De enorme aardbeving in het noord-oosten van Japan op vrijdag 11 maart en de daaropvolgende vernietiging door de krachtige tsunami’s zorgden voor de “ergste crisis sinds 1945”, aldus premier Naoto Kan. Kapitalistische regeringen proberen steeds om een spontane roep naar eenheid als antwoord op een ramp aan te grijpen voor hun eigen politieke doeleinden. De verschrikkelijke gebeurtenissen in Japan leiden echter tot heel wat vragen over het kapitalisme, onder meer over de bouw van kernreactoren in aardbevinggevoelige gebieden. Volgens de regering kan het aantal doden als gevolg van de aardbeving en de tsunami oplopen tot tienduizenden. Reuters stelde: “Deze catastrofe zal ook een test vormen voor de weinig populaire regering van Kan.”
[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]
Lees ook:
- Japan. Ramp treft de arbeiders het hardste
- Nationalisatie van de energiesector om kernuitstap mogelijk te maken
Uit onze archieven
- Een duurzame wereld is technisch mogelijk (2010)
- Het “Nucleair Forum”: Albert Frères nucleaire lobby (2009)
- Duitsland. 50.000 betogers tegen de “atoommaffia” (2009)
- Winsthonger bedreigt ook ons milieu! (2008)
- Onze brochure over ecologie (2007)
- Kernenergie of hernieuwbare energie ? (2007)
- Oekraïne: 20 jaar na de ramp in Tsjernobyl (2006)
[/box]
Het epicentrum van de aardbeving lag in het district Miyagi op 400 kilometer van Tokyo. Met een kracht van 8,9 op de schaal van Richter (volgens het Amerikaanse geologische instituut) was dit de vijfde zwaarste aardbeving sinds 1900. Het was zo krachtig dat het grootste eiland van Japan met 2,5 meter opschoof. De as van de aarde schoof volgens geologen met 10 centimeter op. Sinds de aardbeving waren er minstens 67 sterke naschokken met een kracht van meer dan 5 op de school van Richter en zelfs een naschok van 7 op dezelfde schaal. Deze laatste schok leidde tot een tsunami van meer dan 10 meter hoog waarmee verschillende kuststeden in oostelijk Japan werden overspoeld. De monsterlijke golven hebben enorme vernietigingen aangericht aan havens, spoorwegen en andere faciliteiten. Vrachtschepen van soms een paar duizend ton zwaar kwamen op het land terecht. Minstens twee treinen verdwenen volledig in de zee. De kracht van beving onder het oppervlakte van de zee stuurde grote golven naar de Amerikaanse westkust waarbij in California een man omkwam tijdens het filmen van de golven.
Aanvankelijk had de Japanse televisie het over 1.000 doden. Maar er zijn nog steeds tienduizenden vermist en de angst voor een grote dodentol neemt toe. In het district Miyagi stelde de politie dat er heel wat vermisten waren en in het zuiden van het district rond Sanrikucho zou er onduidelijkheid zijn over het lot van tot een miljoen mensen. De politie stelde dat honderdduizenden burgers werden geëvacueerd en dat tal van gebouwen en wegen zijn verwoest. Twee miljoen gezinnen zitten zonder elektriciteit en dat terwijl het erg koud is. Het transport ondervindt grote hinder, een deel van het openbaar vervoer ligt al verschillende dagen plat. Onder meer in Tokyo moesten veel arbeiders te voet naar huis trekken vanop hun werk, sommigen waren daarbij urenlang onderweg.
Fukushima. “Derde ergste nucleaire incident uit de geschiedenis”
De explosies in de kernreactoren van Fukushima zijn alarmerend. Zaterdag was er een explosie in reactor nummer 1 als gevolg van een probleem met de koeling. Er volgde op dezelfde site een nieuwe explosie op zondag. En maandagochtend volgde een explosie in reactor nummer 3. Volgens een woordvoerder van de regering, Yukio Edano,is de mogelijkheid van een “gedeeltelijke meltdown” van Fukushima 1 reëel.
