels werden losgelaten. Het was in deze context dat de Vivaldi-regering kon gevormd worden en een zekere populariteit genoot. Nu is er een terugkeer naar besparingen op alle niveaus, wat leidt tot frustraties en politieke onrust op alle niveaus. De N-VA wil wel garen spinnen bij de crisis in de federale regering, maar botst meteen op de vaststelling dat het in de Vlaamse regering niet veel beter is.

De exit van Lachaert maakt dat De Croo er alleen voor staat. Als voorzitter trok hij in 2010 de stekker uit de regering-Leterme waarna zijn partij afgestraft werd. Nu lijkt hij de stekker uit zijn partij te trekken. Met amper iets meer dan 8% in de peilingen is er van een ‘kanseliersbonus’ geen sprake. Tot hiertoe stelde Open Vld dat dit zou veranderen eens De Croo in de campagne kwam. Door de exit van Lachaert komt dat moment wel erg vroeg op een jaar voor de verkiezingen. Het gebeurt op een manier die niet getuigt van kracht of vertrouwen. Bovendien is er weinig animo voor de regering van De Croo die bijna letterlijk vechtend over straat rolt.

Marxisten moeten niet huilen of in dit geval lachen, maar begrijpen. In het tijdperk van wanorde smelt de autoriteit van de gevestigde instellingen als sneeuw voor de zon. Dit leidt tot grote verschuivingen op het politieke toneel. Het gaat gepaard met een groeiende invraagstelling van het systeem. De antwoorden op deze invraagstelling zijn nog erg diffuus en soms uitdrukkelijk contraproductief, met een groei van extreemrechts en allerhande vooroordelen. Voor marxisten komt het erop aan om de woede te richten op de kern van het systeem: het kapitalisme met zijn private eigendom van productiemiddelen die maakt dat de ongebreidelde hebzucht van de winstbelangen alles domineert. De arbeidersbeweging kan daar een einde aan maken en bouwen aan een socialistisch alternatief waarin de noden van de bevolking centraal staan.