Vluchtelingencrisis: brede steun omzetten in politieke solidariteit!

De afgelopen maanden ontbrak het niet aan solidariteit met de vluchtelingen. In het Maximiliaanpark, waar asielzoekers als gevolg van de afbouw van de opvangcapaciteit in tenten verbleven, stroomden hulpgoederen toe. Er werden solidariteitscomités opgezet en mensen trokken naar Calais en omgeving. Op de nationale betoging ‘Refugees Welcome’ waren er maar liefst 20.000 aanwezigen. Wat een antwoord op de racistische reacties die op de sociale media en – op een iets beschaafdere wijze – ook in de gevestigde media te lezen waren! Het toont het potentieel voor een sterke solidariteitsbeweging, hoe kunnen we daaraan bouwen?

dossier door Nicolas Croes uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Solidariteit en liefdadigheid

Onze benadering is gebaseerd op solidariteit. Liefdadigheid vertrekt van een ongelijke verhouding met iemand die op actieve wijze geeft en iemand die passief krijgt. Het vertrekt in het beste geval van paternalisme, in het slechtste geval van onderdrukking. Solidariteit daarentegen is gericht op gelijkheid in de strijd. Gezien de dringendheid is het logisch dat het humanitaire aspect (voedsel, kledij, … aanbieden) in een eerste fase een belangrijke rol speelt. Deze dringendheid wordt overigens versterkt door de jarenlange besparingen op de sociale sector. Zoals Saïd van de Brusselse coördinatie van mensen-zonder-papieren in een interview met deze krant vorige maand stelde: “Humanitaire steun is zeker in een eerste periode noodzakelijk. Maar zonder politiek perspectief heeft de beweging geen toekomst.”

We denken dat er nood is aan een gezamenlijke strijd die zich niet beperkt tot de kwestie van migratie, maar de vluchtelingencrisis verbindt met andere onderdelen van de sociale strijd. Dat we van de federale regering niets moeten verwachten, is zowel voor vluchtelingen als werkenden duidelijk. Vluchtelingen hebben er, net zoals wie actief opkomt tegen het besparingsbeleid, belang bij dat deze regering verdwijnt. De humanitaire catastrofe waar vluchtelingen mee geconfronteerd worden, is wat het neoliberale beleid voor een steeds grotere groep in de samenleving in petto heeft. De stelselmatige aanwezigheid van verschillende groepen mensen-zonder-papieren op vakbondsacties is dan ook belangrijk.

Zo kunnen we ook antwoorden op vooroordelen en verdeeldheid. Kijk bijvoorbeeld naar de kwestie van huisvesting. In september publiceerde The Guardian een onderzoek waaruit blijkt dat er in de Europese Unie niet minder dan 11 miljoen huizen en appartementen leegstaan. Er werd met de vinger gewezen naar de speculatie door rijke investeerders die de crisis in de vastgoedsector aangrepen om massaal aan te kopen in de hoop om nadien grote winsten te boeken. Deze leegstaande woningen, waarbij nog geen rekening wordt gehouden met leegstaande kantoren, zouden volstaan om alle daklozen, vluchtelingen, bewoners van krotten, … degelijk onderdak te geven. Maar dan moeten we wel de speculanten onteigenen. Het zou bovendien de huurprijzen drukken en huisjesmelkers tegengaan. In België zijn er geen exacte cijfers beschikbaar, maar het Brusselse Gewest schatte in 2012 dat er op 300.000 adressen ongeveer 48.000 wooneenheden leegstonden.

Vluchtelingen en migranten zijn niet verantwoordelijk voor de huisvestingscrisis. Die crisis wordt georganiseerd door rijke eigenaars die enkel maar winsten willen boeken. Hetzelfde geldt overigens voor werkgelegenheid, openbare diensten, … We moeten samen strijden zodat we de nodige middelen kunnen inzetten om iedereen degelijke levensvoorwaarden aan te bieden, los van afkomst. Daartoe moeten we onvermijdelijk ingaan tegen de gevestigde machten, ook op politiek vlak.

Onder activisten is daar vaak discussie over. Maar laat er geen twijfel over bestaan: ons welwillend opstellen ten aanzien van autoriteiten die het racistische en asociale karakter van hun beleid al meermaals aantoonden, zal enkel tot ontgoochelingen leiden en dit zowel op het vlak van de vluchtelingencrisis als in de strijd tegen de besparingen. Ons beperken tot een humanitaire benadering zonder ons te durven uitspreken over het asielbeleid of het sociale en economische beleid van België en de Europese Unie, betekent dat we niet ingaan op de redenen van de humanitaire crisis en ons erbij neerleggen dat humanitaire hulp een dagelijkse routine wordt.

Vluchtelingen van vandaag zijn mensen-zonder-papieren van morgen

Sommige activisten in de beweging gaan verder in de logica dat beter geen confrontatie met de autoriteiten wordt opgezocht. Ze trappen in de val om de strijd van de mensen-zonder-papieren los te koppelen van de hulp die aan nieuwe asielzoekers wordt geboden. Een groot deel van die vluchtelingen zullen echter geweigerd worden waarna ze de rangen van de zogenaamde ‘illegalen’ zullen vervoegen. Ze worden een gedroomde prooi voor huisjesmelkers en werkgevers die goedkope en volgzame werkkrachten zoeken.