De regering riep de noodtoestand uit in een regio van 20 kilometer rond Fukushima. Alle inwoners, in totaal zowat 300.000 mensen, werden geëvacueerd. Er werd officieel bevestigd dat radio-actief geladen stoffen vrijkwamen. Premier Kan beweerde dat de straling beperkt is en dat deze ramp “fundamenteel verschilt van Tsjernobyl” – een verwijzing naar de kernramp in de Oekraïne in 1986. Zo’n 160 mensen worden onderzocht op de radio-actieve bestraling. Experts stellen nu al dat dit de derde ergste nucleaire ramp uit de geschiedenis is, na Tsjernobyl en de ramp op Three Mile Island in de VS in 1979. De hoeveelheid radio-actieve straling die in Fukushima per uur vrijkomt, is even sterk als de straling die normaal gezien op een jaar vrijkomt. Zelfs Amerikaanse marineschepen en vliegtuigen die hulp moesten bieden in het kustgebied werden teruggetrokken omwille van het bestralingsgevaar.
Op dit ogenblik zijn 11 van de 55 kernreactoren in Japan stil gelegd. Er wordt bericht dat er nog incidenten waren in een kernreactor in Ibaraki, 120 kilometer van Tokyo. Het wantrouwen tegenover de verklaringen van de regering is erg groot. Dat is begrijpelijk in het enige land ter wereld dat ooit het slachtoffer werd van een massale nucleaire aanval.
Deze incidenten tonen het gevaar van kernenergie. Dat vormt geen oplossing voor de energiecrisis omdat er enorme risico’s zijn voor de mens en de natuur. Natuurrampen zoals aardbevingen en overstromingen, of oorlogen kunnen enorme gevaren met zich meebrengen voor kernreactoren en dat kan enorme schade met zich meebrengen voor de mensheid. Onder het kapitalisme leidt de plundering van fossiele brandstoffen tot de uitputting van olie, kolen en andere natuurlijke grondstoffen waardoor er steeds meer beroep wordt gedaan op kernenergie. Dat wordt versneld door de druk om de uitstootgassen te verminderen en “groene” energie te stimuleren.
In Azië en de landen rond de Stille Oceaan (Japan, China, Rusland en de VS) is er een sterke uitbreiding van de kernenergie bezig. China heeft in haar laatste vijfjarenplan nadruk gelegd op de uitbouw van de kernsector. De komende 20 jaar zullen er wereldwijd 350 kerncentrales bijkomen. De nucleaire industrie hoopt op enorme winsten. Experten waarschuwen voor de gevaren.
Tsunami-golven
“De Japanse centrales waren zogezegd bestand tegen aardbevingen en het beste ter wereld voorbereid op rampen, maar nu zien we wat daar gebeurt. Seismische zones maken kerncentrales risicovol”, stelde een woordvoerder van Greenpeace. Het Internationale Atoomagentschap waarschuwde dat 20% van alle kerncentrales ter wereld in “significante” seismische zones liggen waar aardbevingen mogelijk zijn.
De Chinese minister van wetenschap en technologie, Wan Gang, kondigde recent aan dat de investeringen in alternatieven op fossiele brandstoffen de komende vijf jaar vooral gericht zullen zijn op kernenergie en niet zozeer op wind-, zonne- of andere vormen van hernieuwbare energie. Ook in China zijn er enorme risico’s op aardbevingen, twee van de meest dodelijke aardbevingen de laatste 50 jaar (Tangshan in 1976 en Sichuan in 2008) vonden plaats in China. Het is dan ook roekeloos dat de Chinese autoriteiten zomaar kerncentrales bijbouwen. Ook in Taiwan is er opnieuw discussie met een zekere paniek rond de mogelijkheid van nucleaire neerslag op het eiland. De groenen verzetten er zich tegen de bouw van nieuwe kernreactoren, ook in Taiwan zjn er twee kerncentrales in aardbevingsgevoelig gebied.
