Bolivië: pauze in de opstand

De massale beweging in Bolivië heeft geleid tot de val van president Mesa en de aankondiging van nieuwe verkiezingen. Hierdoor komt er een (tijdelijke) pauze in de beweging. Hiermee komt de massale beweging, met kenmerken van een opstand, in een nieuwe fase. De vraag naar een politiek verlengstuk dat consequent opkomt voor de belangen van de arbeiders en boeren die de nationalisatie van de energiebronnen in het land eisen, wordt nu bijzonder scherp.

De arbeiders en boeren in het land eisen de nationalisatie van onder meer de bijzonder winstgevende gasindustrie. De protestacties legden het land plat. Na het ontslag van Mesa zou normaal gezien Hormando Vaca Diez president geworden zijn. Vaca Diez is een rijke zakenman uit de landbouwsector die het privatiseringsbeleid volledig ondersteunt. Hij kon enkel president worden dankzij steun vanuit het leger. Maar zo ver is het niet gekomen. Onder druk van de massale beweging durfde de heersende klasse geen dergelijke confrontatie aangaan met de massa’s. Bijgevolg werd overgegaan tot de aanstelling van een tussentijdse president, Eduardo Rodriguez, die de verkiezingen binnen 6 maanden moet voorbereiden.

In tegenstelling tot wat wel eens wordt beweerd in de burgerlijke media, was de beweging in Bolivië niet beperkt tot de sloppenwijken van El Alto vlakbij de hoofdstad La Paz. Er waren ook grote betogingen en acties in andere steden, zoals in La Paz zelf of in Cochabamba. De beweging verlamde het volledige land, wat het enorme potentieel toont van een beweging van arbeiders en boeren.

Het rechtse weekblad ‘The Economist’ had het over de "gijzeling van La Paz" gericht op de vestiging van "een extreem-linkse dictatuur". Dit gaat compleet voorbij aan de schaal van de beweging en de eerste stappen die gezet werden om comités van arbeiders en boeren op te zetten die een leidinggevende rol konden spelen in de beweging. Vanuit die comités kon een situatie van dubbelmacht tot ontwikkeling gekomen zijn, waarbij het niet duidelijk zou zijn wie nu de macht in handen had: de regering en het establishment, of de georganiseerde beweging van arbeiders en boeren die in de praktijk het land zou controleren.

De beweging wordt door de presidentsverkiezingen uitdrukkelijk gewezen op de noodzaak van een politiek verlengstuk. De linkse oppositiepartij MAS van Evo Morales heeft zich herhaaldelijk laten opmerken als ‘gematigd’ in de zin dat de partij zich beperkte tot de eis dat de overheid de helft van de gasindustrie in handen zou hebben. Volgens opiniepeilingen zou de MAS niet fundamenteel versterkt uit de beweging komen. De MAS stapte ook mee in het idee dat er een tussentijdse president moest komen in de figuur van Eduardo Rodriguez, ook is het duidelijk dat dit een poging is om de beweging af te leiden en te stoppen. Anderzijds staat de MAS onder enorme druk door de beweging.

Een ‘halve’ nationalisatie volstaat niet, de natuurlijke rijkdommen van het land moeten ten goede komen van de bevolking en dat kan enkel door arbeiderscontrole en arbeidersbeheer over die rijkdommen. De volledige nationalisatie van de energiesector is dan ook een gerechtvaardigde eis. Om die eis af te dwingen zullen de arbeiders en boeren de beweging moeten verderzetten en standvastig vasthouden aan hun eisen. Daarbij is het belangrijk dat de beweging georganiseerd wordt met een revolutionair perspectief en een politiek verlengstuk, zodat de beweging niet kan worden afgeleid door verkiezingsoperaties.

Het Boliviaanse voorbeeld toont aan dat revolutionaire bewegingen en opstanden vandaag nog steeds op de agenda staan. Het toont echter ook aan dat er nood is aan een revolutionaire kracht die in staat is om het potentieel te benutten en in te zetten voor een fundamentele breuk met het neoliberale kapitalisme.