Mexico. Een gevecht tegen verkiezingsfraude. Duizenden nemen deel aan protest.

De enorme onrust in Mexico na de presidentsverkiezingen van 2 juli blijft aanhouden. De kandidaat van de rechtse partij PAN (Partido Accion Nacional), Felipe Calderón, beweert dat hij nipt de verkiezingen won. Die “overwinning” kwam echter tot stand op basis van verkiezingsfraude waartegen massaal werd geprotesteerd. Het protest wordt geleid door de radicale populistische kandidaat van de PRD (Partido Revolucionario Democratico), Andrés Manuel Lopez Obrador, die beter bekend is als AMLO.

Tony Saunois

Bij de protestacties tegen het stelen van de verkiezingen waren er reeds meer dan 1 miljoen deelnemers. Duizenden Mexicanen nemen nu deel aan grote tentenkampen die tot zeven mijl lang zijn en die een aantal belangrijke wegen in Mexico stad blokkeren rond het Zocalo plein.

Het nationaal parlement wordt nu omringd door een ijzeren hekken van 2 meter hoog met daarachter zo’n 3.000 robocops. Heel wat activisten die deelnemen aan het protest, trekken de vergelijking met de sfeer die er in het land was in september en oktober 1968. Toen was er een massale studentenbeweging geïnspireerd op de gebeurtenissen in Frankrijk. De regering van Gustavo Diaz Ordaz ging over tot een brutale repressie. Daarbij werden meer dan 300 studenten door het leger neergeschoten voor het Paleis van Drie Culturen. Ondanks het geweld en de repressie die er nu reeds zijn, zou een herhaling van het bloedbad van 1968 leiden tot een massale uitbarsting van woede in Mexico. Wellicht zal de regering zich terughoudender opstellen.

De onstabiliteit in Mexico heeft het VS-imperialisme reeds gealarmeerd. De binnenlandse veiligheidstroepen versterken hun krachten aan de grens en voornamelijk rond de stad Laredo. Er worden immers problemen verwacht ten zuiden van de grens. Er zouden ook een aantal Amerikaanse legerboten in de buurt zijn om – indien nodig – de Mexicaanse boorplatformen voor olie in de Golf van Mexico te beschermen.

Na wekenlang protest, moet de PRD-leiding zich radicaler opstellen om tegemoet te komen aan de woede onder de aanhangers van AMLO. Heel wat van die aanhangers roepen op protestacties: “Als er geen oplossing komt, is het revolutie”. Anderen nemen slogans over van de Spaanse revolutie, “No Pasaran” (“ze zullen er niet doorkomen”). In de Mexicaanse context wordt bedoeld dat de rechtse PAN niet zal toegelaten worden om het presidentschap te nemen.

Tegelijk is er heel wat verwarring over de weg vooruit. Bij de tentenkampen zijn er soms religieuze afbeeldingen en altaars waar gebeden wordt voor een goddelijke interventie. “God behoort niet tot de PAN”, is een slogan die geregeld terug komt op acties.

De omvang van de verkiezingsfraude wordt steeds duidelijker. Volgens het campagneteam van ALMO konden er bij hertellingen van de stemmen in 3.500 kiesbureaus zo’n 119.000 stemmen niet geverifieerd worden. Er waren 58.000 stemmen meer dan het aantal geregistreerde kiezers. In 4.000 andere kiesbureaus waren er 61.000 kiesformulieren die ongeldig bleken. Die cijfers komen enkel van een gedeeltelijke hertelling in een aantal bureaus en niet van een volledige hertelling zoals geëist wordt door ALMO en zijn aanhangers.

Er wordt geprobeerd om de massale fraude in de doofpot te stoppen. Het verschil met pakweg de “oranje revolutie” bij de Oekraïense verkiezingen is erg opvallend.

Meer vooruitziende vertegenwoordigers van het kapitalisme, zoals de Britse krant Financial Times, hebben opgeroepen tot een dringende hertelling uit vrees dat iedere rechtse regering die aan de macht komt geen enkele geloofwaardigheid zou hebben. Die voorzichtige houding vanuit Europa staan in contrast met de oorlogszuchtige houding van de PAN en haar supporters in het Witte Huis in de VS. Een deel van de heersende klasse lijkt echter bang te zijn. Als Calderón zoals voorzien op 1 december president wordt, zal hij geen enkele legitimiteit hebben. Het zal daarbij ongetwijfeld tot confrontaties komen en een nieuwe golf van strijd. Voor de verkiezingen waren er reeds acties van de mijnwerkers, de leraars, de ziekenhuisarbeiders en andere delen van de arbeidersklasse.

