Extreemrechts in de VS: het Democratisch establishment heeft geen antwoord

In onze vorige krant begon het dossier over de VS als volgt: “Trump blijft president tot 20 januari, wanneer de verkozen president Biden naar verwachting in functie zal treden. Zal Trump voordien reeds de handschoen in de ring gooien? Of zal zijn ongelooflijke ego – het grootste ego dat we ooit in reality-TV te zien kregen – integendeel blijven provoceren?” We wezen onder meer op de waarschuwing van de betoging op 14 november, toen tienduizenden mensen naar Washington DC trokken voor een steunbetuiging aan Trump. Daarop waren heel wat extreemrechtse groepen en militanten aanwezig. Het geweld kwam niet onverwacht, maar de aanval op Capitol Hill op 6 januari konden we ons niet voorstellen…

dossier door Nicolas Croes uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Het was geen Black Lives Matter betoging…

…en dat was er aan te zien. Terwijl de Nationale Garde afgelopen zomer met duizenden was gemobiliseerd om het Capitool te omsingelen tijdens de betogingen tegen racisme en politiegeweld na de dood van George Floyd, was de aanwezigheid van “ordehandhavers” op 6 januari nauwelijks groter dan die voor pakweg een schoolfeest. Er was geen tekort aan waarschuwingen, maar ambtenaren wilden een “slecht imago” vermijden. Zoals een medewerker van het Pentagon verklaarde: “Ik hou niet van het beeld van de Nationale Garde die een rij vormt met het Capitool op de achtergrond.”

De opstelling van de ordediensten kan niet louter toegeschreven worden aan de grotere ideologische verwantschap tussen delen van de erg gemilitariseerde ordediensten en diverse extreemrechtse milities in de VS. Onmiddellijk na de verkiezingen begon Trump ambtenaren van het Pentagon te vervangen, vooral diegenen die direct verantwoordelijk waren voor de strijdkrachten die de hoofdstad beschermen. Trump had immers een specifiek plan in gedachten: een machtsvertoon opvoeren om te voorkomen dat de kiesmannen Biden tot winnaar zouden uitroepen. Daartoe hoopte hij de positie van vicepresident Mike Pence, die tevens Senaatsvoorziter is, te gebruiken. De stunt werkte niet.

Deze dreiging heeft niets met folklore te maken

Het ontbrak niet aan beelden en uitspraken die onvermijdelijk een glimlacht veroorzaakten: van de samenzweerderige sjamaan tot Rudy Giuliani’s oproep dezelfde dag voor een “vechtproces.” Bij gebrek aan argumenten verwees de persoonlijke advocaat van Trump naar Tyrion Lannister en Game of Thrones, door hem omschreven als een “documentaire over een fictief middeleeuws Engeland.”

Een groot deel van de steun voor Trump is na de gebeurtenissen op Capitol Hill weggeëbd, zeker binnen het kapitalistische establishment, dat niet opgezet is dat zijn instellingen en prestige op deze manier nog verder zijn aangetast. Ook onder de meest populistische aanhangers, zijn er afvalligen die de aanval op het Capitool voorstellen als georganiseerd door vermomde antifascisten. Een groot deel van de Republikeinse basis heeft echter geen probleem met het geweld: volgens een peiling van You Gov steunt 45% van de Republikeinen de aanval. Dat zijn niet allemaal leden van racistische milities.

Sharon McGettrick, een personeelslid in de sector van ziekteverzekeringen, verklaarde haar steun voor Trump zelfs na de gebeurtenissen van 6 januari als volgt: “Ik verloor mijn baan in november 2019 (…), ik kreeg er een terug, vlak voor de pandemie (…), ik verloor hem weer in oktober…. Ik ben een alleenstaande moeder, twee kinderen, 28 en 18, maar ik betaal de rekeningen. Er is geen middenklasse meer, er zijn alleen nog rijken en armen (…).” In de crisis die de Verenigde Staten en de wereld heeft getroffen, zijn steeds meer mensen boos en zoeken zij met de moed der wanhoop naar oplossingen. Extreemrechts en rechtspopulisten proberen op alle mogelijke manieren deze woede af te buigen op China, migranten, LGBTQI mensen …

De gebeurtenissen op Capitol Hill illustreerden hoe extreemrechtse groeperingen de afgelopen jaren georganiseerder en belangrijker zijn geworden, waarbij Trump als hun verzamelpunt fungeerde. Wat nu? Toen hij uiteindelijk verslagen het Witte Huis verliet, verklaarde Trump: “We komen hoe dan ook terug.” Volgens de Wall Street Journal overweegt Trump een derde partij op te richten, een ‘Patriot Party’. Het klopt dat hij niet zuinig was op zijn uithalen naar Republikeinen die hij te lauw vond. Bovendien bestaat zijn aanhang uit heel wat mensen die voorheen politiek inactief of onafhankelijk waren en dus weinig loyaliteit hebben tegenover de Republikeinse partij.

