Op 22 juli kondigde de Venezolaanse president Chavez aan dat alle diplomatieke relaties met buurland Colombia werden opgezegd. De beslissing kwam er na een nieuwe verklaring van de Colombiaanse regering over vermeende aanwezigheid van guerrilla-strijders van de FARC in Venezuela. Colombia trok naar de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) met de bewering dat Venezuela steun en bescherming biedt aan leden van FARC en ELN.
[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]
Lees ook:
- Hoe de strijd tegen het kapitalisme in Latijns-Amerika versterken?
- Venezuela. Een nieuwe fase en enorme gevaren, welke weg vooruit?
[/box]
Venezuela en Colombia hebben een lange geschiedenis gemeen in de ontwikkeling van onafhankelijke landen. De afgelopen periode zijn de relaties echter bijzonder gespannen. Tot 1830 vormden beide landen één natie, “la Gran Colombia”. Dat was een project van continentale eenheid zoals het werd aangemoedigd door Simon Bolivar. Na het overlijden van de “bevrijder” Bolivar waren er in zowel Venezuela als Colombia separatistische bewegingen die werden gestimuleerd vanuit de heersende klassen. Dat leidde tot de ontbinding van de eenheidsstaat en de vorming van de twee staten die er vandaag nog steeds zijn.
In de 20ste eeuw waren er diverse incidenten tussen de buurlanden, het kwam soms dicht bij een oorlogssituatie. Zo was er het “Caldas”-conflict in 1987 toen een Colombiaans schip zonk in Venezolaanse wateren wat het grensconflict over de Golf van Venezuela aanscherpte.
De grote meerderheid van de conflicten tussen Venezuela en Colombia de afgelopen 100 jaar hadden discussies over het territorium als inzet. De meeste discussies werden “gewonnen” door Colombia. De grootste spanningen kwamen er nadat Chavez aan de macht kwam in 1998 en de Bolivariaanse revolutie verkondigde.
Er waren sinds 1998 verschillende incidenten waarbij de grote lijnen doorgaans op hetzelfde neerkwamen: de Colombiaanse regering beschuldigt Venezuela ervan dat het steun geeft aan guerrillastrijders die het zelf omschrijft als terroristen. De Venezolaanse regering beantwoordt vervolgens de beschuldiging met de stelling dat de Colombiaanse regering bestaat uit extreem-rechtse lakeien van het imperialisme.
De afgelopen jaren heeft de Venezolaanse regering verklaard dat het de Colombiaanse guerrilla van de FARC en het ELN beschouwt als strijdkrachten en niet als terroristen. De regering stelt dat het om gewapende vrijheidsstrijders gaat die opkomen tegen een heersende klasse die de belangen van de bevolking aanvalt. Dat was een controversiële verklaring van Chavez en het was één van de belangrijkste redenen waarom de Colombiaanse heersende klasse onder leiding van aftredend president Uribe met de steun van de VS de diplomatieke aanvallen tegen de Bolivariaanse revolutie heeft opgedreven.
Sommigen zouden de conclusie kunnen trekken dat het huidige conflict tussen Colombia en Venezuela een conflict is tussen de regionale en internationale linker- en rechterzijde. Op het eerste gezicht klopt die stelling, maar er is een diepgaandere analyse nodig om tot diepgaandere conclusies te kunnen komen.
Colombia: nieuwe president, zelfde agenda
Colombia kent momenteel een “democratische” overgang. Na acht jaar van een regering onder leiding van president Uribe komt een einde aan dit bewind. Er was een mislukte poging van Uribe om opnieuw te kunnen deelnemen aan de verkiezingen door eerst een referendum over de grondwet te houden met als voorstel om een onbeperkt aantal herverkiezingen mogelijk te maken. Daarmee werd een gelijkaardige maatregel in Venezuela op hypocriete wijze gekopieerd, toen dit in Venezuela gebeurde was Uribe immers de eerste om kritiek te geven.
De nieuw verkozen president, Santos, is van een zelfde politieke slag als Uribe. Hij was al minister onder Uribe (minister van defensie) en geldt als een hardliner als het op verzet tegenover Venezuela aankomt.
Uribe vertrekt met een reeks politieke schandalen, een sociale crisis met tal van paramilitaire groepen en een onstabiele regio. Dat is mee het resultaat van een akkoord met de VS om zeven militaire bases in het land op te zetten. Dat wordt door de Venezolanen gezien als een bedreiging voor de Bolivariaanse revolutie en voor de stabiliteit op het continent.
