Québec: mooi resultaat voor linkse socialistische kandidaat in lokale verkiezingen

Het team van Rosalie Bélanger-Rioux heeft bij de gemeenteraadsverkiezingen van 7 november 2021 in Montréal 1.050 stemmen behaald. Haar militante campagne van onderuit toonde hoe verkiezingen kunnen worden gebruikt om de beweging van de huurdersstrijd in Verdun, een deelgemeente in het zuiden van Montréal, te verbreden.

Door Alternative Socialiste, ISA in Québec

Met 11,98% van de stemmen haalde Rosalie het derde resultaat in haar district. Van de 17 onafhankelijke kandidaten in heel Montréal haalde ze eveneens het derde beste resultaat. Het resultaat overtreft die van de meeste kandidaten van de derde grootste partij, de ‘Mouvement Montréal’.

Dit succes toont aan dat het mogelijk is steun te zoeken met een openlijk socialistisch programma en actiemethoden die gebaseerd zijn op de militante organisatie van de mensen in de wijken. De steun voor Rosalie toont de groeiende aantrekkingskracht voor radicale politieke verandering in Québec, voor een socialistisch alternatief. Bovenal toont zij de belangstelling aan voor een ploeg die reeds vóór de verkiezingen in het hart van de strijd van de huurders was ondergedompeld, en die hen tijdens de verkiezingscampagne is blijven bezielen.

De noodzaak om zich op het terrein te organiseren

De verkiezingscampagne van Rosalie ontleende haar relevantie aan het feit dat ze zich niet beperkte tot het verzamelen van stemmen, enkel en alleen om een verkozene in het gemeentehuis te krijgen. Het wijdverbreide cynisme, de lage opkomst bij verkiezingen en de politieke polarisatie onderstrepen hoe dit soort strikt electoraal parlementarisme steeds meer door de kiezers wordt verworpen.

‘Projet Montréal’ en burgemeester Valérie Plante haalden in 2017 een meerderheid. Het leidde tot een versnelde gentrificatie van de arbeiderswijken van Montréal, in het bijzonder in Verdun. De dakloosheid verdubbelde en geïmproviseerde kampen werden stelselmatig vernietigd. Er is veel extra geld voor de politie, terwijl op openbaar vervoer wordt bespaard.

Alleen een krachtsverhouding op basis van een wijdverspreide en militante organisatie van de inwoners van Montréal kan de overheid dwingen ons te geven wat we werkelijk nodig hebben. De campagne van Rosalie is een bescheiden eerste stap die het potentieel van een dergelijke aanpak aantoont.

Hulp aan de militante organisatie van huurders

De campagne is erin geslaagd om in een vroeg stadium ongeveer 20 vrijwilligers te mobiliseren – niet alleen om de kandidaat zichtbaarheid te geven, maar ook om de huurders van Verdun te helpen zich te organiseren tegen slechte huisbazen en een nalatige gemeenteraad. Als organisator van de campagne “Onze wijken zijn niet te koop” heeft Rosalie haar verkiezingscampagne gebruikt om de strijd voor het recht op huisvesting aan te wakkeren.

Vrijwilligers trokken door de straten van Verdun om meer dan 6.500 pamfletten te verspreiden en met honderden burgers te discussiëren over de strijd tegen gentrificatie. Vrijwilligers zijn in het bijzonder gemobiliseerd om de huurders van Godinstraat te helpen in hun strijd tegen dreigende uitzetting. Rosalie en haar team waren de enigen in de verkiezingscampagne die hun strijd actief steunden, ondanks oproepen aan andere kandidaat-raadsleden.

Deze huurders waren Rosalie om hulp komen vragen tijdens het ‘ontvangstcomité’, een protestactie georganiseerd door haar team tijdens een publiek debat tussen de kandidaten voor het burgemeesterschap van Verdun op 19 oktober. Deze actie, die door verschillende media werd gevolgd, dwong de kandidaten van Ensemble Montréal en Projet Montréal snel te reageren.

