Debat over bioproducten. Hoe strijden voor een kwaliteitsvol leven?

In het zomernummer van ons maandblad Socialistisch Links publiceerden we een dossier over ecologie. We kregen een lezersbrief van Bernard Moch die een aantal opmerkingen had over het artikel van Nicolas Croes. We publiceren de lezersbrief en een antwoord erop. Lezers die willen reageren op artikels kunnen ons steeds contacteren: redactie@lsp-mas.be.

Geen karikatuur maken van “ecologische” kritiek op het systeem

Beste Nicolas,

Ik ben het volledig met je eens als je stelt dat het niet mogelijk is om het milieu te redden onder het kapitalisme. Ik volg je echter niet als je wat een karikatuur maakt van de bestaande ecologische kritieken op het huidige systeem.

In het artikel werden bioproducten eenzijdig voorgesteld als een manier om in te spelen op een gevoel van voedselonveiligheid om zo de winsten op te drijven zonder dat we echt weten of het product “bio” is of niet. Nochtans volstaat het om de etiketten te bekijken.

Een dergelijke argumentatie herneemt de logica van de agroindustrie waar ook gedacht wordt dat de chemische nijverheid en de wetenschappelijke ontwikkelingen op dat vlak leiden tot vooruitgang. Dat argument wordt door de agroindustrie bijvoorbeeld gebruikt om de graanproductie op te drijven met meststoffen en pesticiden. Zien we hier in naam van de vooruitgang een front van revolutionaire marxisten en voedingsmultinationals?

Als je in afwachting van de revolutie geen probleem hebt met vlees dat volgespoten is met hormonen, kippen die uit concentratiekampen komen of salade waar je de pesticiden nog in proeft, dan doe je maar. We kunnen ons erbij neerleggen dat we slecht voedsel eten, maar we kunnen er ook voor opkomen dat bio de norm wordt en toegankelijk is voor iedereen.

Voor mij is het even belangrijk – misschien zelfs belangrijker – om op te komen voor gezonde voeding als pakweg om ons te verzetten tegen de prijsverhogingen voor vuilniszakken. De verhoging van de levensstandaard de afgelopen 30 jaar heeft de consumptie sterk doen toenemen met een steeds grotere vervreemding op breedbeeldschermen, winkelwagentjes vol industriële rommel om te eten, blinkende velgen voor onze auto’s en vette frieten tijdens de voetbal op televisie.

We kunnen geen goede levensstandaard hebben als we geen levenskwaliteit hebben en omgekeerd. We moeten op alle fronten strijden. Bioproducten zullen de wereld niet veranderen, maar de 32-urenweek zonder loonsverlies ook niet. Alle kritieken op het systeem (van links) kunnen nuttig zijn, zeker als mensen zich organiseren om de kritieken in strijd om te zetten. In plaats van de problemen van iedere contestatie te zien, moeten we er eerder een open deur in zien. Als in het artikel de theorie van het “duurzaam ontgroeien” wordt gelijkgesteld met de besparingslogica van de neoliberale regeringen, begeef je je op het pad van een sectaire houding.

Het komt er niet alleen op aan om de eis van een nieuwe arbeiderspartij naar voor te brengen, we moeten ook concrete politieke standpunten innemen om in die richting te kunnen gaan. En daarbij mogen we geen kunstmatige verdeeldheid zoeken, maar moeten we zoeken wat ons verenigt. Daarover ga ik graag de discussie met je aan.

Bernard Moch,

Leraar en schapenhoeder

Opkomen voor meer levenskwaliteit is onderdeel van collectieve strijd

Beste Bernard,

We hechten wel degelijk een groot belang aan de levenskwaliteit van de bevolking en verzetten ons dus tegen het onverantwoorde gebruik van chemische producten in de voedingssector. Maar wij denken dat de strijd voor een gezonde voeding moet worden gekoppeld aan de strijd voor een radicale systeemverandering. Het komt er overigens niet op aan om daarop te wachten, maar wel om er actief voor te zorgen dat deze verandering er sneller en doeltreffender kan komen.

Om een “bio etiket” te krijgen, moeten producten voldoen aan een aantal voorwaarden die worden gecontroleerd door instanties. Misbruik is mogelijk, maar gelukkig komt dit op het eerste gezicht minder voor bij bioproducten. Maar achter de term “bio” schuilen verschillende realiteiten, van industriële bio tot artisanale producten. Zelfs een aantal farmaceutische multinationals investeren nu in de biomarkt omdat er heel wat winst te rapen valt.

Wij stellen dat er vandaag nog steeds heel wat vooruitgang mogelijk is op basis van de chemische nijverheid en wetenschappelijke ontwikkelingen. Dat betekent echter niet dat we achter alle mogelijke toepassingen of mechanismen staan die werden ontwikkeld. We staan uiteraard ook niet aan de kant van de multinationals die enkel geïnteresseerd zijn in wetenschappelijke ontwikkelingen die hun winsten sneller kunnen laten toenemen.

We zijn het met je eens over de noodzaak om komaf te maken met het kapitalisme. Heel wat aanhangers van de biosector proberen echter om de mensen één voor één te overtuigen om andere voeding te kopen. En dat op een ogenblik dat de media, het onderwijs of de voedseldistributie in handen zijn van de kapitalisten die gesteund worden vanuit de staat. Hierdoor wordt voor velen het produceren en eten van bio een doel op zich, zonder het te koppelen aan een politieke activiteit.

Wij denken dat een proces van collectieve strijd de materiële voorwaarden kan creëren om uiteindelijk ook verandering te bekomen op het vlak van de mentaliteit (of het bewustzijn). Kleinschalige productiemethoden zullen niet volstaan om te breken met de gewoontes die ons dagelijks door het kapitalisme worden aangeleerd.

Een eis zoals de herverdeling van het beschikbare werk door een arbeidsduurvermindering zonder loonsverlies (bijvoorbeeld tot 32 uren per week) lijkt ons een ordewoord die wel degelijk ingaat tegen de fundamenten van dit systeem omdat het de tegenstelling belicht tussen de behoeften van de meerderheid en de winsthonger van een kleine minderheid.

Dit is natuurlijk maar een kort en onvolledig antwoord. Wel wil ik nog benadrukken dat onze kritieken bedoeld zijn om tot meer duidelijkheid te komen. Als het scherp gesteld wordt, is dit omdat we op een eerlijke wijze onze standpunten naar voor willen brengen. Het feit dat we elkaars standpunten kennen is een gezondere basis voor gemeenschappelijke acties. Ik hoop uiteraard dat we elkaar in strijdbewegingen zullen tegenkomen en dat we daar, ondanks meningsverschillen, samen zullen opkomen voor echte verandering.

Nicolas Croes