Of het nu rond Trump of iemand anders is, één zaak is duidelijk: de economische, gezondheids- en ecologische crises en hun aanpak ervan onder Biden zullen de ruimte voor extreemrechts en rechts populisme vergroten. Het is noodzakelijk om het verzet te organiseren.

De Democratische dwangbuis

Tegenover het machtsvertoon van extreemrechts op 6 januari, was een sterk antwoord van links nodig. In augustus 2017 viel een extreemrechtse militant antifascisten aan, waarbij er een dode viel. Dit was in het kader van een grote mobilisatie onder de noemer ‘Unite the Right’. De woede tegenover dit geweld leidde tot massaprotest. Een week later waren er in Boston 40.000 betogers tegen een poging van extreemrechts om er bijeen te komen. Extreemrechts moest letterlijk de aftocht blazen nadat het slechts enkele tientallen medestanders verzamelde onder politiebescherming. Extreemrechts werd in de maatschappij in het defensief gedrongen. Het potentieel voor massale antifascistische mobilisatie is er sindsdien niet minder op geworden. Dit werd afgelopen zomer prachtig geïllustreerd door de nieuwe opkomst van de Black Lives Matter-beweging.

Het ontbreekt zowel in de VS als hier niet aan actiebereidheid van de basis. Er is wel een enorm gebrek aan durf aan de top. Na de laatste verkiezingen is het aantal verkozenen dat zich ‘socialist’ noemt verder toegenomen. Alexandria Ocasio-Cortez is vervoegd door een uitgebreidere ‘Squad’. Bernie Sanders geniet eveneens nog massale steun. Deze linkse voortrekkers blijven evenwel gevangenen van de Democratische Partij. Ze kwamen niet verder dan voorstellen voor een tweede impeachmentprocedure tegen Trump, zonder dat er ook maar de geringste oproep tot mobilisatie en actie was.

We mogen de straten niet overlaten aan extreemrechts en rechts-populisme, en wel om twee redenen. De eerste is dat zodra dit kamp vertrouwen krijgt, fysieke aanvallen zich vermenigvuldigen tegen hun tegenstanders, tegen mensen van kleur, tegen LGBTQI mensen … Er is geen gebrek aan bewijs in de Verenigde Staten om dit aan te tonen. We kunnen niet vertrouwen op de racistische, seksistische en asociale politie om daar iets aan te doen. Aanhoudende en consistente massamobilisatie is ons beste antwoord. Ten tweede bedriegt rechts de bevolking als het op straat roept dat het de ‘gewone Amerikanen’ verdedigt. Links moet laten zien dat het minstens even luid kan roepen, maar bovendien de daad bij het woord voegt in het afdwingen van sociale verandering.

Wanhopige mensen die zich laten verleiden door allerhande samenzweringstheorieën of extreemrechtse leugens overtuigen, kan enkel als we tonen dat het ons menens is. Op straat en op de werkvloer opkomen voor een programma om de crises aan te pakken, is daar essentieel voor: een massaal programma van publieke investeringen om de gezondheidscrisis en de ecologische ramp aan te pakken, de creatie van sociaal nuttige jobs met degelijke lonen, algemeen toegankelijke gezondheidszorg voor iedereen, de onvoorwaardelijke kwijtschelding van de studieschulden, goedkope leningen voor zelfstandigen door de nationalisatie van de financiële sector …

Deze benadering betekent breken met Wall Street en zijn wereld, dus ook met de Democratische Partij, en voorwaarts gaan om een partij voor en door arbeiders op te bouwen die alle woede tegen “het systeem” samenbrengt, duidelijk maakt dat dit systeem het kapitalisme is, en stelt dat de beste strategie om het omver te werpen de eenheid van arbeiders is – ongeacht hun huidskleur, geslacht of seksuele geaardheid – zodat de sterkste massamobilisatie mogelijk is en het gebruik van effectieve methoden zoals de staking.