De bevolking van Verdun erbij betrekken

Tijdens de campagne van Rosalie hebben tientallen mensen in totaal meer dan 3.000 dollar gedoneerd. Met deze bijdrage konden duizenden pamfletten worden gedrukt en reusachtige plakkaten en affiches worden gekocht waarop de dringende eisen duidelijk zichtbaar waren: “Stop de reno-victies!” (renovaties die aangegrepen worden voor uithuiszettingen of evicties), “Onteigenen voor huisvesting!” of “Belast de superrijken om openbare diensten te financieren!”

De militante aanpak van de campagne leverde veel steun op in de straten van Verdun, maar ook internationaal. Het socialistische gemeenteraadslid van Seattle, Kshama Sawant – verantwoordelijk voor de overwinning van het minimumloon van 15 dollar per uur en de belasting op Amazon – stuurde Rosalie een brief ter ondersteuning. Geïnspireerd door Kshama en Socialist Alternative zal de strijd voor huisvestingsrechten in Verdun niet ophouden na de verkiezingen!

Achter de overwinning van Projet Montréal: tanende steun

De ‘vloedgolf’ voor Projet Montréal op 7 november verbergt een dalende steun voor Valérie Plante. Ze haalde 26.226 stemmen minder dan in 2017. De rechtse populist Denis Coderre van Ensemble Montréal verloor nog meer: 57.595 stemmen minder. De nieuwe beweging Mouvement Montréal, pas dit jaar opgericht, was met 30.200 stemmen de enige partij die er flink op vooruit ging. Maar dit volstond niet om verkozenen te behalen.

De opkomst voor de gemeenteraadsverkiezingen in Montreal was erg laag: 38,4%. Dat is een daling met 4% ten opzichte van de verkiezingen van 2017. Ter vergelijking: bij de federale verkiezingen van 2021 was de opkomst met 62% veel hoger, en bij die van 2018 werd in Québec zelfs een opkomst van 66,45% gehaald. In beide gevallen lag de opkomst 5% lager ten opzichte van de vorige verkiezingen.

In Montréal zijn de hoogste opkomstpercentages te vinden in de rijkste wijken, zoals Outremont en L’Île-Bizard-Sainte-Geneviève. De laagste participatiegraad daarentegen is er in de meest achtergestelde gemeenten, zoals Montréal-Nord en Saint-Laurent.

Onthouding en Projet Montréal

In 2017 leken de hoge onthoudingspercentages in het voordeel van het team van Valérie Plante te hebben gewerkt. Deze situatie deed zich dit jaar opnieuw voor. In feite was de keuze van slechts 19,56% van alle stemgerechtigden in Montréal voldoende om Valérie Plante opnieuw te verkiezen.

Met andere woorden, Projet Montréal kon het burgemeesterschap winnen zonder zich te hoeven bekommeren om 80% van het electoraat. Het was voldoende voor de partij om de stem te mobiliseren van de goed opgeleide en relatief welgestelde sociale lagen die haar steunen. Erger nog, veel mensen zeggen dat ze met hun neus dichtgeknepen voor Projet Montréal hebben gestemd om een terugkeer van de ploeg van Denis Coderre te voorkomen. De weg van het ‘strategisch stemmen’ op de minst slechte kandidaat heeft de mensen echter niet aangemoedigd om te gaan stemmen.

Het is overduidelijk dat de overgrote meerderheid van de kiezers in Montréal, meer dan 685.000, op geen enkele partij of kandidaat stemde.

Lage opkomst: een klassenkwestie

Moeten we echt verbaasd zijn over de lage opkomst – vooral in de meer volkswijken – wanneer er geen alternatieve partij is die voortkomt uit de arbeiders- en sociale bewegingen? Wanneer politieke retoriek niet ingaat op de zorgen van gewone mensen uit de arbeidersklasse? Wanneer gekozen functionarissen in de eerste plaats de belangen van de bazen, ondernemers en huiseigenaren verdedigen?