Crisis van de Bolivariaanse revolutie
De situatie in Venezuela is niet veel verschillend, tenminste wat het politieke en economische conflict betreft. Na 11 jaar van Bolivariaanse revolutie heeft de regering nog steeds geen alternatieve economie ontwikkeld en gebroken met het kapitalistische systeem. De economie van het land is nog steeds zwak en afhankelijk van olie. De afgelopen vijf jaar van economische groei waren gebaseerd op de hoge olieprijzen en voor een groot deel op de speculatieve grondstoffenmarkt. Die speculatie speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van de huidige kapitalistische crisis. Er volgde een recessie waardoor heel wat problemen die zogezegd opgelost waren in Venezuela terug op de agenda staan. Die problemen werden aangepakt met sociale programma’s die werden gefinancierd door olie-inkomsten, maar die drogen vandaag op.
Internationale economische verslagen maken duidelijk dat in de regio enkel Venezuela en Haïti (dat werd getroffen door een verschrikkelijke aardbeving) nog steeds een krimpende economie kennen. Dat vertroebelt het Bolivariaanse proces en het opent de weg voor een rechts offensief in de aanloop naar de parlementsverkiezingen van 26 september. Bij die verkiezingen is het mogelijk dat rechts een grote vooruitgang kent.
Het opzetten van structuren zoals gemeenteraden, de versterking van de staatstussenkomsten in de economie en het opzetten van andere sociale maatregelen – allemaal zaken die werden opgegeven in de voorafgaande neoliberale periode voor de revolutie – volstaan niet. De staatsstructuur lijdt nog steeds aan overgewicht met bureaucratische onefficiëntie en corruptie. Dat werd recent duidelijk bij de PDVAL, een voedselbedrijf van de overheid dat werd opgezet door het oliebedrijf PDVSA. Het werd bekend dat er door corruptie en wanbeheer tonnen voedselreserves zijn verloren gegaan. Dat leidt tot een groeiend negatief beeld op de regering-Chavez.
Dat is de achtergrond van het huidige conflict dat nog steeds het resultaat is van een beleid van bedreigingen en intimidatie tegen de Bolivariaanse revolutie. Achter de diplomatieke retoriek blijft de meest concrete factor wel de bouw van militaire bases van de VS in Colombia. Het is opvallend dat dit niet eenzelfde forse reactie van de Venezolaanse regering heeft veroorzaakt als de huidige impasse. De relaties zijn slechter geworden en dat heeft er zelfs toe geleid dat de handel tussen de twee landen met 60% is verminderd.
Imperialistische tussenkomst?
Een beslissend element van dit nieuwe conflict bestaat uit de pogingen van de heersende politieke elite van beide landen om het conflict op te blazen. Ze doen dit niet om de belangen van de bevolking in beide landen te verdedigen, maar wel om de aandacht af te leiden van de interne situatie, zowel in Venezuela als Colombia.
We kunnen niets uitsluiten inzake mogelijke acties van het imperialisme. Maar op dit ogenblik kent de VS een diepe economische en politieke crisis terwijl het land militair vast zit met de bezettingen van Irak en Afghanistan. Tegelijk zijn er spanningen met het Iranese regime. Hierdoor is een directe militaire interventie van het VS-imperialisme in Venezuela erg onwaarschijnlijk. Zo’n interventie zou bovendien leiden tot een golf van internationale solidariteit waarmee anti-imperialistische gevoelens zouden worden aangewakkerd. Het zou de vulkaan van de Andes-revolutie mogelijk tot uitbarsten brengen. Deze vulkaan was al aan het rommelen in 2002-2006 met de verkiezing van verschillende “linkse” regimes in de regio. Een nieuwe opleving van revolutie zou mogelijk het spook van een echte socialistische revolutie uit de kast kunnen halen met een strijd voor regionale en internationale bevrijding als onderdeel van de strijd voor een socialistische federatie van Latijns-Amerika.
We willen de dreiging van het imperialisme niet onderschatten, maar de grootste bedreiging voor het Bolivariaanse proces is vandaag een interne dreiging. De reformistische en “sociaal-democratische” elementen die zich openlijk in de revolutie hebben gevestigd, doen er alles aan om een ontwikkeling naar socialistische revolutie tegen te gaan. Hun retoriek beperkt zich tot “nationale bevrijding” en er wordt gesteld dat socialisme pas in een verre toekomst op de agenda kan staan. Dit soort tegenstellingen heeft geleid tot een situatie waarin de rabiate en contrarevolutinaire rechterzijde na jaren van nederlagen meer dan ooit een terugkeer kent en mogelijk zelfs opnieuw de macht kan overnemen in Venezuela.
Onze eisen
- Neen aan de oorlogsdreiging
- Amerikaanse militaire bases moeten weg uit Colombia
- Geen imperialistische inmengingen
- De echte oorlog is niet deze tussen volkeren, maar deze tegen het kapitalistische systeem
- Arbeiders, boeren, inheemse bevolking, studenten, volksgemeenschappen van Colombia en Venezuela: verenig julli in de strijd voor revolutionair democratisch socialisme!