2010 zal de geschiedenis ingaan als het jaar dat de crisis zich verder heeft doorgedrukt en dit met verregaande gevolgen. Alle oude zekerheden komen onder vuur te liggen. Volledige landen gaan failliet en hoe er ook wordt geprobeerd om antwoorden te vinden, alle diverse remedies die zijn uitgetest falen even hard. Dit zet bovendien bestaande brandhaarden verder onder druk. Het kapitalisme heeft gezichtsverlies geleden in 2010.
[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]
Natuurrampen en niet zo natuurlijke rampen
- 13 januari: aardbeving in Haïti. Een krachtige aardbeving op 13 januari zorgde voor enorme verwoestingen, onder meer in de hoofdstad Port-au-Prince. De beving had een schaal van 7 op de schaal van Richter en was daarmee de zwaarste aardbeving die ooit werd opgemeten in dit deel van het Caraïbisch gebied. Er vielen veel doden, vooral onder de 3 miljoen inwoners van de hoofdstad waarvan er velen in sloppenwijken wonen.
- februari: aardbeving in Chili.
- april: uitbarsting van een vulkaan op IJsland met een onuitspreekbare naam en een compleet ontregeld vliegverkeer als resultaat…
- mei: Olieramp in de Golf van Mexico. Een explosie op een boorplatform van BP zorgt ervoor dat miljoenen liters olie in zee terecht komen.
- augustus: Overstromingen in Pakistan zorgen voor honderdduizenden slachtoffers en verergeren de sociale crisis in het land
- augustus: Bosbranden in Rusland leggen de corruptie en het wanbeleid bloot
- augustus: Bosbranden in Portugal
- November: Overstromingen in België
[/box]
Kapitalisme vindt geen uitweg uit crisis…
Begin dit jaar stelde de econoom Ivan Van de Cloot vast dat “weerpraatjes echte fysica lijken in vergelijking met economische voorspellingen”. Het voordeel van de economische voorspellingen is nochtans dat deze alle richtingen uitgaan, soms zelfs tegelijk. Dat maakt falen moeilijker. Daarnaast kan iets van de weerpraatjes op het begin en het einde van 2010 worden geleerd: de kans om juist te zijn, was erg groot bij de voorspelling van slecht weer.
De Zwitserse econoom Faber omschreef de economische situatie als volgt: ”Als je scheuren in een gebouw met witte verf wegwerkt, ziet het er een tijdje beter uit. Dat gebeurt op dit moment met de economie. We zijn diep gevallen, met steun stabiliseerden we de boel, maar we groeien niet veel en gaan niet terug naar de economische piekactiviteit van 2 1/² jaar geleden.” De onzekerheid was begin dit jaar vooral groot in zuidelijk Europa waar meteen besparingsplannen werden opgemaakt. Tot wat dat leidt, wordt al snel duidelijk in Oost-Europa.
De economie kende een zekere heropleving als gevolg van de overheidstussenkomsten om de banken te redden en de economie te “stimuleren”. Dat remde de crisis wat af, maar het loste de problemen niet op. Er was een transfer van private schulden naar de gemeenschap, wat zorgde voor een schuldenberg die werd aangegrepen om ons te laten besparen. In de plaats van het einde van de tunnel, werd zo het fundament gelegd voor een tweede recessie. De verdere ontwikkeling van de crisis zette meteen ook de eurozone onder druk. Met grootschalige tussenkomsten werd een failliet van Griekenland vermeden, maar dat nam de spanningen niet weg. De Grieken werden gevraagd om hard te besparen, voor de kapitalisten en hun markten is er maar één oplossing: de arbeiders en hun gezinnen voor de crisis laten betalen. Tegenover de Europese besparingstsunami stelde zich steeds meer de noodzaak van een Europees actieplan en zelfs van een algemene staking op Europees niveau.
Eind juni was er een actieweek op initiatief van linkse leden van het Europees parlement, op 29 september volgde een Europese actiedag van de vakbonden waarbij het potentieel duidelijk werd aangetoond.
Na de zomer werd het verhaal van het economisch herstel steeds meer achterwege gelaten om plaats te maken voor de angst voor een double dip.