Tegelijk heeft de Mexicaanse heersende klasse wel wat redenen om bang te zijn. Er wordt gevreesd dat het aanvaarden van AMLO als president, zou gezien worden als een groen licht voor arbeiders, boeren en jongeren om in actie te komen en massale hervormingen en toegevingen te eisen van de heersende klasse. Ondanks zijn radicale populistische aanvallen op de rijken, corruptie en het VS-imperialisme, heeft AMLO reeds duidelijk gemaakt dat hij ook wil samenwerken met de bedrijven om enkel maatregelen te nemen tegen corrupte bedrijven. Een regering onder leiding van AMLO zou internationale gevolgen hebben en in conflict komen met de belangen van de VS. Eén van de centrale eisen in de verkiezingscampagne van AMLO was het heronderhandelen van het vrijhandelsakkoord FTAA met de VS.

Bovendien vreest de heersende klasse in Mexico én in de VS dat een regering onder leiding van de PRD de deur zou openzetten voor een vloedgolf van eisen en strijdbewegingen van de massa’s. We zagen reeds een element van de ontwikkelende massabeweging in de deelstaat Oaxaca waar er een massale stakingsbeweging is van leraars en nadien ook gezondheidswerkers. Reeds meer dan een maand eisen ze het ontslag van de gouverneur. Er is de ontwikkeling van een regionale opstand in de staat.

De enorme druk heeft de verkiezingscommissie TEPJP verplicht om een gedeeltelijke hertelling te aanvaarden. Een volledige hertelling, zoals werd geëist door de oppositie, komt er evenwel niet. Nochtans waren er honderden kiesbureaus waar er meer stemmen werden uitgebracht dan het aantal geregistreerde kiezers. De TEPJP zal op 6 september haar verdict bekend maken.

De massale druk heeft AMLO verplicht om zich radicaler op te stellen. Hij sprak nu over de nood aan een “permanente oppositie” en dreigde met massaprotesten bij iedere gelegenheid waar Calderón aanwezig zou zijn. “Er begint nu een nieuwe periode in Mexico… met de onafhankelijke macht van de bevolking zullen we de veranderingen en transformaties ondernemen die dit land nodig heeft”. Er is opgeroepen tot een massale bijeenkomst op 16 september, een traditionele dag van militaire défilés naar aanleiding van de Mexicaanse onafhankelijkheidsdag. De oppositie heeft opgeroepen om met meer dan een miljoen aanwezigen een democratische conventie te houden op deze dag. Eén van de mogelijkheden die daarbij bediscussieerd wordt, is het opzetten van een “regering in verzet” die een massale campagne van burgerlijke ongehoorzaamheid zou opzetten.

Er waren in Mexico stad reeds een aantal confrontaties met de politie toen die probeerde om de protestacties te breken. Als Calderón de eed aflegt als president, zou het wel eens tot een grote confrontatie kunnen komen.

Terwijl AMLO zich radicaler moet opstellen, leidt dit tot enige verdeeldheid onder de kapitalistische en nationalistische PRD. Een aantal middenklasse-elementen vrezen dat de situatie uit de hand zal lopen en willen een gematigder opstelling, wat in de praktijk betekent dat ze de gestolen verkiezingsresultaten zouden aanvaarden. Volgens bepaalde verslagen zouden deze ontwikkelingen geleid hebben tot discussie over het opzetten van een nieuwe linkse partij om de PRD te vervangen. Zo’n nieuwe formatie zou ook delen van de corrupte PRI-bureaucraten omvatten die willen overstappen naar de PRD.

Maar de radicale verklaringen van AMLO zullen op zich niet volstaan om de verkiezingsfraude te stoppen. De mobilisaties die er reeds waren, zullen niet volstaan. Er is nood aan een duidelijke strategie. Democratisch verkozen comités moeten worden opgezet op de werkplaatsen, aan de universiteiten, in de arbeiderswijken. Deze moeten zich organiseren op lokaal, regionaal en nationaal vlak. De massale protestacties waarop reeds meer dan een miljoen deelnemers waren, tonen aan wat het potentieel van de beweging is. Er moet een datum naar voor geschoven worden voor een nationale betoging, maar ook voor een algemene staking tegen de verkiezingsfraude.

Dit moet verbonden worden met stappen van de arbeiders en arme boeren om vanuit deze beweging te bouwen aan een echte partij van de arbeiders en boeren en iedereen die wordt uitgebuit onder het kapitalisme en het systeem wil omverwerpen om te bouwen aan een arbeiders- en boerenregering met een revolutionair socialistisch programma.

De verkiezingsstrijd zal een nieuw hoofdstuk openen in de strijd van de Mexicaanse massa’s. Een nieuwe fase van de strijd in Mexico zal onvermijdelijk gevolgen hebben boven haar noordelijke grens, in de VS, maar ook elders op het continent. Vlak voor de neus van Bush is een enorme mobilisatie aan het ontwikkelen die grote gevolgen kan hebben voor de Spaanstalige bevolking van de VS.

Deze ontwikkelingen kunnen verder de strijd tegen het neoliberalisme in Latijns-Amerika versterken. Deze stellen de noodzaak van een revolutionair socialistisch programma, partij en organisatie om komaf te maken aan het kapitalisme en te bouwen aan een democratische socialistische confederatie in Latijns-Amerika.