Voor gratis en degelijk onderwijs! Hoger onderwijs straks compleet onbetaalbaar?

Uit een studie van de Leuvense universiteit blijkt dat het aantal beursstudenten in het hoger onderwijs tussen 1989/90 en 2003/04 daalde van 25% van het totale aantal studenten naar 15%. Volgens de onderzoekers, komt dat doordat de inkomensgrenzen om aanspraak te maken op een studiebeurs de index, die tussen 1990 en 2004 steeg met 35%, niet volgen.

Aan de universiteiten daalde het aantal beursstudenten van 24,55% tot 15,85%, aan de hogescholen van 34,30% tot 17,65% voor vierjarige opleidingen, en voor driejarige opleidingen van 34,74% tot 21,82%. De daling is vrij constant. De beurzen zelf zijn wel gestegen, maar slechts beperkt. Een gemiddelde beursstudent aan de universiteit kreeg in 1989/90 1.164 euro, in 2003/04 1.648 euro, amper boven de stijging van de index in dezelfde periode.

Het bedrag in absolute cijfers (zonder indexatie) van alle beurzen samen, bedraagt vandaag zowat evenveel als 15 jaar geleden. Kortom, in reële cijfers geeft de Vlaamse regering vandaag 35% minder uit aan studiebeurzen dan in 1990.

Deze cijfers tonen aan dat het hoger onderwijs steeds minder toegankelijk is voor jongeren uit een arbeidersmilieu. Het heeft ook gevolgen voor de studenten zelf: velen moeten bijklussen in de vakantieperiodes, of zelfs het hele jaar door, om de studies of het kot te betalen.

Koten, restaurantprijzen, inschrijvingsgelden aan universiteiten en hogescholen worden elk jaar duurder. Denk maar aan de forse prijsstijgingen voor koten en studentenmaaltijden aan de VUB de voorbije jaren, of de verhoging van de inschrijvingsgelden voor voortgezette opleidingen aan universiteiten en hogescholen.

Aan de KUL stegen de inschrijvingsgelden voor bepaalde ManaMa’s vorig jaar van 500 naar 5000 euro! Dit jaar besloot men om de lerarenopleidingen “op te waarderen”. Niet dat de lesinhoud veranderde (er zijn evenveel lesuren met dezelfde inhoud), maar nu moeten studenten evenveel betalen als voor een ander studiejaar. Resultaat: in plaats van 75 euro kost de extra opleiding voor een leerkracht-in-spé nu 500 euro.

De studenten moeten meer betalen, terwijl de overheidsmiddelen afnemen. Het totale onderwijsbudget ging tussen 1980 en 2004 achteruit van 7% van het BBP naar 4,9%, en dat ondanks een toename van het aantal studenten.

Reeds in 1996 stelde een studie aan de Leuvense universiteit dat er een groter wordende drempel was voor kinderen uit laaggeschoolde gezinnen. In 1970 had een kind met ouders die enkel over een diploma lager onderwijs beschikten “slechts” vier keer minder kans om door te stoten tot het hoger onderwijs dan een gemiddeld kind. In 1990 had het reeds tien keer minder kans.

De zogenaamde “socialistische” minister van onderwijs, Frank Vandenbroucke, vindt deze ontwikkeling geen probleem. Blauwe Frank stelt dat hij er niet aan denkt om het budget voor studiebeurzen te vergroten en dat het aan de universiteiten en hogescholen zélf is om maatregelen te nemen om aan deze situatie te verhelpen. Volgens het nieuwe financieringsmodel dat hij vorig jaar invoerde, zouden universiteiten extra geld kunnen krijgen wanneer ze beursstudenten aantrekken. Alleen wordt er geen geld voorzien om de sociale voorzieningen uit te bouwen om die laag van studenten aan te trekken (koten, studentenresto’s, medische voorzieningen, cursusdiensten,…).

Integendeel, universiteiten en hogescholen krijgen steeds minder middelen per student. Ze worden ertoe aangezet verder te snoeien in hun voorzieningen. Zo is het voor een instelling veel interessanter om de concurrentie aan te gaan voor de topstudenten, in plaats van zich iets aan te trekken van beursstudenten. Een armere student die werkt heeft minder tijd om zich met zijn studies bezig te houden, heeft minder slaagkansen, en zal in het nieuwe financieringsmodel minder geld opleveren voor de universiteit of hogeschool.

Het pleidooi van Vandenbroucke voor “gelijke kansen” dient enkel als vernis op zijn neoliberaal beleid dat het onderwijs steeds verder naar een vermarkting drijft.

De Actief Linkse Studenten, de studentenorganisatie waarin LSP actief is, strijdt al 30 jaar voor gratis en degelijk onderwijs voor iedereen. ALS komt op tegen de beperkingen van studiebeurzen, en tegen de verhogingen van inschrijvingsgelden of andere studiekosten. ALS komt op voor de invoering van een studieloon voor iedere student. Een dergelijk algemeen systeem is veel efficiënter om alle jongeren de toegang tot het onderwijs op elk niveau te garanderen.