Wapenverkoop aan Saoedi-Arabië: kiezen tussen ethiek of jobs?

De recente executie van 47 gevangenen in Saoedi-Arabië heeft geleid tot een discussie over de wapenverkoop aan dat land. Met de executies wilde het regime de bevolking duidelijk maken dat protest naar aanleiding van de besparingen door de dalende olieprijzen niet aanvaard wordt. Tegelijk toonden de soennitische Saoedische leiders hun ongenoegen tegenover de toenadering tussen de westerse bondgenoten en het sjiietische Iran, de regionale rivaal waarmee Saoedi-Arabië conflicten uitvecht in Jemen, Syrië en elders.

Artikel door Boris

Wapenwedloop en nieuwe markten

Een samenscholingsverbod, vervolging van opposanten (in het bijzonder van de sjiietische minderheid), martelingen, excuties, … Het is moeilijk om te begrijpen waarom Saoedi-Arabië de voorzitter van de VN-Mensenrechtenraad mocht leveren. De medeplichtige zwijgzaamheid van westerse machten kan enkel uitgelegd worden door de enorme olievoorraden en de rol van Saoedi-Arabië als regionale bondgenoot. En natuurlijk zijn er ook de lucratieve handelsrelaties. Er zijn zowat 1.500 Belgische bedrijven die handel drijven met Saoedi-Arabië, de farmaceutische en chemische sector zijn goed voor een derde van de Belgische export naar dat land.

Instabiliteit, oorlogen en sectaire conflicten in het Midden-Oosten geven aanleiding tot een wapenwedloop. De wapenhandelaars doen gouden zaken. Saoedi-Arabië kent de grootste toename van het budget voor defensie, nu is dit al goed voor bijna een derde van de publieke uitgaven. In 2014 was Saoedi-Arabië de belangrijkste wapenimporteur ter wereld, goed voor aankopen ter waarde van 6,4 miljard dollar. Amnesty International toonde aan dat de wapens van Islamitische Staat uit de VS, China, Rusland en Europa komen. Belgische wapens die eerder verkocht werden aan het regime van Khadaffi in Libië vielen in handen van de lokale afdeling van Al Qaeda. Belgische wapens die aan Qatar verkocht werden, kwamen in handen van Islamitische Staat.

De vicevoorzitter van de Amerikaanse multinational Lockheed Martin, Bruce Tanner, verklaarde dat zijn bedrijf “indirecte winsten” haalt uit de oorlog in Syrië, onder meer door een toename van de verkoop van gevechtsvliegtuigen zoals de F22 en de F35. Volgens Tanner zijn dergelijke vliegtuigen nodig als antwoord op de Russische gevechtsvliegtuigen die al ingezet worden. De Belgische federale regering besloot vlak voor Kerstmis om tegen 2030 maar liefst 9,2 miljard euro in defensie te investeren, onder meer voor de aankoop van 34 gevechtsvliegtuigeen en twee fregatten.

Werkgelegenheid versus ethiek?

Het debat over de exportvergunningen voor het leveren van wapens aan Saoedi-Arabië wordt voorgesteld als een keuze tussen ethiek en economie, waaronder ook werkgelegenheid. Geert Bourgeois en de Vlaamse regering zagen een kans om zich ethisch voor te doen, de wapenexport vanuit Vlaanderen naar Saoedi-Arabië was in 2014 slechts goed voor 600.000 euro terwijl het in hetzelfde jaar om bijna 400 miljoen euro ging in Wallonië. Ook Canada is een belangrijke partner van België op het vlak van wapenhandel, zo was er een contract van 3,2 miljard euro tussen het Belgische bedrijf CMI Defence en het Canadese General Dynamics. Het contract loopt 15 jaar en CMI levert wapens voor op tanks die vervolgens verkocht worden… aan Saoedi-Arabië. Wat gebeurt er als die tanks uiteindelijk in Jemen terecht komen?

De wapenexport wordt door PS, cdH en MR verdedigd met het argument dat er in Wallonië 10.000 directe en indirecte jobs in de sector zijn. De Franstalige metaalbond van het ABVV verzet zich tegen het idee van een Waals embargo zoals door Ecolo verdedigd wordt. De vakbond zegt de jobs bij FN-Herstal en de rest van de sector te verdedigen. Ook de PVDA blijft binnen de logica van de markteconomie steken, de partij verdedigt een embargo op voorwaarde dat de maatregel op Europees niveau wordt genomen en gepaard gaat met subsidies voor werkgelegenheid, zoals dit het geval was na het embargo tegen Rusland. Naïma Regueras van de vredesorganisatie CNAPD stelde dat ze geen vertrouwen heeft in de Waalse regering en ze roept de vakbonden op om samen met de vredesbeweging te werken aan pistes voor de reconversie van de Waalse wapenfabrieken.

De productie in wapenfabrieken kan omgevormd worden tot sociaal nuttige productie. De aanwezige know-how kan immers ook voor andere doeleinden ingezet worden. Dit zou het mogelijk maken om elke job te behouden, maar tegelijk de wapenhandel te stoppen. De Waalse regering wil FN-Herstal privatiseren, wat een dergelijke reconversie onmogelijk zou maken. De volledige sector moet in publieke handen komen. Op deze basis kan er een democratisch reconversieplan opgemaakt worden door de arbeidersbeweging als onderdeel van een project van massale publieke investeringen in sectoren gericht op de sociale behoeften. In plaats van de chaos van de markt is er nood aan een rationele en democratische planning als onderdeel van de opbouw van een democratisch socialistische samenleving.