Bezetting van het Théâtre National Wallonie-Bruxelles

Begin maart begon er een bezettingsgolf in Franse cultuurhuizen. Het startte in het Odéon-theater in Parijs. Daarna volgden 70 cultuurhuizen in heel Frankrijk. Ook in België groeit het protest. Sinds 19 maart wordt het Théâtre National Wallonie-Bruxelles bezet door culturele werkers. Tegelijkertijd besliste het overlegcomité om het “buitenplan”, dat voorzag in bijeenkomsten van maximaal 50 personen in open lucht in het kader van culturele evenementen, opnieuw uit te stellen. De bezetting, met steun van directeur Fabrice Murgia, is ondertussen al enkele dagen bezig.

Door Marisa (Brussel)

De pandemie heeft duidelijk gemaakt dat cultuur en kunst essentieel zijn voor de menselijke ontplooiing. De beperkende maatregelen zouden duizend keer erger geweest zijn zonder toegang tot het internet. Ondertussen zijn er werkenden die al meer dan een jaar beroofd zijn van hun werkplek, hun loon en hun perspectieven. Als de culturele sector voor de pandemie al gekenmerkt werd door onzekerheid en precaire jobs, dan is de situatie nu helemaal rampzalig. In juni 2020 was de omzet van de culturele sector 22% lager dan een jaar eerder, het aantal personeelsleden lag 24% lager. Het aantal gewerkte uren in mei 2020 was 43% lager dan een jaar eerder. Deze cijfers hebben betrekking op de werknemers, daarnaast zijn er ook heel wat zelfstandigen in de sector. Het geeft een idee van de omvang van de ravage in de culturele wereld. (Meer cijfers in: https://www.lecho.be/culture/general/que-pese-vraiment-la-culture-dans-l-economie/10252410.html)

Onder de vele werklozen hebben sommigen het statuut van kunstenaar, sommigen hebben recht op werkloosheidsuitkeringen, anderen op OCMW-uitkeringen en sommigen hebben helemaal niets. Er zijn initiatieven voor financiële solidariteit tussen kunstenaars, zoals ‘SOS Relief’, waarbij diegenen met meer middelen anderen in nood helpen waar mogelijk. Dit is een prachtig voorbeeld van solidariteit, maar tegelijk toont het een systeem dat niet in staat is om de behoeften van de bevolking op te vangen.

De woede bouwt zich al enige tijd op en nu is het tijd voor actie. Vóór de zomer waren er bewegingen van culturele werkers die uiteindelijk een aantal maatregelen afdwongen om de sector te helpen. De maatregelen zijn erg beperkt en de levensomstandigheden van veel mensen zijn niet verbeterd, maar het is wel duidelijk dat strijd nodig is om overwinningen te behalen.

De bezetting van het Théâtre National is een daad van protest tegen de situatie van onzekerheid en armoede waarin artistieke en culturele werkers zich bevinden. Het is ook een uitdrukking van het ongenoegen over de wijze waarop de gezondheidscrisis wordt aangepakt door de regering, de willekeur en de autoritaire wijze waarop maatregelen worden opgelegd zonder uitleg en zonder te luisteren naar de vragen van de sector.

Er werden al gauw werkgroepen opgezet om de communicatie, de logistiek, de acties en de eisen van de bezetting in goede banen te leiden. Elke avond stellen de werkgroepen hun voorstellen en updates voor aan de algemene vergadering waar beslissingen worden genomen. Er is een zelfgeorganiseerd kinderdagverblijf opgezet zodat de ouders aan het protest kunnen deelnemen. Elke avond slapen ongeveer twintig mensen ter plaatse, overdag staan de deuren van 9 tot 20u open voor al wie steun wil betuigen of wil deelnemen aan activiteiten in het drukbezochte theater. Het doel is om het protest vol te houden tot de eisen worden gehoord.

Er zijn banden gesmeed met andere bewegingen. De wederzijdse steun tussen de beweging van mensen-zonder-papieren en de beweging van bezette theaters werd zichtbaar op de Internationale Dag tegen racisme op 21 maart. Er was een actie ter ondersteuning van de eis van een algemene regularisatie. Deze actie vond plaats voor de Begijnhofkerk. Daarnaast groeit de solidariteit met andere sectoren, zoals de zorg, de horeca of de jongeren die gebukt gaan onder onzekerheid.