De overgrote meerderheid van de mensen weet dat, wie er ook in het kabinet van de burgemeester zit, zij alleen maar besparen op openbaar vervoer, tarieven voor diensten verhogen, toekijken terwijl de huurprijzen de pan uit swingen en slecht betaalde jobs de norm laten worden. De verslechtering van de levensomstandigheden van de meerderheid van de bevolking is met de economische en gezondheidscrisis in een stroomversnelling geraakt. De arbeidersklasse zal grotendeels inactief blijven als er geen dynamisch politiek alternatief is dat zich inzet om het tij radicaal te keren en de belangen van de werkende klasse te verdedigen. Het is nu niet langer de tijd voor business as usual, maar voor politieke durf.

Een sociaal bewustzijn in ontwikkeling

De steun voor Balarama Holness en zijn partij, Mouvement Montréal, is deels een uiting van nieuwe volkswoede ten aanzien van systemisch racisme, politiegeweld en de strijd tegen ongelijkheden. De nieuwe partij, die dit jaar werd opgericht, had 68 kandidaten die het vooral goed deden in volksbuurten waar veel migranten wonen.

Deze steun suggereert een potentieel voor radicalisering, maar weerspiegelt niet de dynamiek van die collectieve strijd die momenteel in de buurten woedt. Voor veel mensen was de belangstelling voor Mouvement Montréal vooral te danken aan de specifieke identiteiten van haar kandidaten.

Huidskleur, afkomst of geslacht van kandidaten zijn symbolisch belangrijk, maar op zich geen garantie voor sociale verandering. In dezelfde geest maken de traditionele media en het politieke establishment eenzelfde fout als ze zich snel verheugen over de ‘hoop’ die de verkiezing van jonge burgemeesters, waaronder heel wat vrouwen, in heel Québec heeft gewekt.

Er kan geen sprake zijn van ‘feministische’ gentrificatie of ‘antiracistisch’ politiegeweld. Er kan geen sprake zijn van een ‘ecologische’ kapitalistische lokale economie of culturele industrieën die de rechten van inheemse volkeren en de bevolking van Québec respecteren. Gemeentelijk beleid dat draait om de belangen van private bedrijven en grote huiseigenaren zal de onderdrukking in stand houden zodat er winst gemaakt wordt op basis van uitbuiting. Echte verandering zal komen van hen die bereid zijn om de mensen die onze buurten opkopen, onze leefomgeving vervuilen en hongerlonen betalen, frontaal aan te pakken.

Een strijdbaar beleid

Het verschil tussen Rosalie’s kandidatuur en alle anderen is dat Rosalie oproept tot het opbouwen van een beweging die verder gaat dan de verkiezingen, een activistische beweging van arbeiders, jongeren en gepensioneerden in al hun verscheidenheid. Terwijl Balarama Holness zich tevreden stelt met ons te vertellen dat de volgende strijd de verkiezingen in 2025 zijn, stelt Rosalie Bélanger-Rioux voor gemobiliseerd te blijven en nu in actie te komen!

Projet Montréal zal zijn meest ambitieuze beloften – zoals het bouwen van 6.000 betaalbare woningen per jaar gedurende 10 jaar – alleen nakomen als het daartoe gedwongen wordt. Alleen een massale volksbeweging kan deze krachtsverhouding tot stand brengen. We moeten ons nu organiseren om de onteigening te eisen van verlaten, leegstaande of verwaarloosde grond en gebouwen. We moeten de druk organiseren door de mensen uit de buurt, onze vakbonden, onze studentenverenigingen en onze militante organisaties te mobiliseren! We zullen dan zien wat de verkozenen van Projet Montréal werkelijk waard zijn.

Een massale protestbeweging kan voor de arbeidersklasse en de sociale krachten in Montréal de basis leggen voor een gezamenlijke strijd voor hun rechten. Met een gemeenschappelijk socialistisch project zou de politieke vertegenwoordiging van zo’n sociale beweging de manier waarop wij in Montreal leven radicaal kunnen veranderen.