Kapitalisme toont ware aard: “Levens redden of de economie?”

De coronacrisis heeft de berg aan economische problemen, die sinds 2008 vooruitgeduwd werden, helemaal doen uitbarsten. We gaan de ergste economische crisis sinds 1929 in. Miljoenen mensen verliezen hun job. Het IMF verwacht voor ons land een economische krimp van 6,9% dit jaar en minstens 100.000 bijkomende werklozen. Elio Di Rupo (PS) waarschuwde: “We moeten eerlijk zijn, iedereen zal een deel van zijn inkomen verliezen.” Iedereen?

Artikel uit de mei-editie van De Linkse Socialist

De ervaring van de crisis van 2008 maakte ons op pijnlijke wijze duidelijk dat we niet allemaal in hetzelfde schuitje zitten. Er was geen gebrek aan geld om de kapitalistische klasse te redden. De rekening hiervoor werd niet aan hen gepresenteerd. Neen, de kapitalisten werd niets in de weg gelegd om vorig jaar alleen al 172 miljard euro vanuit ons land naar belastingparadijzen door te schuiven. Moesten wel betalen: de werkenden en hun gezinnen.

Velen maken zich niet alleen zorgen om hun gezondheid, maar ook om hun werk. “Tussen de angst om ziek te worden en de angst om je job te verliezen, moet je keuzes maken,” vatte een arbeider van Colruyt het bitter samen op 7sur7.be na het overlijden van een collega. Hij legde eerst uit dat het management van zijn winkel zich niet bekommerde om regels van social distancing. Ondanks de risico’s kijken veel mensen uit naar het einde van de lockdown en het einde van de technische werkloosheid, zelfs als dat betekent dat ze met de schrik gaan werken.

In het offensief gaan

De arbeidersbeweging heeft nood aan een eigen plan voor economisch herstel en een betere gezondheidszorg. Nu er jobs bedreigd zijn, moeten we eisen dat elk bedrijf dat overgaat tot massa-afdankingen meteen onteigend wordt en onder de controle en het beheer van de werknemers en de gemeenschap wordt geplaatst. Een verdeling van het beschikbare werk door de arbeidsduur terug te brengen tot 30 uur per week zonder loonverlies, laat toe om iedereen een job met degelijke arbeidsvoorwaarden te bieden. De arbeidersbeweging moet de strijd aangaan rond de crises inzake gezondheid, economie en ecologie.

Scherpe socialistische voorstellen kunnen snel tot de verbeelding spreken. Franse verenigingen van verpleegkundigen pleitten voor de “opeising van de productiemiddelen” om te voorzien in geneesmiddelen en medisch materiaal. Gisteren leek het voorstel van ‘opeising’ misschien abstract en onhaalbaar. Vandaag is het iets concreet.

Beeld je in wat er mogelijk zou zijn met een massaal publiek investeringsplan om de tekorten aan sociale huisvesting, de krakende gezondheidszorg, het gebrek aan voldoende openbaar vervoer, isolatie van gebouwen … aan te pakken. Het zou meteen een pak sociaal erg nuttige jobs opleveren. Beeld je in wat er mogelijk is met een grote en sterke publieke sector van wetenschappelijk onderzoek die op basis van internationale samenwerking aan de slag gaat om een vaccin te ontwikkelen. Dit zou een einde maken aan de verspilling van energie en middelen in de felle concurrentie tussen farmaceutische multinationals. Een planmatige aanpak van de economie zou het mogelijk maken deze af te stemmen op de behoeften van de bevolking in plaats van de waanzinnige hebzucht van de aandeelhouders. Dan zou niemand de keuze tussen “het redden van levens of de economie” opwerpen.

Een dergelijk beleid veronderstelt dat de publieke schulden niet afbetaald worden, tenzij op basis van bewezen behoefte. Het vereist de onteigening en nationalisatie van de financiële sector en de sleutelsectoren van de economie om deze onder controle en beheer van de werkenden en de gemeenschap te plaatsen. Zo zou er geen gebrek aan geld zijn om het collectieve welzijn te garanderen.

Zelfs de sterkste muren vallen om door scheuren…

De Covid-19-crisis heeft de omvang van het falen van het kapitalisme aangetoond, maar ook dat de “helden” die de maatschappij recht houden de vuilnismannen, verplegers, trein- en buschauffeurs, onderhoudspersoneel, winkelmedewerkers … zijn.

In de huidige situatie wordt het kapitalistisch systeem wereldwijd door meer mensen in vraag gesteld. We moeten daarop inspelen om de woede en de zoektocht naar alternatieven richting te geven. Op de werkvloer kan dit door van onderuit elke dreiging met jobverliezen te bestrijden met alle mogelijke middelen, inclusief bedrijfsbezettingen. Op het politieke terrein moeten we de private eigendom van de grote productie- en distributiemiddelen betwisten op basis van acties van de werkenden en niet alleen op basis van hun stemmen.

Een perspectief van socialistische maatschappijverandering zou deze strijd versterken en kan tegelijk verder gepopulariseerd worden. In de plaats van het falende kapitalisme is er een ander systeem nodig.