Your cart is currently empty!
G20-top brengt geen oplossing voor de wereldwijde economische crisis
“Ze hebben het niet over ons. Ze zijn niet bekommerd om mensen als wij.” Dat was het verdict over de G20 van een arbeider die samen met anderen de Visteon autofabriek in Enfield bezet houdt. Hij vertegenwoordigt het antwoord van de arbeiders, de G3 van bezette fabrieken van Visteon in Enfield, Basildon en Belfast, op de rijke club kapitalisten die bijeenkwam in Londen. Hij sprak voor de arbeidersklasse en de armen die vandaag worden wijs gemaakt dat de G20 het begin zou vormen van een “antwoord” op de verschrikkelijke economische crisis.
In werkelijkheid heeft de bijeenkomst heel weinig opgeleverd. Er waren wat gesprekken en tijdelijk werden de tegenstellingen tussen verschillende landen en regio’s even onder de mat geveegd.
Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie zouden er dit jaar 30-50 miljoen arbeiders hun job verliezen. De G20 heeft weinig gedaan om dat te veranderen. De belofte om 1,1 triljoen dollar te besteden aan relanceplannen was de belangrijkste “verwezenlijking”. Het is echter niet duidelijk hoeveel hiervan uit nieuw geld bestaat of hoeveel al onderdeel vormde van reeds beloofde middelen voor relanceplannen van nationale regeringen.
Het IMF vertegenwoordigt het wereldkapitalisme en zal heel wat extra middelen krijgen, haar budget wordt verdrievoudigd tot 500 miljard dollar. Dat zal enkel gebruikt worden voor “noodgevallen” waarbij er een chronisch betaalprobleem is. Dat kan vooral het geval zijn in Oost-Europa en de “opkomende” landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Het zal echter weinig of niets veranderen aan de fundamentele neerwaartse spiraal van het kapitalisme. De econoom Joseph Stiglitz schatte bijvoorbeeld dat de kost van de crisis ertoe zal leiden dat 200 miljoen extra mensen in armoede zullen terechtkomen, vooral in de neokoloniale wereld.
De VS alleen heeft een immense som van 11,6 triljoen dollar aan kredietlijnen en “reddingsplannen” beloofd. Dat is evenveel als “vier oorlogen, de maanlanding en de heropbouw van Europa [na Wereldoorlog Twee]” (Observer). Toch nam de werkloosheid in de VS in maart opnieuw toe met 663.000 personen. 8,5% van de bevolking is nu werkloos. Indien deeltijdse arbeiders en diegenen die geen uitkering krijgen worden meegerekend, komen we al snel aan 15% van de bevolking die werkloos is!
De meeste middelen van het IMF zullen wellicht worden ingezet in de ineenstortende Oost-Europese regio. Daar hebben Turkije, Oekraïne, Servië, Letland en Roemenië al de economische status van zombielanden. Zij dreigen overigens ook Oostenrijk mee te sleuren aangezien de belangen van de Oostenrijkse banken in Oost-Europa goed zijn voor een bedrag dat overeenkomst met 75% van het BBP van Oostenrijk. En er zullen ook verregaande gevolgen zijn voor Italië en België.
Weinig optimistische vooruitzichten
Tijdens de bijeenkomst van de G20 leek het alsof alle instellingen van het wereldkapitalisme elkaar probeerden te overtreffen met negatieve cijfers en vooruitzichten. Het IMF stelde dat het wereldwijde BBP met een nooit geziene 5% kromp in het vierde kwartaal van vorig jaar. In de “ontwikkelde economieën” ging het om een krimp van zowat 7%. De VS, nog steeds de centrale factor van het wereldkapitalisme, kromp 6% op jaarbasis terwijl Japan zelfs 13% moest prijsgeven. Het was dan ook niet verwonderlijk dat de hoofdeconoom van de UNCTAD stelde dat de Londense bijeenkomst een “top van het irrelevante” was.