Volgens de Conventie van Genève uit 1951 is een vluchteling iemand die in een land opgevangen wordt wegens een gegronde vrees op vervolging in het land van herkomst. Diegenen die beslissen of de vrees al dan niet gegrond is, zijn de verantwoordelijken van de kapitalistische staten die ons besparingen en asociale maatregelen opleggen. Hoe kan een onderscheid gemaakt worden tussen diegenen die geweld, dictatuur en onderdrukking ontvluchten en diegenen die wanhopig zoeken naar een degelijk leven of gewoon willen overleven met vrije meningsuiting, een goede job, mogelijkheden om hun kinderen te laten studeren, …? We weigeren om een onderscheid te maken tussen zogenaamde “legitieme redenen” om te vluchten en andere. Oorlog, ellende, economische uitbuiting, discriminatie: we weigeren om een hiërarchie van horror te maken waarbij beslist wordt wat aanvaardbaar is en wat niet. We verdedigen het recht op een menswaardig leven en komen op voor een samenleving waarin iedereen zich vrij kan verplaatsen maar tegelijk ook niet gedwongen wordt om alles achter te laten op zoek naar een menswaardig leven.

Voor vrijheid van discussie in de beweging!

In de oproep voor de betoging van 27 september, georganiseerd door het Burgerplatform voor de Brusselse vluchtelingen en het platform ‘Refugees Welcome’, stond onder meer: “We moedigen alle deelnemers aan om zelfgemaakte affiches, borden, spandoeken,… mee te brengen om hun solidariteit te uiten. Deze mars is een burgerinitiatief. We vragen dan ook aan politieke organisaties die wensen deel te nemen om geen politieke spandoeken of symbolen mee te brengen.” Het doet vreemd aan om op te komen voor vrij verkeer van mensen en tegelijk vrije meningsuiting aan banden te leggen.

We begrijpen natuurlijk de vrees dat onze strijd misbruikt wordt door partijen die kiesmachines en geen strijdmiddelen zijn. Maar we moeten ook ernstig blijven, als politici zoals Di Rupo en co op een betoging opduiken hebben ze geen vlaggen nodig om de aandacht van alle camera’s en journalisten naar zich toe te trekken. Een repressieve benadering – die regelmatig op verschillende wijzen voorkomt in oproepen voor betogingen – gaat in tegen de vrije meningsuiting. Het gaat in tegen het recht van mensen om zich te uiten als lid van een partij. Het is ook een erg paternalistische opstelling om van bovenaf te beslissen wie een goede en wie een slechte betoger is. Alsof betogers hun kritische zin moeten opbergen zodra ze een betogingsinitiatief steunen.

Op de betoging van 27 september toonden de vele discussies in en rond onze delegatie (die spandoeken en vlaggen meedroeg) aan dat er onder brede lagen van de bevolking geen probleem wordt gemaakt van spandoeken en vlaggen. Dat idee leeft enkel onder een bepaalde laag van georganiseerde militanten. De meeste betogers waarderen een eerlijke steun van een partij als de onze en ze stellen het op prijs dat ze weten met wie ze te maken hebben. We denken dat het bijvoorbeeld problematischer is als pakweg emailadressen en persoonlijke gegevens voor een partij worden opgehaald terwijl dit niet openlijk wordt gezegd maar gebruik wordt gemaakt van bijvoorbeeld een petitie of andere methoden.

We weigeren om op hypocriete wijze een schijn van eenheid te creëren op basis van een kunstmatig wegmoffelen van meningsverschillen. Wij verkiezen echte eenheid, een concrete eenheid op basis van wederzijds respect dat opgebouwd wordt doorheen discussie, dialoog en gezamenlijke activiteiten. De verschillende politieke gevoeligheden in de sociale beweging zijn geen probleem, maar net een rijkdom om onze argumenten en methoden aan te scherpen.

Doe de multinationals betalen, niet hun slachtoffers!

Naast de kwestie van opvang, willen we ook de strijd voeren tegen de oorzaken die mensen ertoe aanzetten om hun familie, vrienden en land achter te laten. We verwerpen het imperialistische en neokoloniale beleid dat lokale dictaturen steunt en plunderingen van natuurlijke rijkdommen faciliteert.

Het is belangrijk dat we steun geven aan massastrijd tegen onderdrukking, oorlog en ellende, en dat we opkomen voor het recht van volkeren om over hun eigen lot te beslissen zonder inmenging door imperialistische machten (zowel op politiek als economisch vlak). Zowel in eigen land als in de rest van de wereld betekent dit opkomen tegen het kapitalisme en voor een samenleving waar de economie uit de handen van de dictatuur van de ‘vrije markt’ wordt gehaald om onder het bezit en de democratische controle van de meerderheid van de bevolking te komen, voor een socialistische samenleving.