Op economisch vlak kent Japan intussen al 20 jaar crisis en dit zal er niet op verbeteren met deze aardbeving. Het ergst getroffen gebied van Japan, de oostkust, kent een grote concentratie van staalbedrijven,de petrochemie, kerncentrales en andere sleutelsectoren. Een explosie en brand in het oliebedrijf COSMO in de stad Chiba heeft de raffinaderij daar stil gelegd. Verschillende andere bedrijven in de regio hebben de activiteit moeten stoppen. Het gaat onder meer om Mitsui Chemicals, Mitsubishi Chemical, JFE Steel, Sumitomo Metaal, Maruzen en andere grote bedrijven. De automobielbedrijven Nissan en Honda kondigden aan dat de productie vanaf 14 maart wordt gestopt omdat niet alle producten worden geleverd. Er zijn ook onderbrekingen bij Sony en andere grote elektronicaproducenten. Omwille van het gewicht van de Japanse economie in de wereldeconomie zal de aardbeving van 11 maart ook gevolgen hebben voor de VS, China, de EU en andere economieën.
Een aantal economen spreken in positieve bewoordingen over de investeringen na de aardbeving in Kobe in 1996 en zien nu mogelijkheden voor een groei van investeringen in de infrastructuur. De premier ging in een zelfde richting en stelde dat de mensen niet te negatief mogen zijn omdat Japan een economisch herstel zal kennen op basis van de massale heropbouw die noodzakelijk is. De Japanse regering zal investeringen moeten doen in de heropbouw, maar de overheidsfinanciën zitten in slechte papieren met de slechtste publieke schuldratio ter wereld na Zimbabwe (een publieke schuld van 200% van het bbp). In een omgeving van globale economische crisis kan deze aardbeving zorgen voor een verdere neerwaartse spiraal voor het globale kapitalisme. Dat bleek ook uit de scherpe val op de Aziatische beurzen, de speculanten hadden de schrik te pakken.
Deze processen tonen aan hoe een voortzetting van het kapitalisme betekent dat er winst wordt gezocht zonder rekening te houden met de mens of het milieu. De kapitalistische economische theorie van de “gebroken ruit” toont de waanzinnige logica van dit systeem: ook vernietigingen of oorlog kunnen de basis vormen voor winst. Het kapitalisme en zijn ideologen vormen de echte asociale elementen.
De heropbouw en de hulpverlening zullen leiden tot speculatie. De noodzaak van een groot aantal projecten van heropbouw en de investeringen in de verzekeringssector kunnen de economie verder onder druk zetten door het beperken van de liquiditeiten. Dat kan de yen duurder maken, waardoor de export onder druk komt te staan. Dat gebeurt op een ogenblik dat de kapitalisten overal een enorme aanval inzetten tegen de arbeiders en hun gezinnen. Van de Europese Unie tot Wisconsin en andere Amerikaanse staten is dat de realiteit vandaag. De Japanse arbeidersklasse zal met een gelijkaardige druk vanwege de regering worden geconfronteerd en zal ook worden gevraagd om de crisis te betalen en de kapitalisten te redden.
Socialisten staan voor:
- De onmiddellijke zelforganisatie van de werkenden en de lokale gemeenschappen in getroffen gebieden om de hulpverlening te controleren en democratisch te beslissen over de heropbouw. Internationale solidariteit en actieve steun voor de hulp die door de bevolking wordt georganiseerd
- Voor een dringende verandering in het energiebeleid met investeringen in schone energie als alternatief op kernenergie!
- Geen vertrouwen in de winstzuchtige speculanten en kapitalisten in de hulpverlening en de heropbouw. Voor socialisme en het publieke bezit van de Japanse economie als enige manier om in de behoeften van alle arbeiders te voorzien en tegelijk een houdbare ontwikkeling van de natuur en de aarde mogelijk te maken