Recensie. DVD-tip: “Reds”, film over het leven van John Reed

Wie in de kerstperiode wil ontlopen aan de melodramatische films die ieder jaar op televisie worden getoond, kan een lange winteravond interessanter maken met de DVD “Reds”. Naar aanleiding van de 25ste verjaardag van deze film kwam er een nieuwe DVD-versie uit. Reds brengt het levensverhaal van John Reed, een Amerikaanse journalist die één van de beste verslagen bracht van onder meer de Russische Revolutie in oktober 1917.

Bij de productie probeerde filmmaker Warren Beatty (die zelf ook de hoofdrol speelt) de figuranten voor de scènes van de oktoberrevolutie in Rusland 1917 wat op te hitsen door hen de kapitalistische uitbuiting uit te leggen. De bedoeling was een sterkere acteerprestatie. Het resultaat was een staking van de figuranten voor hogere lonen.

Tegen de achtergrond van de huidige filmmarkt, is Reds zeker een tip. Het mag dan al een lange film zijn (ruim drie uur), de aandacht verslapt zelden. Reds gaat over het leven van de socialistische journalist John Reed die in linkse kringen vooral bekend is van zijn boek “Tien dagen die de wereld deden wankelen”, een goed geschreven en inspirerend boek over de arbeidersrevolutie in Rusland in oktober 1917. De verfilming van John Reed leven wordt op deze DVD aangevuld met interviews met overlevende vrienden, kennissen en kameraden van Reed. Daaronder onder meer Arne Swabeck, één van de stichtende leden van de Communistische Partij in de Verenigde Staten. Swabeck werkte later samen met James P. Cannon in het opzetten van de Socialist Workers’ Party, een trotskistische formatie. In de film komen ook heel wat artiesten, schrijvers, kleinburgerlijke radicalen,… aan bod. Dat biedt een beeld van de leefwereld van Reed.

De basis van de film wordt gevormd door het liefdesverhaal tussen John Reed en de vrouw die hij uiteindelijk zou trouwen: Louise Bryant. Die laatste wordt goed gebracht door de actrice Diane Keaton. De film begint met hun eerste ontmoeting. Bryant is schrijfster en getrouwd met een rijke zakenman die ze is beginnen haten. Tegelijk gaat haar afkeer niet zo ver dat ze afstand doet van de beter gestelde kringen. Tijdens een conferentie van de liberale partij ontmoet ze toevallig John Reed en ze is meteen onder de indruk van diens uitgesproken standpunten. Vooral het standpunt dat de Eerste Wereldoorlog gedreven wordt door een winsthonger van de imperialistische mogendheden, schokt haar. Er is een wederzijdse aantrekkingskracht tussen het koppel, onder meer door een gezamenlijke verwerping van de moraliserende hypocrisie van de burgerlijke kringen waarin ze zich begeven. Dit zorgt al snel voor een passioneel liefdesverhaal.

Doorheen de film ontwikkelt zich een conflict in de relatie tussen Reed en Bryant. De oorzaak hiervan ligt bij de persoonlijke en politieke twijfels en verwarring van Bryant. Ze lijkt niet in staat te zijn om haar theoretische verwerping van de burgerlijke samenleving te combineren met haar jaloerse wil om een stereotiepe relatie aan te gaan met Reed. Ze is op zichzelf gericht en probeert Reed jaloers te maken door onder meer een affaire aan te gaan met de gekende toneelschrijver Eugene O’Neill, in de film sterk neergezet door Jack Nicholson.

De verschillen tussen Bryant en Reed blijken ook in de verschillende wegen die ze opgaan als ze hun politieke opvattingen en activiteiten sterker beginnen te ontwikkelen. Beiden komen uit een sociaal milieu van de radicaliserende middenklasse. Bryant brak nooit echt met deze achtergrond en dat blijkt onder meer in haar gebrek aan begrip voor het opzetten van een politieke organisatie van de Amerikaanse arbeiders. Reed daarentegen trekt lessen uit de ervaringen die hij opdoet bij het waarnemen van de Russische Revolutie. De cruciale rol van de Bolsjewieken in het verenigen van de arbeiders en arme boeren rond een gemeenschappelijk programma gericht op het beëindigen van het Russische kapitalisme en de vestiging van de eerste arbeidersstaat, maakte niet alleen indruk op historisch vlak. Ook voor John Reed maakte dit een grote indruk en zorgde het voor een keerpunt in zijn opvattingen. Hij erkent de centrale rol van de arbeidersklasse in het veranderen van de samenleving.

Reed raakte betrokken in de pogingen om een Communistische Partij op te zetten in de VS. De wijze waarop de fractionele strijd in en rond deze partij wordt gebracht in de film, is een afspiegeling van de realiteit en de moeilijkheden die gepaard gingen met het opzetten van de CP in de VS. Reed is – terecht – voorstander van een partij die zich richt op alle arbeiders in de VS. Een groep binnen de communistische beweging pleit er echter voor om de oriëntatie meer exclusief te richten op migrante arbeiders.

De wijze waarop Reds de gebeurtenissen in Rusland in 1917 brengt, is inspirerend. De bewegingen van de Russische arbeiders en de internationale effecten van de revolutie worden goed naar voor gebracht in de film. De film legt nadruk op het persoonlijke leven van Reed met diens liefdesverhaal met Bryant. Hierdoor komen de politieke standpunten soms op het tweede plan. Maar zelfs dan blijft het portret van de Russische revolutie uiterst interessant in deze film.