Oekraïne. Bezetting van Kherson fabriek. Arbeiders eisen controle

Heel wat Oost-Europese landen worden hard geraakt door de economische crisis. De golf van afdankingen komt er hard aan bij een bevolking die de afgelopen jaren reeds systematisch haar levensstandaard zag achteruitgaan. Sinds begin februari is in de fabriek Kherson in de Oekraïne een bedrijfsbezetting aan de gang. De arbeiders bezetten de lokalen van de directie en kregen reeds heel wat aandacht voor hun acties, zelfs in de internationale media.

Solidariteitsoproep door Vika A en Aleksei A van het CWI op de Krim

De arbeiders treden vastberaden op en vormen een voorbeeld voor miljoenen inwoners van de Oekraïne die dagelijks overgeleverd zijn aan de vernedering en onrechtvaardigheid van hun patroons. De arbeiders van deze fabriek hebben de actie opgezet ondanks een laag niveau van arbeidersstrijd de afgelopen jaren. Ze hebben met de bezetting niet alleen hun eigen overlevingsinstincten laten zien, maar ook hun betrokkenheid en bezorgdheid voor het lot van de fabriek.

De fabriek kent een geschiedenis die 120 jaar terug gaat. Het is de grootste en wellicht enige producent van landbouwmachines in de Oekraïne. De jaren 1990 waren erg moeilijk, na de val van de stalinistische geplande economie en de privatisering was het er bijna mee gedaan. Met haar oude machines was de fabriek niet in staat om te concurreren met de goederen die werden geïmporteerd. De fabriek ging van de ene eigenaar naar de andere, telkens werd daarbij een aanval doorgevoerd op de condities van de arbeiders. Loonachterstallen waren meer de regel dan de uitzondering, soms met tragische gevolgen. In 2006 hing een arbeider zichzelf in het midden van de fabriek op. Dat leidde tot woede onder de andere arbeiders en de directie vond toen uiteindelijk genoeg cash geld om lonen te betalen, wellicht vreesde ze dat het anders tot een ramp zou komen.

Eind 2007 dook er nogmaals een nieuwe eigenaar op: Alexander Oleinik, een kopstuk van de Partij van de Regio’s (de Russisch gerichte partij van Viktor Yanukovich). Hij begon een nieuwe reeks “herstructureringen”, een nauwelijks verholen poging om de fabriek volledig te ontmantelen. De nieuwe eigenaar meende bovendien dat het niet aan hem was om de opgestapelde loonachterstallen te betalen. Over de erfenis van de uitgebreide stocks van afgewerkte producten was er minder twijfel bij de nieuwe eigenaar.

Tegen maart 2008 waren er nieuwe loonachterstallen en vanaf september werden er zelfs geen lonen meer betaald. In oktober werd overgegaan naar drie dagen werken per week. In november kwamen er ontslagen en werd druk gezet op de arbeiders om vrijwillig te vertrekken. Heel wat jongeren stemden daarmee in omdat ze geen toekomst zagen voor de fabriek. Hierdoor bleef een oudere laag van arbeiders over, velen hebben hun hele leven in de fabriek gewerkt.

Op 20 januari kregen de arbeiders het bericht dat de bureaus van de boekhouding en de uitbetaling van de lonen naar een andere stad waren overgebracht. Er kwam onmiddellijk een groot aantal arbeiders samen om de lokalen van de directie te bezetten. Vanuit die bezetting wordt nu campagne gevoerd tegen de sluiting van de fabriek.

Op 2 februari werd een Arbeidersraad opgezet door de arbeiders om de fabriek zelf in handen te nemen. Dit orgaan wordt geleid door een geschoolde lasser, Lionid Nemchonik. De raad eist dat de eigenaar en de regering de achterstallige lonen betalen, dat het bedrijf wordt genationaliseerd, de bankrekeningen van Olienik bevroren worden en dat de regering de verderzetting van het bedrijf garandeert. Op 3 februari hebben de arbeiders de fabriek al een nieuwe naam gegeven: het “staatsbedrijf Kherson”.

Hierop begonnen vertegenwoordigers van de lokale autoriteiten op de arbeiders in te praten. De burgemeester verklaarde dat hij “solidair” is met de arbeiders en beweerde een plan te hebben, zonder daar meer details over te verschaffen. Onder druk beloofde hij twee miljoen Grivna uit het sociale budget van de stad aan de arbeiders. Die weigerden dit, het zou slechts goed zijn voor de helft van de loonachterstallen. En de arbeiders stelden ook dat het sociale budget van de stad moet dienen om andere werkenden en armen bij te staan. De arbeiders van Kherson willen niet dat hun problemen opgelost worden op de kap van anderen.

Afgelopen zaterdag was er een grote solidariteitsbetoging met meer dan 1.000 aanwezigen. Er waren veel lokale inwoners, jongeren en vakbondsmilitanten. Vooraan liepen de leiders van de Arbeidersraad, linkse activisten (waaronder leden van het CWI) en studenten van de universiteit van Simferopol.

De arbeiders droegen slogans mee als: “Laat de oligarchen de crisis betalen”, “Geef de arbeiders lonen en de controle over de fabriek”, “We verwachten geen mirakels, we zullen de fabriek wel zelf overnemen”, “Vandaag Kherson, morgen heel de Oekraïne”. Als antwoord op politici van partijen zoals de Communistische Partij (die enkel vage beloften doen), stelden de betogers: “Niet instemmen met een paar kruimels, de staking verder zetten.”

Onder de sprekers waren er ook vakbondsmilitanten uit andere steden. Eén van hen stelde voor om een nieuwe directie te verkiezen onder de arbeiders en om de productie onder eigen controle opnieuw op te starten. Als de arbeiders nationalisatie eisen moeten dat onmiddellijk gepaard gaan met een discussie over hoe de fabriek moet worden georganiseerd: door de arbeiders zelf.

Stuur zelf ook een solidariteitsbericht

Stuur een solidariteitsbericht (liefst in het Engels) naar de arbeiders van Kherson via solydarity.ksmz@gmail.com. Stuur een kopie naar Vika Antonova van het CWI op de Krim: ekzistensy@rambler.ru en ook naar LSP: solidariteit@socialisme.be.