Traditionele politici stomen zich klaar voor meer van dezelfde politiek

De campagnes voor de federale verkiezingen dit jaar zijn ingezet. De voorbereidingen van de traditionele partijen gaan gepaard met een communautair sausje, bovenop een reeks asociale beleidsvoorstellen. Premier Verhofstadt (VLD) pakte uit met een "nieuw" Burgermanifest, mogelijk toekomstig premier Yves Leterme (CD&V) hield het bij de opmerking dat er een hard besparingsbeleid zoals in Nederland moet komen.

Geert Cool

Van het burgermanifest tot Balkenende, een kleine neoliberale stap

Het burgermanifest van Verhofstadt is minder vernieuwend dan wat de partij op bevel van reclamemaker Noël Slangen laat uitschijnen. Zo stelt Verhofstadt voor om de arbeidstijd meer te zien in termen van uren per loopbaan. Met individuele uurregelingen moet de flexibiliteit worden opgedreven, uiteraard omdat de werknemers "een soepele arbeidsregeling" vragen. Zo kan bovendien ook de pensioenleeftijd in vraag worden gesteld.

Voor de werklozen pikte Verhofstadt een ideetje van zijn partijgenoot Rik Daems. De premier stelt dat werklozen een deeltijdse "buurtjob" moeten worden opgelegd, waarbij gewerkt moet worden voor de werkloosheidsuitkering. Dat dit in ruil is voor de uitoefening van jobs die vroeger werden verricht door statutair personeel, wordt natuurlijk niet vermeld door de neoliberale verantwoordelijken voor de afbouw van de openbare dienstverlening.

De veel genoemde kandidaat om Verhofstadt op te volgen, Yves Leterme, zit politiek gezien niet ver van de voorstellen van Verhofstadt. Ook Leterme staat voor meer van dezelfde huidige politiek. Op een ontbijtgesprek met kleine ondernemers in Gent, stelde hij begin december dat hij een beleid wil zoals dat van zijn Nederlandse collega Balkenende. Dat was een hard neoliberaal beleid met aanvallen op de sociale zekerheid en de lonen. Balkenende en zijn christen-democratische CDA trokken zelfs naar de verkiezingen met de ‘belofte’ om de arbeidsduur te verlengen van 38 uur tot 40 uur per week zonder loonsverhogingen.

Dat aanvallen op de arbeids- en looncondities samen met het aanpakken van de werklozen zal leiden tot verzet, vindt Leterme geen probleem. "Beter een grondige aanpassing dan de dingen op hun beloop laten (…) Desnoods is er in september en oktober wat onrust."

Een andere kandidaat premier is Elio Di Rupo. Die liet vooral weten dat het eens tijd wordt dat er een Franstalige premier komt. Hij probeert ook hard om – ondanks alle onderlinge ruzies en interne problemen – te komen tot een front van alle Franstalige partijen. Daarin wordt hij geholpen door de harde Vlaamse opstelling van CD&V. Zelfs CDh-voorzitster Joëlle Milquet verklaarde: "Op institutioneel vlak is de CD&V absoluut niet onze zusterpartij, (…) mijn familie zijn de Franstalige partijen."

Tegelijk stelt Milquet een "collectief contract" voor waarbij iedere werkloze verplicht opleidingen moet volgen. De Waalse minister van werk en economie, Jean-Claude Marcourt, ging in dezelfde richting bij het opmaken van de beheersovereenkomst voor de FOREm (de Waalse VDAB). Hij stelt dat er een "cultuur van inspanningen" nodig is en een doorgedreven individualisering van de begeleiding van werklozen. Dat moet de druk verhogen opdat een werkloze om het even welke job zou aanvaarden. Hierdoor kan de concurrentie tussen loontrekkenden op de arbeidsmarkt worden opgedreven. We zien dat de Franstalige voorstellen dus nauwelijks afwijken van het Vlaamse beleid.

Di Rupo was tevreden met het Burgermanifest van Verhofstadt, omdat de premier daarin niet meedoet aan het communautaire opbod. Verhofstadt had het over werk, economie en het klimaat. "We zitten dus op dezelfde golflengte", verklaarde Di Rupo.

Of Verhofstadt zichzelf nu opvolgt, of vervangen wordt door Leterme of Di Rupo, nu al staat het vast dat we de komende jaren nog steeds met een neoliberaal beleid zullen te maken krijgen waarbij bespaard wordt op de kap van de arbeiders en hun gezinnen, om zo de winsten van de bedrijven op te drijven.

Populariteitstest

Aangezien de inhoudelijke standpunten van de traditionele partijen in grote mate overeenstemmen, zal de nadruk opnieuw meer liggen op de vorm. Bij de gemeenteraadsverkiezingen domineerden de reclamemakers reeds de campagnes. Patrick Janssens gaf het voorbeeld. Bij de VLD werd hij al gevolgd door reclamemaker Noël Slangen, die tot het partijbureau toetrad. Maar ook bij andere partijen telt enkel de perceptie.

