Het was een relatief rustig jaar op het vlak van arbeidersstrijd in ons land. Het leek alsof de bewegingen in de rest van Europa ons land hebben overgeslagen. Of zijn de eerste kiemen van verzet en strijd ook in ons land al aan de oppervlakte gekomen? Wij denken van wel en bestuderen deze kiemen die al heel wat lessen bieden. 2010 was het jaar van de overwinning bij Inbev, de sluiting van Opel en de herstructurering bij Carrefour. Een aantal twistpunten zullen ook in 2010 op de agenda staan: de witte woede, de liberaliseringsdrang bij spoor en post en ook het eenheidsstatuut voor arbeiders en bedienden blijft een twistpunt.
Inbev: strijdbaarheid loont
Het jaar was nog niet goed begonnen of er kwam al een zware aankondiging. Bierbrouwer ABInbev maakte het voornemen bekend om 303 jobs te schrappen, waarvan 179 in Leuven. Dat leidde meteen tot protest vanwege de arbeiders. De directie was goed voorbereid. Een arbeider stelde aan socialisme.be: “Er werd een enorme stock aangelegd die de voorbije dagen de deur uit is gegaan naar zogenaamde “externe depots” – onder meer Carrefour en Colruyt.(…) Het is dan ook niet verwonderlijk dat de geruchtenmolen de afgelopen dagen op volle toeren draaide. En waar rook is, is vuur. “
In 2009 boekte Inbev 2,8 miljard euro winst. De bestuurders en grote aandeelhouders bedienden zichzelf zonder enige schroom. Om de eigen inhaligheid tevreden te stellen, moesten de arbeiders het gelag betalen. Wij maakten een kleine berekening: met de inkomensstijging van de internationale directie tijdens de eerste helft van 2009 kan je 804 werknemers een jaar lang in dienst houden, tegen een maandelijks brutoloon van 2500 euro. En het is dat aantal werknemers dat men in Europa wil ontslaan. Het LSP-pamflet voegde er aan toe: “Dat topman Brito het geld zoekt waar het zit: in zijn eigen portefeuille en die van zijn directieleden.” LSP was dagelijks aan het piket aanwezig en zorgde ook voor een solidariteitsmotie vanuit Brazilië.
De arbeiders van Inbev organiseerden een blokkade zodat de geproduceerde goederen het bedrijf niet uit konden. De directie reageerde na enige tijd met een heuse lock-out waarbij het zelf de poorten gesloten hield. Uiteindelijk haalde de directie bakzeil. Op 21 januari wordt het herstructureringsplan ingetrokken. Een mooi voorbeeld van hoe een strijdbare opstelling resultaten oplevert. Achteraf publiceerden we een artikel met enkele lessen uit deze overwinning.
29 januari: nationale betoging voor werk
Amper enige dagen na de overwinning bij Inbev was er een nationale betoging voor werk. Er waren maar liefst 35.000 betogers, maar het bleef bij een betoging. Pas 8 maanden later zou een nieuwe betoging volgen, waarna het opnieuw windstil werd. Op 29 september waren er op de Europese betoging maar liefst 100.000 aanwezigen. Tussen deze betogingen en na 29 september kwam geen enkel ordewoord. De vakbondsleidingen lijken af te wachten wat de regeringsvorming zal geven en stellen zich "verantwoordelijk" op, ook al is het duidelijk dat het vanuit de logica van het huidige systeem niet mogelijk is om tegelijk verantwoordelijk te zijn tegenover de markten en tegenover de werkende bevolking.
Op de betoging van 29 januari ging heel wat aandacht naar Inbev, maar ook naar Opel waar de lange onuitgesproken beslissing over de sluiting werd geformaliseerd in een aankondiging tot sluiting. Bij Opel-Antwerpen waren er in de jaren 1980 nog 14.000 arbeiders, nu bleven er amper 2.600 over. De overblijvende arbeiders moesten steeds harder en flexibeler werken om nu uiteindelijk toch aan de deur te worden gezet. Er volgde nog een doodstrijd, maar midden december viel definitief het doek over Opel-Antwerpen.
