Hoelang is het geleden dat er in de burgerlijke pers nog werd gesproken over nationalisering. Sommige linksen hadden de term al naar de prullenbak van de geschiedenis verwezen. Nu komen de bepleiters van het kapitalisme en de vrije markt er zelf mee op de proppen om hun financiële systeem niet in duigen te laten vallen. Niemand durft vandaag te ontkennen dat de VS in een serieuze economische recessie zit. Waar wel over wordt gediscussieerd, is in welke mate de EU mee zal worden getrokken in deze neerwaartse spiraal en wat de gevolgen voor de bevolking wereldwijd zullen zijn.
Bart Vandersteene
De afgelopen jaren kon de euforie bij de happy few niet op. Er werden megawinsten geboekt. Ter illustratie: de 4 grootste banken in België boekten telkens meer dan 10 miljard euro winst (of 1.000 euro per Belg) in 2006 en 2007. De managers werden bedankt voor bewezen diensten met riante lonen en hallucinante onstlagvergoedingen. De rijken slaagden er via de neoliberale politiek in alsmaar minder belastingen te betalen. In de VS was in de jaren ’50 het aandeel van de vennootschapsbelasting in het overheidsbudget nog 33%. In 2003 was dat reeds teruggevallen tot 7,4%. Dit kon niet zomaar blijven duren. Ooit zou de rekening worden gepresenteerd.
We zien vandaag reeds de eerste gevolgen van de crisis in de VS: miljoenen gezinnen worden uit hun huizen gezet omdat ze de leningen niet meer kunnen betalen, de werkloosheid begint snel te stijgen, de consumptie daalt spectaculair, overheidsbudgetten krimpen wat neerkomt op besparen en afdanken,…
Door speculatie en de gevolgen van de kapitalistische productiewijze is er ook een enorme stijging van de voedselprijzen. Als uitschieter steeg de rijstprijs het afgelopen jaar alleen al met 141%. Voor velen komt dit bij het winkelen hard aan in de portemonee. Voor vele anderen, vooral in de neokoloniale wereld, betekent dit een regelrechte val in extreme armoede en ellende. De VN waarschuwde reeds voor de enorme gevolgen, vooral op vlak van politieke stabiliteit als er geen maatregelen worden genomen.
Er komt vanuit verschillende hoeken een roep naar meer regels voor de financiële wereld, die aan de oorsprong ligt van deze crisis. Economen als Paul De Grauwe pleiten zelfs onomwonden voor de nationalisering van noodlijdende banken. Niet dat die economen plots socialisten zijn geworden en met ons akkoord gaan dat de banksector in gemeenschapshanden zou moeten zijn in plaats van mega-winsten te maken op onze rug. Nee, de roep naar nationalisering is er om de markten te kalmeren en gerust te stellen dat de gemeenschap zal optreden bij dreiging tot faillissement. In feite betekent het een vorm van garantie voor diegenen die het spel in het casino met veel risico spelen en dus mogelijk ook veel winst boeken. Zij worden gegarandeerd gered indien ze overkop dreigen te gaan.
De vraag die velen in de toekomst zullen stellen is of noodlijdende industrieën ook even snel genationaliseerd zullen worden om jobs te redden. Indien dit niet gebeurt, kan het de waarschuwingen van sommige liberale commentatoren bevestigen: de legitimiteit van dit economisch systeem zal steeds meer onder druk staan.