Na de grote betogingen in Cairo en Alexandrië verklaarde president Hosni Moebarak dat hij in september zal aftreden. De betogers op het Tahrirplein zijn echter vastberaden om door te gaan met de acties tot Moebarak weg is. Gisteren waren er dramatische confrontaties tussen aanhangers van de dictator en betogers. Er werd geschoten en gevochten, dit is een laatste poging om de betogers van de straten weg te intimideren. De gewapende troepen bleven “neutraal” en deden een oproep aan beide kampen om de actie te ontbinden.
Wat gebeurt er in Cairo?
“Op het Tahrirplein en de straten rond dit plein zijn er duizenden en duizenden betogers – ik heb zoiets nog nooit gezien. De betoging begon al vroeg op de ochtend en het is nu laat op de avond [op 1 februari, na de miljoenenmars]. Officieel is er een avondklok, maar er zijn nog veel betogers op het plein. Het is moeilijk om door de mensenmassa te geraken. Het volledige stadscentrum wordt gecontroleerd door de betogers en de politie is verdwenen. Er zijn nog soldaten, maar niet erg zichtbaar. De orde wordt afgedwongen door verdedigingscomités waarin mensen met verschillende religies zitten. Deze comités controleren de documenten van voorbijgangers, ze gaan na dat er geen verboden wapens worden meegebracht zodat geen provocaties mogelijk zijn en ze delen pamfletten uit waarin staat hoe iedereen zich moet gedragen op het plein. Het niveau van zelforganisatie en discipline is indrukwekkend. Er zijn medische centra en een perscentrum opgezet. Er zijn ook kantines voor de voedselbevoorrading.
“Een van de vrijwilligers zei me dat hij gisteren de paspoorten controleerde en een politie-agent opmerkte onder de betogers, een Egyptisch paspoort vermeldt ook het beroep. De agent werd aan het leger overgedragen. Dat is blijkbaar wat er altijd gebeurt met agenten, ook al is het niet duidelijk wat het leger vervolgens doet met de overgedragen agenten. De politie wordt niet op de betogingen toegelaten, ook niet als ze zonder uniform komen. Er wordt immers gevreesd voor provocaties en een tragische afloop van de huidige situatie.
“De betoging wordt gevormd door groepen mensen rond sprekers met megafoons. Die roepen slogans en brengen belangrijke informatie. Er zijn meetings rond de stands van verschillende politieke partijen. Er zijn heel wat militante jongeren die bereid zijn om tot het uiterste te gaan. Er zijn veel vrouwen op de acties. Iedereen roept dat het protest zal aanhouden tot Moebarak weg is. Op een bepaald ogenblik kwam er iemand naar voor, wellicht een provocateur, die riep dat Moebarak ontslag had genomen. Deze provocateur werd direct onderbroken door de betogers die riepen: ‘Geloof de geruchten niet, we verlaten het plein niet tot de president officieel ontslag neemt’. De slogans zijn niet enkel tegen de president gericht, maar tegen het volledige regime.
“Het internet in Cairo werkt niet en sms-berichten geraken er niet door. Hierdoor is er een grote honger naar informatie. Op dit ogenblik werken gsm’s wel. De autoriteiten maken de uitzendingen van Al-Jazeera in Egypte zelf onmogelijk. Ik kwam het hoofd van het bureau van Al-Jazeera in Cairo tegen, hij woont in een tent om van daaruit het werk van zijn correspondenten en cameraploegen te coördineren.
“Toen ik door de betoging liep, had ik een onverwachte ontmoeting. Iemand die ik niet kende, riep mijn naam. Hij zei dat ik hem niet kende, maar hij mij wel omdat hij een vriend van me is op Facebook. We hadden eerder commentaren over de situatie in Egypte uitgewisseld en we konden elkaar nu in niet-virtuele omstandigheden ontmoeten. Veel betogers vroegen me wat ik in Cairo kwam doen en toen ik zei dat ik naar hier was gekomen om hun strijd te ondersteunen, waren ze verrast en blij. Er zijn ook toeristen aanwezig op de acties, ik hoorde slogans in het Italiaans, Spaans en andere talen. Ik ontmoette twee Engelsen die een protestbord hadden met een slogan in het Engels en het Arabisch: “Moebarak, tijd om te vertrekken, we willen een douche.” Er is blijkbaar geen water in een aantal hotels. Een aantal Egyptische betogers had zelf slogans in het Engels gemaakt om de internationale televisieploegen beelden te bezorgen van slogans die ook elders worden begrepen. Het gebrek aan informatie maakt dat niet geweten is of er internationale solidariteitsacties zijn, maar als er toch informatie daarover doordringt, wordt het erg goed onthaald.”