De globale industriële productie zal in het eerste kwartaal van dit jaar een fenomenale krimp hebben gezien van 30-35%. Dat betekent dat de crisis nog aan het versnellen is. Paul Volcker, een economisch adviseur van Obama in de VS, verklaarde op de G20-top dat de ineenstorting “sneller” gebeurt dan tijdens de Grote Depressie van de jaren 1930. De IMF-baas zelf, Dominique Strauss-Kahn, stelde aan de vooravond van de G20-top: “Eerlijk gezegd zitten we in een moeilijke situatie.” Hij vervolgde met de stelling dat miljoenen mensen in de armoede en problemen zullen terechtkomen. De crisis zal “dramatische gevolgen hebben voor de werkloosheid” en dat zal op zijn beurt leiden tot “sociale onrust, soms zelfs bedreigingen voor de democratie en misschien in sommige gevallen zelfs tot oorlog.”
Dat is een meer realistische inschatting van de vooruitzichten voor het kapitalisme dan wat domineerde in de media. De Franse president Sarkozy verklaarde dat de bijeenkomst een overwinning was op het “Angelsaksische ongereguleerde kapitalisme”. Hij kon daarmee ongetwijfeld scoren tegenover de Britse premier Brown die in juni 2007 nog de financiële sector van de Londense City lof toe zwaaide voor hun vernieuwende talenten en de ontwikkeling van “het meest moderne financiële wezen.” Hij voegde er toen aan toe dat het belangrijk was “om verder vooruit te gaan met zachte regulering, een competitieve belastingsomgeving en flexibiliteit.” Voor de crisis was echter ook Sarkozy een volwaardig lid van de wereldwijde club van neoliberale tegenstanders van enige regulering. Hij was niet de enige, ook de rest van de leiders van de G20 zaten in die club.
Ze werden enkel gedwongen om een koerswijziging door te voeren en een aantal beperkte “reguleringen” voor te stellen omdat ze bang zijn van sociale onrust, een fenomeen dat we nu reeds zien als antwoord op de crisis. De meeste economieën van de kapitalistische wereld worden geconfronteerd met “faillissementen en werkloosheidscijfers” die “tot het hoogste niveau stijgen sinds de Grote Depressie” (Wolfgang Muenchau, Financial Times). President Obama wil een triljoen dollars besteden aan “cash for trash”, overheidsgeld voor slechte leningen. Voordien werd gesproken over “toxische” producten, daarna over “problematische” financiële producten. Nu wordt gesproken over een “erfenis”. En effectief vormen deze slechte leningen een erfenis van een onbeperkt neoliberaal kapitalisme waarbij enkel de inhaligheid van een kleine toplaag van belang was. Dat kapitalisme moet nu garanties krijgen die betaald worden door de gewone arbeiders.
De besprekingen in Londen zullen niet als gevolg hebben dat de huisprijzen in de VS terug gaan stijgen, de prijzen namen er reeds met zowat 30% af. De ineenstorting van de wereldhandel wordt door het IMF op 9% geschat. De OESO heeft het intussen over een mogelijke inkrimping met 13%. Dat zal enorme gevolgen hebben voor exportlanden als Japan, China, Duitsland en de Oost-Europese landen als Tsjechië waar de export goed is voor 80% van het BBP. Azië zal ook hard worden getroffen, in Maleisië is de export zelfs goed voor meer dan 100% van haar BBP.
Alle onderdelen van de wereld worden getroffen
Geen enkel deel van de wereld wordt niet geraakt door de crisis. De arbeidersklasse zal moeten opdraaien voor de crisis. In Groot-Brittannië zullen maandelijks 100.000 mensen hun job verliezen indien de crisis een zelfde ritme aanhoudt gedurende de rest van het jaar. Iedere dag sluiten 200 winkels de deuren. In de zomer zouden er nog eens 600.000 schoolverlaters op de arbeidsmarkt komen. Het totaal aantal Britse werklozen is al opgelopen tot 3,5 miljoen.