In de media was er vooral aandacht voor de eis van de heropening van de culturele centra en zalen. Op de algemene vergaderingen kwamen echter heel wat eisen aan bod en leefde er duidelijk een algemeen antikapitalistisch gevoel. Er werd beslist om drie hoofdeisen te gebruiken:

• Onmiddellijke schadeloosstelling van alle werkenden met en zonder statuut, in alle gesubsidieerde en niet-gesubsidieerde structuren in heel het land,
• Regularisatie van mensen-zonder-papieren op basis van duidelijke en permanente criteria, met een onafhankelijke commissie.
• Eerlijke verdeling van de gezondheidsmaatregelen over alle sectoren, waardoor de heropening van plaatsen van cultuur en gezelligheid mogelijk wordt en dit onder waardige arbeidsvoorwaarden voor het personeel.

Deze eisen zijn een stap vooruit voor de beweging. Bovendien houden ze rekening met de derde golf van Covid-19 en met het feit dat een heropening in het kader van gezondheidsvoorwaarden moet worden gezien. Opdat het publiek geen risico’s zou lopen, is er nood aan een massale investering in gezondheidsvoorzieningen en de infrastructuur van de culturele sector, sneltests en vooral een ambitieuze vaccinatiecampagne.

Onze gezondheid is geen prioriteit voor de farmamultinationals en de vaccinatiecampagne is vandaag helaas afhankelijk van die multinationals. Er is een tekort aan vaccins terwijl er middelen zijn om er genoeg te produceren. Het is duidelijk dat de vaccinatie in publieke handen moet komen. De productie en distributie mag niet aan private bedrijven overgelaten worden. De volledige sector moet door de gemeenschap gecontroleerd worden, van het onderzoek tot de productie en de distributie: nationalisatie van de farmaceutische sector is nodig!

Tegelijkertijd zijn de financiële moeilijkheden in de culturele sector zeer reëel en leveren zij dringende problemen op. Eenmalige subsidies zijn niet genoeg. Een andere beweging in de culturele sector, Still Standing, vraagt om tijdelijke werkloosheidsuitkeringen en om het statuut van artiest te kunnen behouden. Wij steunen dat uiteraard. Het is niet aan de kunstenaars om elkaar te betalen, de sociale zekerheid moet versterkt worden! Het statuut van de kunstenaar moet uitgebreid en toegankelijk worden, met een inkomensgarantie voor alle gezinnen. De sociale zekerheid is net als de openbare diensten al decennialang ondermijnd, waardoor er een toenemende individualisering van sociale risico’s is. Een eengemaakte en strijdbare opstelling van alle sectoren is nodig om terug te halen wat ons is afgenomen.

Een andere vraag is: hoe zal de culturele en artistieke sector er na de pandemie uitzien? Het onderdeel van de sector dat op kleine schaal opereert, het meest kwetsbare deel, wordt geconfronteerd met sluitingen en faillissementen. De tendens tot monopolisering versnelt, de culturele reuzen hebben steeds meer van de toegewezen middelen in handen en de overgrote meerderheid van de kunstenaars heeft steeds meer moeite om erkenning te krijgen voor hun werk.

De kwestie van beloning voor artistiek en cultureel werk is uiterst gevoelig en belangrijk. We moeten strijden voor een behoorlijke beloning, met degelijke salarissen tijdens het hele creatieve proces en niet enkel tijdens de paar optredens. In feite is de oprichting van een sterke openbare dienst voor kunst en cultuur noodzakelijk. Dit zou een massaal plan van overheidsinvesteringen vereisen en zou het mogelijk maken jobs met degelijke arbeidsvoorwaarden te scheppen.

Het kapitalistische systeem is niet in staat aan deze behoeften te voldoen. Het is niet in staat oplossingen te vinden voor de gezondheids-, economische, sociale en ecologische crises… We moeten ons organiseren om directe verbeteringen af te dwingen. Tegelijk moeten we de discussie aangaan over hoe we de economie democratisch kunnen plannen zodat zij de behoeften van de meerderheid van de bevolking dient. Dat is wat LSP onder een socialistisch alternatief verstaat.