Wat zijn de eisen van de betogers? Welke slogans brengen ze naar voor?
“De eisen zijn vooral sociale en democratische eisen: het vertrek van de president, democratie en vrije meningsuiting, voor een nieuwe grondwet, nieuwe verkiezingen op alle niveau’s. Ik zag een vrouw met een bord waarop stond: “Het leger moet ons verdedigen, het leger moet ons niet overheersen.” De betogers hebben een positieve houding tegenover het leger, maar willen niet dat het leger de macht neemt.
“Er zijn een aantal progressieve eisen, ook al zijn die niet altijd even duidelijk. Zo wordt soms geëist om “terug te geven wat ons ontnomen is”, maar dan wordt niet altijd begrepen wat dit betekent of hoe het kan worden bereikt. Ik zag ook slogans als: “Koppel de lonen aan de prijzen” of “Voor een minimumloon van 200 dollar.” In het algemeen ontbreekt het wel aan een uitgewerkt programma en analyse. Een andere belangrijke eis is de afschaffing van de noodtoestand, die is nu al 30 jaar van kracht in Egypte en het wordt gebruikt om protestbewegingen te onderdrukken.
“De sfeer is snel aan het ontwikkelen, er is een explosie van energie om te protesteren en dat leidt tot heel wat creatieve vormen van protest: er zijn zelfgemaakte protestborden, er verschijnen slogans op de wegen, muren, op auto’s, zelfs op gezichten en kledij. Er worden in de betoging slogans geroepen, maar even goed uitgebreidere toneelopvoeringen gebracht. Er worden duizenden pamfletten verspreid naast oproepen en verklaringen, soms gewoon van individuen.”
Wat zijn de krachten die aan de acties deelnemen?
“Er zijn allerhande formaties die aanwezig zijn, van links over rechts tot islamisten. De linkerzijde en de semi-linkerzijde beperkt zichzelf tot democratische eisen. Ze weerspiegelen enkel de eisen die al leven op straat: het vertrek van de president, nieuwe verkiezingen en een nieuwe grondwet. De bestaande linkerzijde voert geen agitatie rond een socialsitisch programma.
“De islamisten van de Moslimbroederschap wilden niet deelnemen aan deze beweging, aanvankelijk kwamen ze er niet in tussen. Onder druk van de basis was de Moslimbroederschap verplicht om ook op straat te komen. De invloed is echter beperkt. Het is niet de Broederschap die de slogans en de eisen bepaald. Ik zag een groep jongeren die democratische slogans aan het roepen was en een poging van een ‘bebaarde betoger’ om het initiatief over te nemen door ‘Allah Akbar’ te roepen. Dit werd niet gevolgd door de betogers en toen de islamist bleef volhouden, werd hij door omstaanders gevraagd om te zwijgen. De slogan ‘Allah Akbar’ is niet aanwezig op de acties, het wordt niet gezien als een onderdeel van de beweging. Toen het tijd was voor de gebeden en de islamisten opriepen om te bidden, heeft een groot aantal betogers niet deelgenomen. Na de gebeden werden de democratische slogans gewoon voort gezet. Niemand riep slogans voor een sharia-wetgeving. Er zijn overigens ook veel vrouwen op de acties.
