ABVV en ACV: breek de banden met de traditionele partijen!

In het najaar zijn niet enkel de loonsonderhandelingen belangrijk voor syndicale militanten. Er was reeds het ACV-congres en straks is er ook een enquête gepland onder de leden van het Vlaamse ABVV over de verhouding tot politieke partijen, SP.a en PS in het bijzonder.

Geert Cool

“Bevoorrechte partners”?

Het feit dat het Vlaamse ABVV aankondigde een enquête te houden onder haar leden was een gevolg van de beweging tegen het Generatiepact. In de discussie over de hervorming van het brugpensioen bleek dat de oorspronkelijke voorstellen uit sociaal-democratische hoek kwamen. De acties tegen het Generatiepact werden uiteraard niet gesteund door de politieke “partners” van de vakbonden.

Het ABVV is nog steeds vertegenwoordigd in het partijbureau van SP.a en PS. Bij het ACV verlopen de banden met CD&V iets minder formeel. De voormalige ABVV-voorzitster, Mia De Vits, koos voor een politieke loopbaan als Europarlementslid voor de SP.a. Bij de voorbije gemeenteraadsverkiezingen kwam ze in Gooik op als lijsttrekster van een kartel van SP.a, Groen én VLD…

Met de gemeenteraadsverkiezingen stonden zowel Dirk Schoeters als Mil Kooyman op een SP.a-lijst. Beiden zijn gewestelijk ABVV-secretaris van respectievelijk Antwerpen en Scheldeland. Hun aantal voorkeurstemmen was teleurstellend (496 en 651). Volgens Kooyman kwam dit deels door “de onduidelijkheid over de relatie met de politiek binnen het ABVV.” Kooyman vreest dat het slechte resultaat ertoe zal leiden dat de SP.a niet eens nog de moeite zal doen om ABVV-figuren op de lijsten te zetten.

Elders zijn de banden tussen de ABVV-leiding en de SP.a/PS soms minder direct, maar blijft de sociaal-democratie de “bevoorrechte partner”. Wij vinden dat het nodig is om daarmee te breken. Een band met neoliberale partijen is niet nuttig om de belangen van de arbeiders en hun gezinnen te verdedigen. Integendeel, die band wordt door de sociaal-democratie enkel gebruikt om de ontwikkeling van strijdbewegingen af te remmen.

Dat wil echter niet zeggen dat vakbondsmilitanten moeten pleiten voor een “apolitieke” opstelling. De meeste vakbondseisen hebben een uitgesproken politieke inhoud. Om deze eisen af te dwingen, is er nood aan een politiek verlengstuk. Zonder een dergelijk verlengstuk staat syndicale strijd zwakker. Maar dan moet er wel een verlengstuk zijn die politieke posities verdedigt die in het “verlengde” liggen van waar de vakbonden voor opkomen!

Vakbondsleidingen aanvaarden neoliberale logica

In plaats van de bekommernissen van de vakbondsleden ook politiek te verdedigen, zien we dat de vakbondsleiding eerder de neoliberale logica van de politieke partners overneemt. Het recente akkoord van de “Groep van 10” was daar een duidelijk voorbeeld van.

Op 20 september kwamen de sociale partners plots naar buiten met een zogenaamd “septemberakkoord van de groep van 10”. Toen dit akkoord op 22 september werd besproken in het federaal ABVV-bureau, wisten veel leden van dat bureau nog niet de welvaartvastheid van de uitkeringen werd gekoppeld aan verdere lastenverlagingen op ploegenarbeid en aan het goedkoper maken van overuren.

Los van enige interne democratie en inspraak werd dat akkoord opgedrongen aan de vakbondsleden. Het aanvaarden van lastenverlagingen op ploegenarbeid en het goedkoper maken van overuren, betekent akkoord gaan met meer cadeaus voor het patronaat en het versterken van de flexibiliteit.

ACV-voorzitter Luc Cortebeeck aanvaardt uitdrukkelijk het opdrijven de flexibiliteit. In Trends (13.10) verklaarde hij: “Collectieve arbeidsduurvermindering biedt vandaag geen oplossing. We kunnen beter nadenken over hoe we de flexibiliteit die werkgevers vragen, kunnen koppelen aan de privéflexibiliteit in onze gezinnen.” Het gaat dus niet meer om het formuleren van alternatieven, maar om het opvangen van de eisen van het patronaat met een poging om die in een sociaal kleedje te stoppen.

Dat is een doodlopend straatje. Er kan geprobeerd worden om de inhaligheid van het patronaat wat te temperen of sociaal in te kleuren, maar dat zal niet leiden tot zachtere voorstellen van dat patronaat. Integendeel, als het patronaat merkt dat het zaken kan afdwingen, wil het enkel nog meer.

We zagen dit bijvoorbeeld met de uitspraken van Volvo-topman Peter Leyman in Vacature (21.10). Leyman stelde dat het Generatiepact niet ver genoeg ging, en dat er “minstens 50 Generatiepacten nodig zijn”. Over de lonen stelt hij: “We zijn ietwat doorgeschoten in onze welvaart en ik vrees dat we nu voor een periode van nivellering staan. (…) We kunnen niet verwachten dat we elk jaar meer gaan verdienen, minder gaan werken en tegelijk almaar goedkopere producten van over de hele wereld in de winkelrekken vinden.”

Tegenmacht nodig

Luc Cortebeeck heeft gelijk als hij stelt dat er nood is aan een tegenmacht. Alleen bouw je geen tegenmacht uit als je de logica van je tegenstanders aanvaardt of gedeeltelijk overneemt.

Nochtans beseft Cortebeeck dat er heel wat uitdagingen zijn. Hij stelde op het ACV-congres dat er op politiek vlak sprake is van heel wat populisme “dat de zwakkeren wil verantwoordelijk stellen voor hun eigen problemen. Dat de solidariteit wil vervangen door liefdadigheid. En dat, na de overheidsgebouwen te hebben verkwanseld, nu ook het monument van de sociale zekerheid wil versjacheren aan privé-verzekaars.”

De verkiezingen van 2007 kunnen de hardste aanvallen nog wat uitstellen, maar in dit geval zal uitstel niet tot afstel leiden. Het zal nodig zijn om een tegenmacht uit te bouwen en dat kan het beste door het verzet te organiseren tegen de neoliberale logica.

Strijdbare syndicalisten zullen zich moeten organiseren om op te komen voor vakbondsdemocratie (tegen de geheime akkoorden zoals het septemberakkoord in) en voor een strijdbare opstelling waar de belangen van de arbeiders en hun gezinnen centraal staan en niet die van het patronaat.

Het Comité voor een Andere Politiek (CAP) kan daar een rol in spelen. Er zijn heel wat militanten en delegees actief in het CAP. Op basis van gezamenlijke discussies in het CAP kan ook gebouwd worden aan een netwerk van strijdbare syndicalisten dat in staat is om wat leeft aan de basis georganiseerd naar voor te brengen in de vakbonden en naar buiten uit.