Bovendien is er een achteruitgang op het vlak van overheidsinkomsten door de werkloosheid, lagere belastingsinkomsten,… De strategen van het kapitaal hebben het al over “jaren van besparingen”. Aanvankelijk zal dit leiden tot een beperking van publieke uitgaven, vooral op het vlak van arbeidsrechten en voorwaarden, pensioenen en lonen van wat “egoïstisch” overheidspersoneel zal worden genoemd om de arbeiders te verdelen. Het Britse begrotingstekort (het verschil tussen de inkomsten en uitgaven) zou in 2010 kunnen oplopen tot 13% van het BBP. Dit zou betekenen dat Groot-Brittannië samen met Griekenland en mogelijk ook Spanje en Ierland een pariastatus zou krijgen op de obligatiemarkt. Op deze weg zullen er ook, zoals we in IJsland reeds zagen, “nationale faillissementen” zijn. Dat is een mogelijkheid die in verschillende landen aan de orde is.
Tegen deze achtergrond is het debat tussen kapitalistische economen over de betekenis van “recessie” of “depressie” niet direct van belang voor de slachtoffers ervan: de werkende bevolking. In het moderne tijdperk betekent een werkloosheidsgraad van 10% een depressie. Er is bovendien weinig vertrouwen in de beloofde economische heropleving. De gevolgen van de crisis kunnen leiden tot een permanente aantasting van het leven van miljoenen arbeiders, ten minste zo lang dit systeem overleeft. Er is nu al een drastische achteruitgang de VS aangezien de gemiddelde “rijkdom” van gezinnen mee achteruit gaat met de dalende huizenprijzen.
De voormalige begrotingsminister onder Clinton stelde zelfs: “De schaal van de leningen die nodig is om een normale cyclische heropleving te ondersteunen, zal niet worden gehaald.” Met andere woorden: zelfs indien er op een bepaald ogenblik een zekere economische heropleving is, zal dit gebeuren tegen een achtergrond van massale werkloosheid en miserie. In de VS zien we al het begin van sloppenwijken in Californië en andere staten. In Italië en zelfs in Groot-Brittannië zien we hetzelfde met bijvoorbeeld Poolse migranten.
De toekomst voor de meerderheid van de bevolking ziet er dus niet bepaald rooskleurig uit. De voorstellen van de G20 zullen daar geen verandering in brengen. Er kan een zekere matiging optreden met een trager ritme van stijgende werkloosheid als gevolg van de relanceplannen of het bijdrukken van geld (quantitative easing). Maar de onderliggende problemen blijven overeind en zullen blijven leiden tot onveiligheid, werkloosheid, flexibele mini-jobs, dalende lonen en alle mogelijke sociale problemen die daaruit kunnen voortvloeien.
Toename van woede
Voor de bijeenkomst van de G20 was er al een opkomst van woede. Dat bleek uit het neerhalen van de regeringen in Oost-Europa (in Letland, Tsjechië, Estland en Hongarije) maar ook uit de bewegingen in Frankrijk tegen de regering-Sarkozy of tegen de Ierse regering van Fianna Fail en de Groenen. De sfeer is zodanig ontwikkeld dat een vriend van Obama’s economische goeroe, Tim Geithner, verklaarde: “Er zijn tegenwoordig momenten dat je denkt dat Hugo Chávez een verkiezing zou kunnen winnen in Amerika.”
De verontwaardiging en massale woede tegenover de bankiers is erg groot. Vanuit het standpunt van de arbeidersklasse en de arbeidersbeweging moeten we vaststellen dat de G20-top geen oplossingen heeft aangebracht voor de kapitalistische crisis die wellicht nog erger zal worden. Dat zal leiden tot nog meer lijden en problemen voor diegenen die de rijkdom creëren: de arbeiders en armen.
De tegenstellingen van het kapitalistische systeem komen niet alleen aan bod in de boeken van Karl Marx (boeken die nu opnieuw aan populariteit winnen, zelfs bij kapitalistische commentatoren), maar ook in de levende realiteit van het economisch falen en alles dat daaruit voortkomt. Dit kapitalistische systeem biedt geen weg vooruit aan. De arbeidersklasse en de armen moeten zich voorbereiden op een socialistische toekomst door een krachtig referentiepunt uit te bouwen voor de arbeiders die in strijd komen. Dat is nodig opdat de arbeiders in bijvoorbeeld Basildon, Belfast en Enfield vandaag niet in het zand zullen bijten, maar in tegendeel een nieuw referentiepunt voor strijd tegen het zieke en falende kapitalisme zullen worden.