“Ik sprak met een aantal Kopten [Egyptische christenen] die talrijk aanwezig zijn op de acties. Dat is belangrijk want op Nieuwjaar was er in Alexandrië nog een terreuraanslag op een christelijke kerk wat leidde tot een gespannen sfeer in de stad en de rest van het land. De Kopten organiseerden betogingen en eisten meer veiligheid, er werden zelfs anti-islam slogans geroepen. De situatie vandaag is anders. Op een paar dagen tijd, zelfs op enkele uren, is er een verenigde beweging ontwikkeld die alle oppervlakkige verschillen van de kaart heeft geveegd. Nu is er een verenigde beweging van christenen en moslims voor democratische en sociale rechten. Er zijn veel betogers die een kruisje rond de nek dragen waarbij het kruis samengaat met een halve maan, dit is het symbool van eenheid tussen Kopten en moslims. Toen de kerk officieel naar buiten kwam met een publieke steun aan Moebarak, stelden een aantal Kopten dat dit de christenen ertoe zal aanzetten minder vertrouwen te hebben in de kerkelijke leiding en in de autoriteit van de kerk.
“De oppositie is een coalitie van verschillende partijen van links tot rechts. Deze partijen steunen de algemene eisen van de massa’s, maar ze pleiten ook voor een overgangsperiode van zes maanden tot aan het vertrek van Moebarak en intussen een regering van ‘nationale redding’. In deze periode zouden er verkiezingen op alle niveau’s komen en zou een ontwerp van nieuwe grondwet worden opgesteld.
“Door aan deze coalitie deel te nemen, maakt de linkerzijde het gemakkelijker om de macht terug te geven aan een deel van de burgerij die zich probeert te distantiëren van Moebarak. De slogans en eisen van deze coalitie worden breed verspreid onder de betogers en er is geen verzet tegen onder de actievoerders, zelfs indien er veel scepticisme is tegen de leidinggevende figuren van de oppositie. Dat is vooral het geval met het voormalige hoofd van het Internationale Atoomagentschap Al-Baradei, die pas na enkele dagen van protest naar het land terugkeerde. Maar het probleem is dat niemand een alternatief programma naar voor brengt, ook niet ter linkerzijde.
“Het politieke vacuüm wordt steeds meer gevuld door rechts, de linkerzijde moet dat verhinderen en tussenkomen met pamfletten en een alternatief programma. Er moeten organisaties worden opgebouwd, ook al zijn er praktische problemen zoals het feit dat alle winkels en dus ook kopieercentra dicht zijn.”
Het CWI staat voor:
- Stop de politierepressie en het geweld. Internationale solidariteit met de Egyptische massa’s
- Voor massale acties van de arbeidersklasse, waaronder een algemene staking, om een einde te maken aan Moebarak en heel zijn rotte regime
- Voor volledige democratische rechten zoals het recht om te protesteren, te staken en democratische onafhankelijke vakbonden op te zetten
- Voor het opzetten van democratisch verkozen comités van massastrijd en verdediging tegen de repressie. Dergelijke comités moeten worden opgezet op de werkvloer, in de wijken, op school,… Deze comités moeten lokaal, regionaal en nationaal met elkaar verbonden worden om het verzet te leiden
- Voor comités van gewone soldaten en agenten om samen met de massa’s tegen de leiding van leger en politie in te gaan
- Neen aan sectarisme, voor de eenheid van alle arbeiders over religieuze grenzen heen
- Geen vertrouwen in een regime van ‘nationale eenheid’ gebaseerd op de belangen van de heersende klasse en het imperialisme
- Voor onmiddellijke en vrije verkiezingen voor een revolutionaire democratische grondwetgevende vergadering. Voor een regering van arbeiders en plattelandsarbeiders
- Voor een leefbaar minimumloon, degelijke jobs en een massaal programma van huisvesting, onderwijs en gezondheidszorg
- Stop de Egyptische blokkade van Gaza. Voor het zelfbeschikkingsrecht van de Palestijnen en voor arbeiderseenheid en massale actie om alle dictators in de regio af te zetten.
- Voor de nationalisatie van de grote bedrijven, de banken en de grootgrondbezitters om deze sleutelsectoren van de economie democratisch te plannen met het oog op de behoeften van de massa’s
- Voor een socialistisch Egypte en een socialistische confederatie van de regio op een vrijwillige en gelijkwaardige basis