Your cart is currently empty!
Wie was Lumumba?
Op 17 januari 1961 werd Patrice Lumumba, de jonge premier van de nieuwe Congolese republiek, op laffe wijze vermoord in de brousse van Katanga. Dat was amper zes maanden na de onafhankelijkheid van de vroegere Belgische kolonie. Deze moord werd gepleegd door de marionettenregering van het ‘onafhankelijke’ Katanga en dit met de medeplichtigheid van de Belgische en Amerikaanse autoriteiten.
De moord vormde het begin van een harde repressie tegen de bevolking, de arbeiders en boeren die de onafhankelijkheid hadden afgedwongen door strijd. Deze repressie zou leiden tot de bloedige dictatuur van Mobutu die 35 jaar stand hield.
Lumumba maakte deel uit van de generatie van kleinburgerlijke leiders die aan het hoofd stonden van de nationale bevrijdingsstrijd in de jaren 1950, 60 en 70. Zij maakten deel uit van de laag die op beledigende wijze de “geëvolueerden” werden genoemd door de koloniale autoriteiten. Lumumba had een baan met een goed loon, althans voor een zwarte, en hij had een degelijke opleiding genoten.
Als goede koloniale onderdaan en trouwe gelovige, droomde de jonge Lumumba ervan om een Belg te worden. De ironie wilde dat de jonge Patrice de ordewoorden van de pastoors en koloniale functionarissen inzake “beschaving” ernstig nam. In de realiteit was dit slechts een maskerade. De zwarte bevolking was enkel goed om grondstoffen uit de grond te halen en om deze aan de Belgische kapitalisten te bezorgen. De besten onder hen konden zich opwerken tot gevangenisbewakers. Lumumba besloot om de antikoloniale strijd te vervoegen om samen met zijn broeders een einde te maken aan de onderdrukking.
Lumumba kwam van de kleinburgerlijke klasse. Die wordt gekenmerkt door haar pogingen om tussen twee wateren te zwemmen, maar het is ook een klasse die zich op de arbeiders en boeren kan steunen om een nationale bevrijdingsstrijd te leiden. Het is hoofdzakelijk onder de invloed van die massa’s dat de standpunten en de acties van Lumumba op radicale wijze zouden evolueren. Toen de massa’s op straat kwamen rond de eis van onmiddellijke onafhankelijkheid, steunde Lumumba die eis. Hij vocht aan de kant van de massa’s en toen de onafhankelijkheid werd afgedwongen, stelde hij als premier dat een schijnonafhankelijkheid niet zou volstaan en dat de rijkdommen van het land aan de Congolese bevolking toekwamen. Hij ging in tegen de belangen van diegenen die van de natuurlijke rijkdommen en de uitbuiting van de Congolese bevolking wilden blijven profiteren. Uiteindelijk organiseerde hij een gewapende strijd en hergroepeerde hij zijn aanhangers in Stanleyville om te vechten tegen de staatsgreep van Mobutu die werd geleid vanuit Brussel en Washington.
Lumumba kreeg niet de tijd om lessen te trekken uit zijn fouten. Hij werd gekenmerkt door een onwankelbaar geloof in de Congolese bevolking en hij was overtuigd van de noodzaak van reële onafhankelijk. Maar tegelijk had hij een idealisme dat eerder naïef was, zo zag hij de Congolese bevolking als een ondeelbaar gegeven. Het bracht Lumumba er toe om onder Belgische druk in te stemmen met een regering waarin ook de “partij van uitverkochte zwarten” zat, zo noemden de Congolezen die zwarte leiders wiens ambitie niet verder ging dan het vervangen van de blanken in de plundering van de rijkdommen van het land. Het zijn die lakeien van het imperialisme die de moord op Lumumba mee zouden organiseren in ruil voor een ministerpost en een plaats in de raad van bestuur van een Belgische of Amerikaanse multinational.
Het was pas enkele weken voor zijn dood dat Lumumba tot het besef kwam dat er nood was aan gecoördineerde actie van de massa’s van de arbeiders en boeren om tot een reële onafhankelijkheid te komen. Hij kwam ook pas laat tot het besef dat een echte onafhankelijkheid en het toekennen van de opbrengsten van de rijkdommen van het land aan de bevolking, enkel mogelijk zou zijn indien deze rijkdommen door de massa’s zelf in handen zouden worden genomen. Dat was uiteraard iets wat de imperialisten nooit zomaar zouden toelaten, ze zouden niet aanvaarden dat de winsten hen zouden ontvallen.
Vandaag weerklinkt de stem van Lumumba, de held van de onafhankelijkheidsstrijd in Congo, nog steeds. We hopen dat de arbeiders en boeren in Congo zijn strijd zullen voortzetten met als doel om “onze onafhankelijkheid en zelfbeschikking op te bouwen. Zonder waardigheid is er geen vrijheid, zonder rechtvaardigheid geen waardigheid en zonder onafhankelijkheid geen vrije mensen.” Daarbij moet rekening worden gehouden met de fouten van Lumumba, maar er kan tegelijk ook inspiratie worden gevonden in zijn onwankelbare vastberadenheid.
We zijn ervan overtuigd dat deze strijd uiteindelijk tot een overwinning zal leiden en dat “de geschiedenis ooit haar oordeel zal vellen, dat zal niet de geschiedenis zijn die ons wordt geleerd in Brussel, Parijs, Washington of bij de Verenigde Naties. (…) Afrika zal haar eigen geschiedenis schrijven en dat zal een eervolle en waardige geschiedenis zijn.”