Extreme nationalisten winnen Servische verkiezingen

Bij de Servische parlementsverkiezingen van 28 december won de extreem-nationalistische Servische Radicale Partij (SRS) met 25% van de stemmen waarmee ze bijna een derde van de zetels binnenhalen. De SRS wordt geleid door de oorlogsmisdadiger Vojislav Seselj die momenteel in het Nederlandse Scheveningen wacht op zijn rechtszaak in Den Haag.

Tim Lessels

Tijdens de anti-Milosevic revolte in december 2000 werd door woedende arbeiders met stenen gegooid naar Seselj die gezien werd als een vertegenwoordiger van het regime. Sinds de neo-liberale pro-europese regering van de Democratische Oppositie van Servië (DOS, een coalitie van verschillende partijen) aan de macht kwamen na de val van Milosevic, hebben de verslechterde economische situatie, de privatiseringen van staatseigendommen, aangehouden corruptie en de ‘nationale vernedering’ met het VN Tribunaal voor ex-Joegoslavië, geleid tot een groeiende steun voor de nationalisten.

De nationalistische retoriek baseert zich op een populisme dat ingang vindt omwille van de bitterheid tegen de harde economische maatregelen die opgelegd worden door de EU, het IMF en andere kapitalistische instellingen en doorgevoerd werden door de DOS-regering.

Ondanks de overwinning van de SRS staan de ‘pro-democratische’ neo-liberale partijen onder zware druk om een coalitie-regering te vormen en de SRS uit te sluiten van regeringsdeelname. Het Westerse imperialisme is bang dat de SRS in de regering zou leiden tot verdere onstabiliteit in de regio wat de liberale hervormingen zou aantasten en de perspectieven voor toenadering tot de EU zou ondermijnen, wat uiteindelijk zou ingaan tegen de economische belangen van Westerse bedrijven.

Het Britse dagblad ‘The Guardian’ schreef over de potentiële onstabiliteit en stelde dat dit een impact zou kunnen hebben op de eenheid tussen Servië en Montenegro: " De overwinning van de Radicalen, los van het feit of ze in staat zullen zijn deel te nemen aan de regering, zal leiden tot een versterking van de anti-Servische standpunten van de Albanese Kosovaren en zal de regering in Montenegro inspireren om de eenheid met Servië te breken."

Ondanks de verdeeldheid onder de leden van de voormalige DOS-coalitie, zal er wellicht een coalitie komen van de Democratische Partij van Servië geleid door president Kostunica, de Democratische Partij van de vermoorde Zoran Djinjic en een aantal kleinere partijen als G17 en de monarchistische Servische Vernieuwingsbeweging – Nieuw Servië.

De SRS kan echter een blok vormen met de ‘Socialistische’ partij van Milosevic die 7% haalde en daarmee kan het vermijden dat de andere partijen over een 2/3-meerderheid beschikken om bepaalde wetgeving tegen te houden. Milosevic leidde de ‘Socialistische’ partijlijst bij de verkiezingen en werd verkozen in het parlement vanuit de gevangenis. Hij zal bijgevolg zijn zetel niet kunnen opnemen.

De verkiezingen vonden plaats tegen de achtergrond van de rechtszaak in Den Haag en de moord op de voormalige premier Zoran Djindjic. De rechtszaak wordt, zeker buiten Servië, gezien als een toonbeeld voor de nieuwe rechtsstaat die er na Milosevic moet komen in Servië. Het is echter onwaarschijnlijk dat de waarheid achter de moord op Djindjic naar buiten zal komen tijdens de rechtszaak. Dit zou bovendien politiek potentieel erg explosief zijn.

Het verhaal doet de ronde dat de Zemun bende (de lokale maffia in Belgrado) een staatsgreep voorbereidde samen met extreme nationalisten en para-militaire aanhangers van het oude regime. Er kan echter ook aangenomen worden dat de moord een gevolg was van de banden tussen de toenmalige regering met rivaliserende maffia-groepen. De omgeving van Djindjic was nauw verbonden met de Zemun-maffia. De mogelijkheid van een interne afrekening binnen de maffia is dus niet uitgesloten.

De banden tussen de regering en de georganiseerde misdaad samen met de aanhoudende corruptie na de val van Milosevic, hebben veel neo-liberale politici gediscrediteerd en de ‘westerse democratie’ in het algemeen. Een logisch gevolg is een groot cynisme en apathie onder brede lagen van de bevolking.

Socialisten zouden in zo’n situatie oproepen om blanco te stemmen aangezien geen enkele partij de belangen van de arbeiders verdedigt. De oproep voor een blanco stem zou nuttig zijn om de nood aan arbeidersverzet tegen privatiseringen en neo-liberale aanvallen sterker naar voor te brengen.

Er is nood aan een nieuwe arbeiderspartij en de vakbonden zouden er concrete stappen toe moeten zetten. In de afwezigheid van een dergelijk initiatief, kunnen de nationalisten electoraal terrein winnen.

De SRS en de ‘Socialistische’ Partij hebben echter geen enkele oplossing voor de problemen waarmee de bevolking geconfronteerd wordt in het land. Ze brengen enkel populistische eisen naar voor, terwijl ze in de praktijk opkomen voor een protectionisme.

De arbeiders en jongeren moeten zich organiseren tegen de nieuwe regering en tegen het chauvinisme door eenheid te creëren onder de arbeiders van verschillende etnische afkomsten, nationaliteiten,… om de gezamenlijke klassebelangen te verdedigen.