Michel Daerden (PS) werd wereldberoemd met enkele interviews en debatten op televisie waarbij hij niet bepaald nuchter voor de dag kwam. Het leverde komische televisie op en dat is vandaag voldoende om het politieke gewicht van Daerden de hoogte in te stuwen. Volgens een peiling van La Libre Belgique is hij nu langs Franstalige kant de zesde populairste politicus. Dat wil Daerden verzilveren en hij eist de eerste plaats op de Luikse PS-lijst op.

Dat is hoe de actuele politiek wordt gevoerd; de beeldvorming is het belangrijkste en die beeldvorming hoeft absoluut niet op een politieke wijze tot stand te komen. De populariteit wordt niet opgebouwd met een beleid, maar met een imago. Ook de oppositie speelt daarop in. Yves Leterme probeert zich voor te doen als de zakelijke bestuurder, het Vlaams Belang profileert zich als de ‘underdog’.

Nochtans stemmen die imago’s niet overeen met de realiteit. CD&V liet zich opmerken als een machtspartij die niet aarzelde om de kleine kartelpartner N-VA buiten spel te zetten toen die teveel een eigen rol wou spelen met het (bijzonder kortstondige) aantrekken van Jean-Marie Dedecker.

Het Vlaams Belang probeert zich voor te doen als een partij die ‘anders’ is, maar in werkelijkheid geldt ook daar een strijd om de postjes. Jurgen Verstrepen en Marie-Rose Morel maakten dat met hun publieke kritieken bijzonder pijnlijk duidelijk. Het VB gaf ook kritiek op Patrick Janssens omdat die teveel functies zou cumuleren: parlementslid en burgemeester. Het VB haalde Jef Sleeckx aan om de cumuls aan te klagen. Nochtans is Dewinter zelf zowel parlementslid als gemeenteraadslid. Zijn verkozen positie in de districtsraad van Ekeren liet hij wel voor wat het was. De afgelopen jaren stond Dewinter op zowat iedere mogelijke lijst voor het VB. Dan zijn kritieken op cumuls bij andere partijen niet bepaald geloofwaardig.

Nood aan een andere politiek

Tegenover de traditionele partijen en extreem-rechts is er nood aan een andere politiek. Een politiek die breekt met het neoliberalisme en die de kant kiest van de arbeiders en hun gezinnen. Dat was na de beweging tegen het Generatiepact de conclusie van een groep politieke activisten, syndicale militanten, arbeiders,… Het was op die basis dat het Comité voor een Andere Politiek (CAP) werd opgezet.

Het CAP zal aan de verkiezingen deelnemen met eigen lijsten. Een gesprek met de PVDA rond een mogelijk kartel in de provincie Antwerpen sprong af op de voorwaarde van de PVDA dat Jef Sleeckx als 70-jarige zelf kandidaat zou zijn. De PVDA was enkel in de naam Sleeckx geïnteresseerd. Wij denken echter dat er nood is aan een andere politiek die vanuit de basis wordt opgebouwd.

Toen Jef Sleeckx in een interview had gezegd dat er met groene militanten werd gesproken, werd dat door sommige media aangegrepen om te stellen dat CAP met Groen zou onderhandelen. De motie die werd gestemd op 28 oktober stelt duidelijk dat de CAP niet zal samenwerken met politieke krachten die deelnemen of deelnamen aan een neoliberaal beleid of mee de Europese Grondwet goedkeurden. In beide gevallen mag Groen zich, wat ons betreft, aangesproken voelen. Dit neemt niet weg dat vele Groen-leden interesse tonen in het project van CAP.

Dat soort mediareacties vormt een onderdeel van de huidige politiek: veel aandacht voor personaliteiten en politieke spelletjes die worden gespeeld met het oog op electorale winst. Enkel de vragen voor deelname aan allerhande amusementsprogramma’s op televisie ontbraken er nog aan.

CAP breekt met die politiek door op te komen met een programma en een campagne waarin solidariteit centraal staat. Solidariteit met alle slachtoffers van het neoliberale systeem: de arbeiders van VW die harder of goedkoper moeten werken, de gebruikers van postkantoren die zullen verdwijnen, de werklozen die geschorst worden, de arbeiders die door de liberaliseringen meer moeten betalen voor elektriciteit nadat ze al werden uitgezogen door de stijgende huizenprijzen,…

LSP/MAS zal in de verkiezingscampagne haar bijdrage leveren. We willen met CAP bouwen aan een breder solidariteitsnetwerk dat het verzet tegen het neoliberale beleid kan versterken. Op pagina 6 en 7 brengen we interviews over de stand van zaken voor de CAP-campagne: het programma, de verkiezingscampagne, de uitbouw van een nationale organisatie,…