Het kapitalisme: een systeem in crisis

In januari hebben we opnieuw een beurscrash gezien overal ter wereld, als gevolg van de instorting van de immobiliënzeepbel in augustus 2007. Het meest onmiddelijke gevolg daarvan was, onder andere, het verlies van 1 miljoen woningen en tienduizenden jobs in de VS, waarbij de gezinnen die het hardst geraakt werden ook de armste waren. Hoe valt dit uit te leggen?

Baptiste (Louvain-La-Neuve). Artikel uit de ALS-krant

De actuele situatie wordt gekarakteriseerd door een financiële crisis en een economische verzwakking, een situatie waarin de speculatie op de immobiliënmarkt een sleutelrol speelt. Sinds verschillende jaren geleden hebben de goedkope hypotheekleningen een hoogtepunt in de woningprijzen gecreëerd. De impact daarvan op de rest van de economie is niet niks, want hiermee ging gepaard dat huiseigenaars hun kapitaal zagen groeien, waardoor ze bijkomende koopkracht verwierven, wat een hoogtepunt op vlak van consumptie toeliet, het hart van de Amerikaanse economie; en door de enorm hoge woningprijzen is vooral de immobiliënmarkt een speculatieve zeepbel geworden.

Daardoor maakt de immobiliënmarkt, net zoals elke speculatieve zeepbel, een constante toevloed van geïnvesteerde liquiditeiten noodzakelijk om het hoogtepunt van de markt te behouden en om ervoor te zorgen dat de groei van de Amerikaanse immobiliënmarkt blijft aanhouden. Zo werd de immobiliënmarkt een sleutelelement in de Amerikaanse economische en financiële wereld. Om dit te kunnen doen worden hypotheekleningen gestimuleerd en stellen de banken, bovenop de “klassieke” hypotheekleningen, ook subprimes ter beschikking: het gaat dan over leningen, met een variabele rentevoet, die voorbestemd zijn voor de armste lagen die niet de middelen hebben om een woning te kopen. De rentevoet blijft aanvankelijk erg laag, maar stijgt fors na 2 jaar. Dit kredietsysteem werkt echter alleen maar als er een constante verhoging van woningprijzen is; maar vooral bestaat het gevaar dat de leningen niet terugbetaald kunnen worden, aangezien degenen die lenen per definitie weinig bemiddeld zijn: daar zijn de banken zich bewust van en daarom proberen ze dit risico te verdrijven door op zoek te gaan naar herfinanciering door investeerders, d.w.z. door de leningen, opgesplitst in complexe pakketten, door te verkopen. De banken, die hun eigen fondsen willen beveiligen, doen niets anders dan de risico’s door de gehele financiële- en kredietwereld verspreiden en het risico op besmetting door niet-terugbetaalde leningen veralgemenen; des te meer zijn deze leningen, omdat ze opgesplitst zijn, niet meer te identificeren!

Vandaag loopt de subprime-crisis over in alle financiën en al degenen die een lening aangingen, en de hele superstructuur is gebouwd op hetzelfde soort fundament waardoor het dreigt in te storten; een situatie waarin de middenklassen, arbeiders en armen het meest kwetsbaar zijn. Zo werd het hoogste werkloosheidscijfer, sinds de crisis die volgde op 11 september 2001, geregistreerd in de maand januari.

De Amerikaanse federale reserve (Fed) en de regering hebben verschillende “remedies” voor de crisis voorgesteld:

• Een verlaging met 1,25% van de leidende rentevoet in 9 dagen door de Amerikaanse centrale bank, waardoor deze teruggebracht wordt op 3%. Het doel van dit manoeuvre is de kredietcrisis op te vangen door meer krediet beschikbaar te stellen, maar dit is totaal geen oplossing voor de vluchtigheid van de beurs. Integendeel, een toename van liquiditeiten in de economie stimuleert de inflatie, die, samen met de stagnerende koopkracht van de bevolking, de verlaging van de consumptie en de economische verzwakking alleen maar erger maakt.
• Een contradictorische maatregel zou zijn dat de centrale bank de activiteiten van de banken controleert, gekoppeld aan een verhoging van beperkingen voor slechte leners; dit gaat in tegen de hiervoor beschreven logica en zou niets anders doen dan de crisis tijdelijk muitschuiven.
• Een verhoging van de export is niet erg plausibel. De afgelopen 30 jaar is er een desindustrialisatie opgetreden, met als gevolg dat de export vandaag niet meer dan 12% van het Amerikaanse BNP bedraagt. Als de economische crisis zich bovendien uitspreidt over alle financiële sectoren zal ze ook geen geografische grenzen kennen en zullen de VS zonder markt vallen om potentiële producten te verkopen. Bovendien, om de export te stimuleren (deze tendens wordt momenteel bekeken om de handelsbalans recht te zetten) is de dollar gedevalueerd, wat voor de Aziatische centrale banken belangrijk is aangezien hun fondsen ook in dollars zijn en ze dus ook verliezen registreren. Als de Aziatische centrale banken hun dollars opnieuw verkopen, zal de dollar een nooit geziene devaluatie kennen en zal de hele mondiale economie zich met beide voeten weer op Aarde bevinden.
• Een quasi-ironische oplossing is het plan-Bush, grotendeels door de Democraten goedgekeurd, dat 120 miljard $ ter beschikking stelt aan de middenklassen en ondernemingen om te proberen de consumptie te stimuleren. Het onmiddellijke effect van deze maatregel was een val van meer dan 5% van de voornaamste indexen op de beurzen, met de kleine aandeelhouders in paniek over de gezondheid van de financiën! Het is duidelijk dat van al deze vooropgestelde “oplossingen” er geen enkele een echte oplossing is, en dat alle signalen ertoe aanzetten te geloven dat het risico groot is dat de crisis zich zal uitspreiden over een periode van langere duur, met een heersende klasse die geen oplossing kan vinden voor een crisis van een noodlijdend systeem.

De hedendaagse crisis markeert het einde van de recente fase van mondialisering, die gedomineerd werd door een wilde financiële speculatie. Ze werd gevoed door een golf van goedkoop krediet, en deze speculatieve orgie van groot-krediet en winsten bereikt haar limieten en resulteert vandaag in een kredietcrisis die zich zeer bedreigend toont. De massieve kredietschuld is een zware last die de hele mondiale economie verzwakt. Deze crisis is verre van de eerste crisis van het kapitalisme, maar waarschijnlijk wel de belangrijkste sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog.

We kunnen niet op de oplossing van de heersende klasse wachten, die inherent deel uitmaakt van dit systeem een haar eeuwige terugkeer van de crisis!

Simpelweg omdat er geen enkele fundamentele oplossing bestaat binnen de grenzen van het kapitalisme, moet dit systeem vervangen worden door een democratisch geplande economie waar het beschikbare werk gebruikt wordt in functie van de noden van de bevolking en niet in functie van de financiën!