Niet toevallig tijdens de vrieskou van midden december 2009 kregen we via de media alarmerende berichten te horen over het tekort aan opvang voor daklozen. Zo moest de sociale dienst CASU in Brussel op de nacht van 14 op 15 december 150 mensen zonder onderdak weigeren. Zelfs premier Leterme (CD&V) moest enkele dagen later in een interview toegeven dat de regering met een structureel tekort aan opvangplaatsen zit, wat boekdelen spreekt.
Leterme zei letterlijk dat de regering over "16.000 à 17.000 plaatsen" beschikt, maar dat er daarnaast ook een "groep van 22.000 asielzoekers" bestaat die aangroeit. Raar genoeg werd de volgende dagen in mediaberichten gesteld dat "de regering Leterme 700 extra opvangplaatsen" zoekt (let op: het gaat hier over tijdelijke opvangplaatsen, vooral bedoeld om de koude winternachten te overbruggen). Beschikken de 22.000 asielzoekers dan wel over een verblijfplaats? Zonder papieren is het immers niet evident om een betaalbare woning (laat staan een degelijke job) te vinden. In meeste gevallen moet men bij het OCMW aankloppen, terwijl er bv. in Antwerpen een lijst bestaat van 9.127 wachtenden … (GVA 9/12). De huisjesmelkers kunnen gouden zaken doen in deze barre tijden. Het gebeurt wel vaker dat mensenhandelaars en andere criminelen de bestaansonzekerheid van mensen-zonder-papieren uitbuiten door ze overbevolkt en onmenselijk te huisvesten tegen een prijs die totaal niet in verhouding staat tot de hongerlonen waarvoor wordt gewerkt.
Veel traditionele politici proberen hun verantwoordelijkheid te verdoezelen door de racistische kaart te trekken. Terwijl de kranten bol staan over de stijgende huur- en vastgroedprijzen, de moeilijkheiden om een betaalbare lening te bekomen in tijden van financiële crisis, de schaarste aan sociale woningbouw en ellenlange wachtlijsten … – waarvan uiteindelijk alle (minder begoede) inwoners van die land het slachtoffer zijn – spreken politici vaak in termen van "onze daklozen" (die evengoed links blijven liggen door onze beleidsmakers) met de suggestie de zgn. "illegalen" de opvangplaatsen inpikken van de Belgische armen (een beetje zoals het spookbeeld van "de migrant die onze job komt inpikken"). Klassieke verdeel-en-heers.
Op de koop toe – en cynisch genoeg – proberen de politieke vertegenwoordigers van de burgerij zich te profileren op de kap van zij die minder gegoed zijn. Mooie woorden zoals "solidariteit in deze tijd van het jaar" komen nobel over bij de kiezers, maar dienen enkel om het politieke en morele imago op te poetsen. Het dient om wat kruimels rond te strooien. Leterme geeft het "goede voorbeeld" van zijn "goed bestuur" door een tiental tijdelijke opvangplaatsen te creëren in zijn eigen regio. Vlaams volksvertegenwoordiger Keulen (Open VLD) wil in zijn vroegere kabinetsgebouw daklozen opvangen. Zelfs koning Albert sprong in de bres door twee van zijn appartementen ter beschikking te stellen. Met de jaarlijks royale dotaties kon dit er voor het koningshuis na de dure feestdagen nog net wel af… Bovendien beschikt de familie over voldoende andere huizen om zelf onderdak te vinden. Deze liefdadigheid dient enkel om het eigen imago op te poetsen.
Dit is niet hoe wij "solidariteit" zien. De spontane en solidaire respons van veel gewone mensen was hartverwarmend. Velen gaven matrassen, eten, geld … aan daklozen en hulporganisaties. Veel gewone werkenden geven wel aanzienlijke bijdragen omdat ze hun steentje willen bijdragen. Dat is mooi, maar het volstaat niet.
Jaarlijks terugkerende liefdadigheid beperkt zich tot het bestrijden van symptomen. Het is de verantwoordelijkheid van de regeringen om werk te maken van meer sociale woningen om de tekorten aan huisvesting op te vangen en de dure vastgoed- en huurprijzen te drukken. Het neoliberale beleid van de afgelopen jaren heeft de armoede fors doen toenemen. In de plaats van daar een antwoord op te bieden, willen de traditionele partijen nu opnieuw besparen bij de armsten om te kunnen geven aan de rijksten (bankiers, grote aandeelhouders …). De "vrije markt" leidde ertoe dat de rol van de overheid werd ingeperkt, de sociale zekerheid en openbare diensten uitgehold of verkocht aan de privé. Er werd ons gezegd dat de vrije markt welvaart en rijkdom zou brengen, maar de realiteit is dat de armoede is toegenomen tot 15% van de bevolking en dat nog voordat de crisis toesloeg.
In Brussel leeft nu reeds een vierde van de gepensioneerden onder de armoedegrens. Hun aantal zal enkel verder toenemen als er verder wordt bespaard op de sociale zekerheid. Het aantal asielzoekers zal ook niet afnemen als er wereldwijd oorlog wordt gevoerd. Oorlogsminister De Crem wil de Belgische bijdrage aan de uitzichtloze oorlog in Afghanistan verder opdrijven en maakt de Belgische regering hierdoor mee verantwoordelijk voor de vluchtelingengolf uit dat land. In 2009 waren 9,7% van de asielaanvragen in ons land vanuit Afghanistan afkomstig. Afghanistan wordt gevolgd door Rusland (9,3%), Kosovo (9%), Irak (8,1%) en Guinee (6,1%). Niet toevallig landen in oorlog of landen waar mensenrechten met de voeten worden getreden. Het is nogal hypocriet dat de traditionele politici bij ons komen pleiten voor menselijkheid en tegelijk F16’s inzetten in Afghanistan.
Mensen vluchten niet zomaar of zonder reden, zij het nu om politieke of om economische redenen (beide zijn overigens gevolgen van het kapitalistische systeem). Een regularisatie van alle mensen-zonder-papieren zou er voor moeten zorgen dat deze mensen uit de onzekerheid van hun verblijfsstatuut worden gehaald en evengoed de kans krijgen om onderwijs te volgen, een degelijke job te vinden … kortom de basis om een duurzaam en menswaardig leven op te bouwen. De regering die verontwaardigd is over "onmenselijke omstandigheden" voor daklozen in "deze tijden van het jaar" – en er zogezegd iets aan wilt doen – is diezelfde regering die weigert duidelijke regularisatiecriteria op te stellen (momenteel onder leiding van Turtelboom van de Open VLD). Hypocrisie troef dus.
In een maatschappij waar er tekorten zijn, zal er gevochten worden om die tekorten. Vandaar dat racisme vaak als handig middel wordt ingezet om de bevolking onderling te verdelen. Voor de problematiek van armoede en dakloosheid kunnen de traditionele partijen geen oplossing bieden, zij zijn immers met handen en voeten gebonden aan het systeem dat aan de oorzaak ligt van de groter wordende ongelijkheden in onze maatschappij. Nochtans is er nog nooit zoveel vooruitgang en welvaart geproduceerd als vandaag: alleen heeft het overgrote deel van de bevolking daar niets over te zeggen en zijn we overgeleverd aan een politiek van die kleine minderheid die alle rijkdom in handen heeft. Mensen met én zonder papieren delen dezelfde belangen en moeten zich gezamenlijk organiseren tegen dit onrecht.