Carrefour zoekt goedkoop personeel: de opmars van de -10 euro jobs
Carrefour maakte op 23 februari bekend dat het 1672 mensen afdankt en 21 vestigingen in België sluit. De media leggen de oorzaak bij de dalende winsten. Desondanks maakte Carrefour vorig jaar meer dan 400 miljoen euro winst. Werknemers worden opgeofferd voor het blinde winstbejag van de aandeelhouders. Het doel van de directie is om de winkels door te verkopen en gemakkelijker winsten te kunnen boeken door geranten te laten werken met goedkoper personeel. De nieuwe herstructureringsgolf volgt al snel op vorige gelijkaardige ingrepen. Het personeel reageert met acties, maar uiteindelijk sluiten een aantal winkels toch de deuren. Een aantal van die vestigingen openen al snel terug de deuren met nieuw, jong en vooral veel goedkoper personeel. Dit is een onderdeel van de opmars van de -10 euro jobs waarbij het uurloon onder de 10 euro ligt. In Duitsland is dat steeds meer de norm, ons land volgt.
Hetzelfde zagen we bij chocoladefabrikant Godiva in Koekelberg. Daar wilde de directie een deel van de productie overhevelen naar een beschutte werkplaats. Het personeel verzette zich daartegen, waarop de patroon in april overging tot een heuse lock-out, het personeel stond voor gesloten deuren. Het personeel reageerde met een piket, ook in de buurt werd de solidariteit georganiseerd.
De terugkeer van de witte woede
Het volstond voor de non-profit sector niet om vlak voor de verkiezingen een stevige waarschuwing aan de regering te geven met een nationale betoging waarop meer dan 10.000 personeelsleden aanwezig waren. In het najaar werd voor de federale sectoren een mini-akkoordje gesloten in afwachting van een federale regering. Maar aan de eis van een sociaal investeringsplan werd uiteraard niet tegemoet gekomen. Daarop volgde regionaal protest en een nationale betoging gevolgd door nog meer regionaal protest. De witte woede is terug.
Eenheidsstatuut?
In het kader van de onderhandelingen voor het Interprofessioneel Akkoord (IPA) werd de discussie over een eenheidsstatuut van werklieden en bedienden terug boven gehaald. Deze discussie werd eerder op provocatieve wijze op de agenda gezet door waardetransporteur Brink’s. Het personeel ging in verzet waarop de directie het faillissement aankondigde. Er werd een curator aangesteld, maar het ziet er naar uit dat bij een eventuele overname toch wordt overgegaan naar een arbeidersstatuut.
De reden hiervoor is dat afdanken goedkoper is bij een arbeidersstatuut. De bonden eisen al lang een eengemaakt statuut zodat niet op een verdelend aspect kan worden ingespeeld. Maar een eenheidsstatuut is pas aanvaardbaar indien het een harmonisatie naar boven inhoudt voor alle statuten. En dat ziet het patronaat niet zitten. In de IPA-onderhandelingen werd onder meer voorgesteld om ontslagvergoedingen te beperken tot 4 weken brutoloon per vijf gewerkte jaren, aangevuld met 4 weken nettoloon.
Bewogen spoorjaar
2010 was een bijzonder zwart jaar voor het spoorpersoneel. Er was de verschrikkelijke ramp in Buizingen en tegelijk ging de directie verder met de aanvallen op het statuut van het personeel bij Cargo. De liberaliseringsgolf treft de veiligheid en het personeel. Na een ramp zoals deze in Buizingen zou veiligheid nochtans net een topprioriteit moeten zijn. Het cargopersoneel ging spontaan in actie en nadien volgde een goed opgevolgde spoorstaking uit protest tegen de filialisering van het goederenvervoer. Strijdbare spoormilitanten pleitten daar voor een eengemaakt actieplan, maar de leiding had het daar niet op begrepen. De weg die nu wordt bewandeld, is een doodlopend spoor voor het personeel en de dienstverlening.