Enkel de grootste reddingsplannen ooit konden ervoor zorgen dat de crisis niet even erg werd als de Grote Depressie van de jaren 1930. Het IMF heeft het nu over de “Grote Recessie”, waarmee meteen wordt aangeduid dat er een verschil is met andere recessies. Het kapitalisme had een bijna-dood ervaring. De VS kende haar langste recessie sinds 1929 en kwam pas in juni van dit jaar uit recessie. Nu blijkt dat de stimulusmaatregelen te beperkt waren om het beperkte herstel aan te houden. Verschillende regeringen gaan over tot grote besparingsprogramma’s en dat verdiept de crisis. Het leidde tot de dreiging van een valuta-oorlog en “onorthodoxe” maatregelen zoals Quantitative Easing.
Uitzichtloze oorlogen
Dit jaar was de oorlogsvoering van het VS-imperialisme niet bepaald succesvol. In 2011 zal de tiende verjaardag van de oorlog in Afghanistan worden gevierd. Dat zal geen groot feest worden, de Taliban is absoluut nog niet verslagen. In Afghanistan heerst onstabiliteit, corruptie en de verkiezingen hebben de basis gelegd voor een terugkeer van de krijgsheren. Intussen houdt de Taliban in een aantal regio’s de touwtjes stevig in handen.
De regering-Obama dacht de problemen sneller de baas te kunnen door extra troepen naar Afghanistan te sturen en daar mediagenieke campagnes op te zetten. Dit had een tijdelijk effect in die zin dat een aantal Taliban-strijders de benen namen naar buurland Pakistan, waar de onstabiliteit ruimte liet voor de opmars van een lokale Taliban. Toen ook in Pakistan enkele aanstalten werden gemaakt om bepaalde delen van de Taliban aan te pakken, trokken een aantal strijders naar Jemen waar een nieuw front dreigt te ontstaan. Ook in Irak was er geen uitzicht op vrede en stabiliteit.
Het conflict in Israël en Palestina zit nog steeds muurvast. De Israëlische repressie bereidt zich ook uit naar wie het aandurft om de Palestijnse bevolking te helpen. Een hulpkonvooi per boot wordt zonder aarzelen aangevallen.
In 2010 lekten tienduizenden documenten over de oorlogen in Irak en Afghanistan uit, nadien volgden documenten van tal van ambassades en gesprekken met wereldleiders. De eerste documenten werden in juli bekend gemaakt. In december volgde een nieuwe lading documenten. Vanuit het establishment werd de inhoud van de documenten niet ontkend, er werd enkel uitgehaald naar het uitlekken ervan.
Is er een alternatief op de uitzichtloze oorlogen? Wij denken van wel. Dat kan door te strijden voor vrede door op te komen voor socialisme.
Onstabiliteit
Niets staat vast onder een kapitalisme in crisis. We zien de snelle ontwikkeling van gebeurtenissen en veranderingen. Het ritme waarop bewegingen ontwikkelen in pakweg vroegere Sovjetrepublieken wordt steeds meer de norm. Dit jaar zagen we onder meer een enorme opstand in Kirgizië. Er was een toename van regionale spanningen, onder meer rond Noord-Korea.
De kapitalistische crisis slaat overal toe en zet alles onder druk. Ook in Latijns-Amerika staan de linkse regimes onder druk omdat de manoeuvreerruimte zonder echte breuk met het kapitalisme steeds meer wordt beperkt. Dat leidt tot druk op Chavez en een dreiging van kapitalistisch herstel in Cuba.
Eind oktober stelden we op ons congres vast: “Het kapitalisme heeft niets anders dan crisis te bieden. De economische crisis is rampzalig voor onze levensstandaard, maar ons leven wordt ook bedreigd door de ecologische crisis die met het kapitalisme samen gaat. Het kapitalisme maakt de gevolgen van iedere natuurramp erger, rampen worden als “opportuniteiten” gezien om nadien grotere winsten te maken. Ze worden gebruikt om een politiek van privatiseringen en liberaliseringen door te voeren. In Haïti bijvoorbeeld zijn sinds de aardbeving eerder dit jaar 80% van de basisdiensten in de handen van private bedrijven en NGO’s. Onder dit systeem zal onze levensstandaard enkel verder bedreigd worden. Het zal er op aankomen om krachten op te bouwen waarmee we in staat zijn om het verzet tegen dit systeem mee te organiseren en politieke richting te geven om tot de noodzakelijke maatschappijverandering te komen.”
Op het 10de wereldcongres van het CWI werd de huidige situatie samengevat met een verwijzing naar WB Yeats: “Alles is veranderd, volkomen veranderd.” En wat zal 2011 ons bieden? Bruno Segers van de softwaregroep RealDolmen in De Tijd (24.12): "Met of zonder regering, 2011 wordt het jaar van de woede. Woede van burgers, gericht op vooral politici en bankiers." Inderdaad.